Starożytny Izrael w okresie rzymskim

Starożytny Izrael pod panowaniem Rzymu przebywał w okresie od 63 p.n.e. do 395 n.e.

Historia

W 63 p.n.e. do Judei (od strony Syrii) wkroczył rzymski legion pod wodzą Pompejusza. Zwolennicy arcykapłana Jana Hirkana II bez walki poddali Jerozolimę. Państwo Machabeuszy przestało istnieć, a Judea znalazła się w strefie bezpośrednich wpływów imperium rzymskiego.

Prokonsul Syrii, Aulus Gabinius włączył państwo Machabeuszy do Galilei, pomniejszył obszar prowincji Judei (połączona Judea z Samarią i z 5 mniejszymi dystryktami) i podporządkował swojej kontroli prefekta Syrii. Pomimo to, Żydzi otrzymali dużą wolność w sprawach wewnętrznych w Judei.

Kolejni władcy Judei

Jan Hirkan II – etnarcha Judei i arcykapłan w latach 63-40 p.n.e., jednak rzeczywistą władzę sprawował namiestnik Antypater, nawrócony na judaizm Idumejczyk, który dzięki manipulacjom osiągnął duże wpływy u Rzymian. Antypater wyznaczył swoich synów na namiestników: Fazael został namiestnikiem Jerozolimy i Judei, a Herod został namiestnikiem Galilei. Żydzi nienawidzili Idumejczyków i w 43 p.n.e. otruli Antypatra. W 40 p.n.e. Antygon najechał na Jerozolimę i obalił arcykapłana Hirkana. Stracono jednego syna Antypatra, Fazaela. Drugi syn, Herod uciekł, i poprzez Egipt udał się do Rzymu.
Antygon – król Judei i arcykapłan w latach 40-37 p.n.e. Senat Rzymski uznał jednak Heroda za legalnego króla Judei. Herod na czele dwóch legionów rzymskich zdobył Jerozolimę.
Herod I Wielki – król Judei w latach 37 p.n.e.-4 p.n.e. Żydzi go nie szanowali, gdyż był dla nich poganinem, Idumejczykiem. Aby zyskać ich przychylność Herod rozwinął gospodarkę kraju, rozbudował Jerozolimę, przebudował całkowicie i znacznie powiększył Świątynię Jerozolimską tak, że odtąd zwana była Świątynią Heroda. Herod testamentem podzielił Judeę pomiędzy trzech swoich synów. Sprawowali oni władzę jako tetrarchowie. Archelaos został tetrarchą Judei i Samarii; Herod Antypas został tetrarchą Galilei i Perei; Filip został tetrarchą Trachonitis (okręg położony na wschód od Jeziora Galilejskiego, obejmujący Betanię, Trachonitis, Auranitis, Gaulanitis i częściowo Panias). Kolejno tracili oni władzę, a władza w Judei stopniowo przechodziła w ręce rzymskich namiestników.

Zaraz po śmierci Heroda Wielkiego wybuchło w Judei żydowskie powstanie (tzw. wojna Warusa), które zostało krwawo stłumione przez legiony rzymskie stacjonujące w Syrii. W 6 roku oficjalnie wcielono Judeę i Samarię w skład rzymskiej prowincji Syrii. Przedstawiciel cesarski w Judei nosił miano prefekta i miał swoją siedzibę w Cezarei. Prawdopodobnie 7 kwietnia 30 lub 3 kwietnia 33 roku w Jerozolimie ukrzyżowano Jezusa Chrystusa, którego chrześcijanie uważają za Zbawiciela i Syna Bożego. Za Tyberiusza Juliusza Aleksandra w Judei nasiliło swoją działalność żydowskie stronnictwo Zelotów. W 66 roku wybuchło powstanie żydowskie, które skończyło się zdobyciem Jerozolimy i zniszczeniem Świątyni przez Rzymian w 70 roku oraz upadkiem twierdzy Masady w 73/74. Za Trajana, Hadriana, Antoninusa Piusa, w 197 i w 351-352 w Palestynie wybuchły kolejne powstania żydowskie. Były jednak na ogół szybko tłumione.

Rzymscy namiestnicy Judei (6-135)

Prefekci

Prokuratorzy

Kuspiusz Fadus 44-46
Tyberiusz Juliusz Aleksander 46-48
Wentydiusz Kumanus 48-52
Antoniusz Feliks 52-58
Porcjusz Festus 58-62
Albin Lucjusz 62-64
Gesjusz Florus 64-66
Marek Antoniusz Julianus 66-70 (daty niepewne)

Legaci

Terencjusz Rufus 70-71
Sekstus Wettulenus Cerialis 71
Lucyliusz Bassus 71-72
Lucjusz Flawiusz Silwa 72-81
Salvidenus ok. 80
Gnaeus Pompeius Longinus ok. 86
Sextus Hermetidius Campanus ok. 93
Attykus ok. 99/100-102/103
Gajusz Juliusz Kwadratus Bassus 102/103-104/105
Kwintus Pompejusz Falco 105-107
Tiberianus ok. 114
Luzjusz Kwietus 117
Lucjusz Cossonius Gallus 120
Kwintus Tinnejusz Rufus ok. 132
Sekstus Juliusz Sewerus ok. 135

Zobacz też

Bibliografia

E. Mary Smallwood, The Jews under Roman rule. From Pompey to Diocletian: a study in political relations, Brill 2001