Stanisław Lewicki (pedagog)
Stanisław Marian Lewicki (ur. 1 listopada 1883 w Szczucinie, zm. 19 kwietnia 1973 w Warszawie) – legionista, pedagog, wicewojewoda łódzki (1927–1929), dyrektor Biura Prezydialnego przy Prezydium Rady Ministrów.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 listopada 1883 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 kwietnia 1973 |
| Wicewojewoda łódzki | |
| Okres |
od 8 marca 1927 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUkończył gimnazjum we Lwowie[1], a następnie studia filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[2]. W latach 1904–1907 należał tajnej organizacji „Odrodzenie”. Był członkiem Komitetu Centralnego młodzieżowej organizacji socjalistycznej „Promień” oraz Związku Walki Czynnej (1907–1912)[1] i Związku Strzeleckiego oraz Polskiego Stronnictwa Postępowego[3]. W latach służył 1914–1917 w 1 pułku piechoty Legionów Polskich[1], a w 1917–1918 w Polskiej Organizacji Wojskowej. W latach 1919–1920 służył Wojsku Polskim, brał udział m.in. w obronie Twierdzy Modlin[1].
Następnie pracował w gimnazjum w Zamościu, któremu przekazał pieniądze ze sprzedaży majątku w Brzeżanach. Został pierwszym po I wojnie światowej dyrektorem polskiej szkoły powszechnej i gimnazjum w Sandomierzu, gdzie organizował również Seminarium Nauczycielskie[1]. W 1922 należał do Komitetu Organizacyjnego Zjazdu Legionistów[3].
Do 1927 był radcą województwa poleskiego[4]. W latach 1927–1929 był wicewojewodą łódzkim[2], następnie szefem Kancelarii Prezydium Rady Ministrów i kierownikiem wydziału Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[3]. W latach 1931–1937 był kuratorem Okręgu Szkolnego Lubelskiego. W 1937 w wyniku ataków środowisk prawicowych, występując jako świadek obrony w procesie komunistów, został zwolniony z pracy[3], przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Nowym Sączu. Po wybuchu II wojny światowej w latach 1942 – 1945 mieszkał z rodziną w Zakliczynie - wówczas Zakliczynie n/D. (nad Dunajcem), gdzie przez dwa lata (w roku szk. 1942/43 i 1943/44) pełnił funkcję dyrektora szkoły powszechnej. Prowadził również tajne nauczanie w zakresie podstawowym i średnim z Franciszkanami w miejscowym klasztorze[5]. Podczas wojny ukrywał Żydów, m.in. Wandę Wejchmann, która przeżyła wojnę[1].
Po II wojnie światowej pracował w Polskim Radiu w Warszawie, był pomysłodawcą „Kalendarza Radiowego”[1].
Życie prywatne
edytujBył synem Franciszka Lewickiego (zm. 1923) i Józefy z Paszyńskich[6]. Jego ojciec był urzędnikiem państwowym w komorze celnej. Matka prawdopodobnie pochodziła z rodziny tatarskiej[2]. Jego żoną była Maryla z domu Barzykowska. Był bratem legionistów[1]: Henryka i Michała oraz Kazimierza. Miał też 2 siostry – Władysławę i drugą, nieznaną z imienia[2]. Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie[7].
Odznaczenia
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Żołnierze Niepodległości: Lewicki Stanisław Marian. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-04-20].
- ↑ a b c d Ireneusz Polit, Wojewodowie łódzcy (1919-1939), Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2020.
- ↑ a b c d Ludwik Hass, Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821-1999: słownik biograficzny, Rytm, 1999, ISBN 978-83-87893-52-1 [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ Nowy Wice-Wojewoda Łódzki, „Łodzianin” (10), bc.wbp.lodz.pl, 5 marca 1927 [dostęp 2023-05-13].
- ↑ Zakliczyninfo - Oficjalna Strona Zakliczyńskiego Centrum Kultury - Słownik Ruchu Oporu na terenie Gminy Zakliczyn nad Dunajcem w latach 1939 – 1945. Litery "L i Ł" [online], zakliczyninfo.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest, str. 423, Wyd. Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1938
- ↑ Baza osób polskich: Lewicki, Stanisław Marian [online], baza-nazwisk.de [dostęp 2023-05-13].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-20].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-20].
