Stanisław Krzemiński
Stanisław Krzemiński (ur. 16 grudnia 1839 w Warszawie, zm. 29 listopada 1912 w Warszawie) – członek Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym, historyk, krytyk literacki, publicysta, wolnomularz[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 grudnia 1839 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 listopada 1912 |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys
edytujBył synem Mateusza Krzemińskiego (z zawodu budowniczego, a w powstaniu listopadowym oficera 1 pułku) i Marii z Czyżewskich[2]. Wykształcenie zdobywał w czteroklasowej szkole zwanej pensją Leszczyńskiego a następnie w Warszawskiej Szkole Realnej. Do gimnazjum filologicznego pomimo dobrych ocen nie został przyjęty, ponieważ nie był szlachcicem[3]. Po ukończeniu szkół, w latach 1858-1859 pracował w Komisji Rządowej Przychodu i Skarbu[4]. Przystąpił do tajnej organizacji akademickiej w Akademii Medyko-Chirurgicznej. Tam zaprzyjaźnił się z Adamem Asnykiem i Janem Kurzyną. Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Paryża, gdzie przez kilka miesięcy uczęszczał na Sorbonę i Collège de France. Tam znalazł się w kręgu stronników gen. Ludwika Mierosławskiego[5]. W połowie 1860 przeniósł się na uniwersytet w Heidelbergu, gdzie studiował prawo i filozofię oraz werbował stronników Ludwika Mierosławskiego i zbierał składki na szkołę wojskową w Paryżu[6].
Po wybuchu powstania styczniowego znalazł się w delegacji powstańczej wysłanej do Paryża do Mierosławskiego z misją ofiarowania mu dyktatury. Jako delegat Tymczasowego Rządu Narodowego wszedł w skład Komisji Wykonawczej Rządu Narodowego. W początku kwietnia 1863 aresztowany na 3 tygodnie, został wypuszczony z braku dowodów. W połowie czerwca wszedł do Rządu Narodowego Karola Majewskiego, gdzie objął nadzór nad wydawaniem prasy. Opracował niektóre manifesty i enuncjacje rządowe. 7 września wycofał się z prac rządu. We wrześniowym Rządzie Narodowym był dyrektorem Wydziału Prasy. To samo stanowisko objął w Rządzie narodowym Romualda Traugutta (do 8 grudnia 1863).
W 1866 aresztowany pod zarzutem udziału w rządach powstańczych, został ponownie wypuszczony w wyniku braku dowodów.
W 1868 rozpoczął pracę w dziennikarstwie. Wszedł w skład redakcji Kuriera Warszawskiego. Od 1869 pracował w Bluszczu, a od 1872 w Kłosach. W latach 1871–1874 wydawał Muzeum sztuki europejskiej.
Był przeciwnikiem pozytywizmu, którego przejawy na gruncie filozofii, etyki i sztuki wielokrotnie atakował. W 1887 zbliżył się jednak do Aleksandra Świętochowskiego. Objął stanowisko sekretarza Wielkiej encyklopedii powszechnej ilustrowanej. Był członkiem Ligi Polskiej[7].
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 37-2-1)[8].
Dzieła
edytujBył autorem około 800 pozycji bibliograficznych. W 1892 opublikował we Lwowie bezimiennie dzieło pt. Dwadzieścia pięć lat Rosji w Polsce[9]. Wybór swoich rozpraw z dziedziny historii, filozofii, historii sztuki i literatury ogłosił w książkach Zarysy literackie (1895)[10], Nowe szkice literackie (1911)[11], był współautorem wydawnictw ''Złota przędza'' (t. I-IV 1884-1887, ''Sto lat myśli polskiej'' (t. I-VI 1906-1911).
Przypisy
edytuj- ↑ Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej XVIII i XIX wieku, Wrocław 1982, s. 492.
- ↑ Konrad Górski, Stanisław Krzemiński. Człowiek i pisarz. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985, s.21.
- ↑ Tamże, s.22, 24.
- ↑ Tamże, s.28.
- ↑ Tamże, s.31.
- ↑ Tamże, s.32
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 577.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KATARZYNA KRZEMIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10].
- ↑ Dwadzieścia pięć lat Rosyi w Polsce : (1863-1888) : zarys historyczny
- ↑ Stanisław Krzemiński, Zarysy literackie. Cz. 1, Warszawa: S. Lewental, 1895.
- ↑ Stanisław Krzemiński, Nowe szkice literackie, Warszawa : Kraków: Gebethner i Wolff, 1911.
Bibliografia
edytuj- Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003
- Konrad Górski, Stanisław Krzemiński, w: Polski Słownik Biograficzny, 1970, t. XV, s. 522-524.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Stanisława Krzemińskiego w bibliotece Polona
Dzieła Stanisława Krzemińskiego w