Stanisław Gąssowski
Stanisław Jan Karol Gąssowski[a], ps. „Młynkowski” (ur. 17 stycznia 1892 w Miedzierzy, zm. 20 września 1952 w Warszawie) – major kawalerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major kawalerii
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Jan Karol Gąssowski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1892 |
| Data i miejsce śmierci |
20 września 1952 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | |
| Główne wojny i bitwy | |
.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujUrodził się 17 stycznia 1892 w Miedzierzy, w ówczesnym powiecie koneckim guberni radomskiej, w rodzinie Józefa, leśniczego i Marii z Szyndlerów[2][3][4][5].
Był uczniem szkół handlowych w Radomiu, Kielcach i Tomaszowie Rawskim, gdzie w 1911 zdał egzamin maturalny. Od 1912 studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie[3]. Od 1913 był członkiem Związku Strzeleckiego[3]. W 1915 wstąpił do Legionów Polskich, walczył w szeregach 1 pułku ułanów Legionów Polskich, w stopniu kaprala[3]. od 20 lipca 1917 do 9 grudnia 1917 był internowany w Szczypiornie[3].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Służył początkowo w szwadronie radomskim 11 Pułku Ułanów, następnie w Dowództwie Okręgu Generalnego Lublin[3], W stopniu podporucznika brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920 w szeregach 7 pułku ułanów Lubelskich, w którym służył od marca 1919[3].
Został awansowany do stopnia rotmistrza kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[6][7]. W latach 20. pozostawał oficerem 7 pułku w Mińsku Mazowieckim[8][9], gdzie był m.in. dowódcą szwadronu[3]. W lutym 1928 otrzymał przeniesienie do 2 pułku strzelców konnych w Hrubieszowie na stanowisko kwatermistrza[10][11][12]. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 23. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[13]. 23 października 1931 został przesunięty na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[14][15]. W czerwcu 1934 został przeniesiony do rejonowego inspektora koni Płock na praktykę z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego[16]. W grudniu 1934 został zatwierdzony na stanowisku rejonowego inspektora koni w Płocku[17]. Z dniem 1 sierpnia 1935 został przydzielony do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na sześciomiesięczną praktykę[18]. Od lutego 1936 pozostawał w dyspozycji dowódcy 13 Brygady Kawalerii, 31 maja 1936 został przeniesiony do rezerwy[3].
26 września 1936[3] Minister Spraw Wewnętrznych mianował go starostą przeworskim[19]. Został zwolniony z urzędu we wrześniu 1937[20]. 26 listopada 1937 został starostą lidzkim[3] i pełnił tę funkcję do 17 września 1939, kiedy przekroczył granicę z Litwą i został internowany[21].
Do 1941 był więziony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu. 25 sierpnia 1941, po uwolnieniu, został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i wyznaczony na stanowisko zastępcy kwatermistrza Ośrodka Organizacyjnego Armii[21]. 24 stycznia 1942 objął stanowisko kwatermistrza 8 Dywizji Piechoty, a 17 maja tego roku kwatermistrza obozu na terytorium Brytyjskiego Mandatu Palestyny[21]. 13 lipca 1942 został dowódcą transportu jeńców niemieckich z Suezu do Nowego Jorku[21]. 5 września 1942 przybył z USA do Szkocji i został przydzielony do 2 Batalionu Oficerskiego na stanowisko dowódcy kompanii[21]. Ukończył kurs w Centrum Wyszkolenia Etapowego[21]. Od 20 lipca 1943 pełnił służbę w Inspektoracie Zarządu Wojskowego dla spraw cywilnych na stanowisku kierownika sekcji samorządowej[21]. 16 września 1944 został kwatermistrzem Obozu Nr 3 w Lille we Francji[21]. 1 października 1945 z powodu przekroczenia granicy wieku został przeniesiony do rezerwy personalnej oficerów i oddany do dyspozycji Komendy Garnizonu Inverurie w Szkocji[21]. 5 grudnia 1947 wrócił do Polski i zarejestrował się w Punkcie Przyjęcia PUR Gdynia Port[22].
Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 23-1-24)[3][23].
Życie prywatne
edytujBył żonaty ze Stefanią Jeziorkowską z którą, miał córkę Hannę (ur. 17 maja 1919) i dwóch synów: Kazimierza (ur. 8 listopada 1922) i Jana (ur. 18 czerwca 1925)[24][25][26]. Syn Kazimierz ps. „Kazik”, „Wózkarz” był żołnierzem warszawskiej AK, ujęty przez Niemców i rozstrzelany 16 marca 1944 na terenie ruin getta[26]. Młodszy syn Jan ps. „Kania”, kapral podchorąży, dowódca drużyny II plutonu (dawny pluton 1147 - „DB-3”) 4. kompanii Zgrupowania Bartkiewicz, odznaczony Krzyżem Walecznych, poległ 4 sierpnia 1944 ataku na główną bramę PAST-y przy ul. Zielnej 39[26]. Córka Hanna Maria ps. „Kulka”, po mężu Ryńska, sanitariusza Pułku Baszta, odznaczona m.in. Krzyżem Walecznych, lekarz dentysta, zmarła 14 stycznia 1999 jako ofiara wypadku drogowego[27].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2721[28][29]
- Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[30][31][32]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie[33][34]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928[33]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[35]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[35]
- Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych[36]
- Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii[33]
- łotewski Medal Pamiątkowy 1918-1928 – 6 sierpnia 1929[37]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 263.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Janusz Mierzwa: Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej. Tom 1, wyd. LTW, Łomianki 2018, s. 181–183.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 680.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 602.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 613.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 555.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 20 lutego 1928 roku, s. 34.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 318, 343.
- ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 42, 74.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 47.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 344.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 144, 656.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 161.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 255.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 99.
- ↑ Mianowania starostów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 125 z 3 czerwca 1936.
- ↑ 18 starostów zwolnił Minister Spraw Wewnętrznych. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 206 z 11 września 1937.
- ↑ a b c d e f g h i Kolekcja 2 ↓, s. 3, 5.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 8.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-04-03].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 2.
- ↑ a b c Powstańcze biogramy : Jan Stanisław Gąssowski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Gąssowska Hanna Maria. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 410.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ a b c Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 42.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ a b Kolekcja 2 ↓, s. 2, 4.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 6 sierpnia 1929, s. 239.
Bibliografia
edytuj- Gąssowski Stanisław Jan Karol. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.52-4275 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-21].
- Gąssowski Stanisław. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.10884 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-21].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
- Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Stanisław Gąssowski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2016-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-20)].