Stanisław Małkowski (geolog)
Stanisław Małkowski (ur. 22 sierpnia 1889 w Radzyniu Podlaskim, zm. 21 grudnia 1962 w Warszawie) – polski geolog, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w latach 1934–1939.
 Stanisław Małkowski | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
22 sierpnia 1889 |
| Data i miejsce śmierci |
21 grudnia 1962 |
| profesor nadzwyczajny | |
| Alma Mater | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1934–1939 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujPochodził z rodziny ziemiańskiej. Był synem Wacława Małkowskiego i Marty z Guzowskich Małkowskiej. W latach 1908–1914 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po zakończeniu nauki w Krakowie przeniósł się do Warszawy, gdzie w latach 1917–1921 pełnił funkcję asystenta Pracowni Mineralogicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1918 r. zaciągnął się do Wojska Polskiego. W składzie 5 pułku piechoty Legionów brał udział w walkach o Lwów. Po opuszczeniu wojska w 1919 r. podjął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie. Zajmował się badaniami na szerokim obszarze ziem polskich. Prowadził wykłady na Wolnej Wszechnicy Polskiej. Ogłosił około 150 prac naukowych z różnych dziedzin geologii.
Był pionierem ochrony zabytków przyrody nieożywionej w Polsce, członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W 1932 r. założył Towarzystwo Muzeum Ziemi, którego zadaniem była popularyzacja wiedzy z dziedziny geologii. W 1934 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i objął tam kierownictwo Zakładu Mineralogii i Petrografii. W latach 1934–1939 wykładał mineralogię i petrografię. Po wybuchu II wojny światowej został usunięty przez władze litewskie z funkcji profesora Uniwersytetu Wileńskiego. W 1941 r. opuścił Wilno i wyjechał do Generalnego Gubernatorstwa. Mieszkał w tym czasie w Woli Korytnickiej i w Warszawie.
W sierpniu 1944 r. został aresztowany przez Niemców i trafił do obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. Po zakończeniu II wojny światowej osiadł w Warszawie, gdzie zajął się organizowaniem nowoczesnego muzeum geologicznego. W latach 1948–1950 pełnił funkcję pierwszego dyrektora Muzeum Ziemi w Warszawie, a następnie jego pracownika naukowego. Od 1946 r. członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w latach 1957–1962 prezes Polskiego Towarzystwa Miłośników Nauk o Ziemi.
W 1959 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł na gruźlicę. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 105–VI–19/20)[1].
Nagrody i odznaczenia
edytuj- Nagroda naukowa Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1921)
- Złoty Krzyż Zasługi (1946)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1956)
Publikacje
edytujStanisław Małkowski był autorem ponad 150 prac naukowych.
- O wydmach piaszczystych okolic Warszawy, 1917
- Podstawy naturalne krajowego przemysłu kamieniarskiego: referat opracowany na II-gi Zjazd Polskich Techników Zrzeszonych, 1927
- Kartki z pamiętnika włóczęgi, 1929
- O surowcach mineralnych Wileńszczyzny, 1939
- Wydmy śródlądowe Polski, 1953
Patron
edytuj- Stanisław Małkowski jest patronem rezerwatu przyrody nieożywionej na półwyspie Fuledzki Róg.
- Imieniem profesora Stanisława Małkowskiego nazwany jest głaz narzutowy znajdujący się przy ul. Puławskiej 19 w Warszawie[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego rozdz. XXV Wykazy obiektów i obszarów objętych ochroną z zakresu dziedzictwa kulturowego i ochrony środowiska oraz inwentaryzacje planistyczne na terenie m.st. Warszawy. um.warszawa.pl. [dostęp 2010-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-06)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Irena Kardymowiczowa. Stanisław Małkowski. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego”. XXXIV, s. 621-628, 1964. [dostęp 2013-08-21].
Linki zewnętrzne
edytuj- Tadeusz Semeniuk: Wybitni Polacy urodzeni w Radzyniu Podlaskim. utwradzyn.republika.pl. [dostęp 2010-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-28)]. (pol.).