Stary Tomyśl
Stary Tomyśl – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim, w gminie Nowy Tomyśl.
| wieś | |
 Pałac w Starym Tomyślu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
644[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-300[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PNT |
| SIMC |
0591194 |
Położenie na mapie gminy Nowy Tomyśl  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotomyskiego  | |
 52°20′23″N 16°09′49″E/52,339722 16,163611[1]
| |
Historia
edytuj
Początki miejscowości o nazwie Tomyśl sięgają XIII w. Pierwszy zapis na ten temat odnotowany jest w dokumencie z 1296 zawartym w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski, według którego król polski Władysław I Łokietek wynagradzając zasługi Gniewomira z Knurowa pod Grodziskiem nadał mu dziedzicznie wieś książęcą Tomyśl, której obszary leśne sięgały ku zachodowi po rzekę Obrę. Odnotowany Gniewomir był sędzią poznańskim, a wcześniej wieloletnim współpracownikiem księcia wielkopolskiego, a później króla polskiego Przemysła II[4][5].
Wieś Tomyśl odnotowują historyczne dokumenty podatkowe. Około 1564 biskupi poznańscy pobierali od 6 łanów we wsi 1,5 grzywien fretonów. W 1580 miejscowość odziedziczył po przodkach Ostroróg z Lwówka zwany także Marcinem Lwowskim. We wsi wymieniono wówczas 10 półłanków osadniczych, karczmę, 12 zagrodników, 8 komorników i 3 kołodziejów[4].
Zabory Polski
edytujW okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Tomyśl stary należała do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[6]. Tomyśl stary należał do okręgu lutomyślskiego i stanowił siedzibę rozległego majątku o tej samej nazwie, którego właścicielem był wówczas Hangsdorf[6]. W skład majątku Tomyśl stary wchodziło łącznie 13 wsi. Według spisu urzędowego z 1837 roku Tomyśl stary liczył 519 mieszkańców i 50 dymów (domostw)[6].
W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest jako dwór oraz wieś leżąca w powiecie bukowskim. Dzieliła się na część wiejską oraz dwór. Według słownika pod koniec XIX wieku część wiejska liczyła 60 domów, w których mieszkało 424 mieszkańców w tym 220 wyznania katolickiego oraz 204 protestantów. Liczyła 369 hektarów powierzchni w tym 286 użytków rolnych, 40 łąk oraz 10 lasu. Dwór z obszarem dworskim na Witomyślu miał 25 domów oraz 268 mieszkańców. W miejscowości znajdowała się szkoła, poczta, a także browar, gorzelnia, stacja hodowli koni, uprawa chmielu[4].
Okres powojenny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Park i pałac
edytujNa uwagę w tej oddalonej od Nowego Tomyśla o 3 km miejscowości zasługuje zabytkowy park krajobrazowy o powierzchni ponad 7 ha z wieloma ponad 200-letnimi drzewami. W parku znajduje się pałac z 1916 roku (dawna siedziba Zespołu Szkół im. Stanisława Mikołajczyka i obecna siedziba Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych), dwór barokowy zbudowany w 2 połowie XVIII wieku oraz zabudowania folwarczne z przełomu XIX i XX wieku wpisane do rejestru zabytków[7].
Zobacz też
edytuj- Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Glińskie Góry” - w sąsiedztwie
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 130087
- ↑ Wieś Stary Tomyśl (wielkopolskie) w liczbach » Przystępne dane statystyczne [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1220 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XII, hasło "Tomyśl". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1887. s. 384. [dostęp 2019-06-12].
- ↑ Anders 1989 ↓, s. 94.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 198-201.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 128. [dostęp 2013-09-20].
Bibliografia
edytuj- Paweł Anders: Jeziora Wolsztyńsko-Zbąszyńskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", 1989.