Starczynów
Starczynów – dawna wieś, od 1958 część Bukowna, w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim. Rozłożony jest po obu stronach Kolei Iwangrodzko-Dąbrowskiej z lat 80. XIX wieku, obok Pustyni Starczynowskiej (zwanej też Dziadowskim Morzem), powstałej – podobnie jak Pustynia Błędowska – za przyczyną wycięcia okolicznych lasów na cele górnicze i hutnicze[1].
| część miasta Bukowna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Bukowna |
1 stycznia 1958 |
| SIMC |
0938580 |
| Kod pocztowy |
32-332 |
| Tablice rejestracyjne |
KOL |
Położenie na mapie Bukowna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego  | |
 50°15′46″N 19°27′34″E/50,262778 19,459444
| |
Starczynów ma najdłuższą historię ze wszystkich bukowieńskich dzielnic. Swoją nazwę zawdzięcza najprawdopodobniej od formy przezwiskowej właściciela - Starczyn[2]. W 1534 r. Seweryn Boner przywołał dwie dawniejsze nazwy Starczynowa, pisząc o tejże wsi:" Oleynow vel Starczynow", "Odynow, który teraz nazwano Starczynowem"[3]. Miasto Olkusz w latach 1365 i 1402 kupowało wieś[4], odkrywając w niej złoża galeny oraz widząc potencjał w nadrzecznych terenach. W XVI w. rozwój przyniosła budowa Sztolni Starczynowskiej[5]. Na początku XVI w. pracowały tutaj dwie huty[5], napędzane przy pomocy Czartorii (in. Sztoła), rzeki przepływającej niegdyś przez Starczynów. Wieś znacząco się wzbogaciła, wskutek czego w 1554 r. zostały jej nadane przez sejm prawa miejskie[5]. Mieściła się tutaj papiernia, gdzie wyprodukowano papier, na którym podpisano Unię Lubelską[5]. Otoczony był lasem sosnowo - bukowym zwanym przez lata "Polesz"- od czego nazwano pobliską osadę, czyli Polis. Wieś będąca własnością Olkusza położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie proszowskim województwa krakowskiego[6]. Przełom XVII i XVIII w. to stopniowy upadek Starczynowa z powodu rabunków ze strony wojsk. W 1790 r. było tu 29 domów[1].
Do 1954 wieś w gminie Bolesław; w latach 1954–1957 w gromadzie Bukowno-Osiedle, składającej się z trzech sołectw – Starczynowa, Boru Biskupiego i Podlesia oraz przysiółków Polis i Podpolis[7].
1 stycznia 1958 gromadę Bukowno-Osiedle zniesiono, nadając jej statusu osiedla[8], przez co Starczynów stał się formalnie częścią składową Bukowna, któremu nadano prawa miejskie 18 lipca 1962 z równoczesną zmianą nazwy na Bukowno[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Olgerd Dziechciarz (2005): Starczynów od średniowiecza do rozbiorów.
- ↑ Olkuskie szlaki [online] [dostęp 2024-03-31].
- ↑ Seweryn Boner, Opis Włości Pomorzańskiej, 1534 (pol.).
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Filipa Sulimierskiego i Władsława Walewskiewgo, 1884 [dostęp 2024-03-31] (pol.).
- ↑ a b c d Olgerd Dziechciarz, Starczynów od średniowiecza do rozbiorów, „Przegląd Olkuski”, 16 kwietnia 2015 [dostęp 2024-03-31] (pol.).
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 107.
- ↑ Uchwała Nr 28/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu olkuskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 317
- ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188