Stanisław Fraus
Stanisław Fraus (ur. 30 października 1929 w Goduli, zm. 12 grudnia 2011 w Polanicy-Zdroju) – alpinista, długoletni goprowiec, przewodnik, działacz turystyczny i społeczny.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujSyn Bernarda[1]. Pochodził z Goduli (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) na polskim Górnym Śląsku. W czasie II wojny światowej uczył się w niemieckiej szkole, po wojnie w Szkole Handlowej w Chorzowie. Służbę wojskową odbywał w kompanii sportowej, uprawiając lekkoatletykę i szermierkę[2].
W 1949 przeniósł się na ziemię kłodzką, od 1953 był mieszkańcem Polanicy-Zdroju[3][2]. Przez prawie 50 lat był głównym księgowym, również zastępcą dyrektora zarządu Okręgu FWP w Polanicy. Z racji zawodu przez wiele lat był przewodniczącym komisji rewizyjnej Towarzystwa Miłośników Polanicy, od 2005 był też członkiem Glatzer Gebirgs-Verein e.V. z siedzibą w Brunszwiku, kontynuującego tradycje Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (GGV)[4].
Żonaty z Zofią (1934–1999)[5]. Miał jedną córkę[6].
Spoczywa na cmentarzu komunalnym w Polanicy-Zdroju (1/6/21)[5].
Działalność w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym
edytujOd 1954 przez ponad 40 lat ratownik górski GOPR, najpierw w Grupie Sudeckiej, po podziale tej grupy członek zarządu Wałbrzysko-Kłodzkiej Grupy GOPR. Był współzałożycielem i w latach 1970–1994 kierownikiem Sekcji Operacyjnej Kłodzko z siedzibą w Polanicy[7][8][9]. W latach 1968–1972 był członkiem Zarządu Głównego GOPR. Za szczególne zasługi dla ratownictwa górskiego został wyróżniony tytułem Członka Honorowego GOPR[10][11].
Działalność w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym
edytujStanisław Fraus od 1948 był także członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i przewodnikiem tatrzańskim. Na ziemi kłodzkiej został przewodnikiem PTTK, organizował piesze i narciarskie rajdy górskie, obozy wędrowne, wczasy lingwistyczne. Jako przewodnik sudecki PTTK oprowadził po szlakach turystycznych Sudetów i Kłodzczyzny około 150 tysięcy turystów[3]. Doskonale władający językiem niemieckim (w czasie II wojny światowej uczył się w niemieckiej szkole) był przewodnikiem wielu grup niemieckich po ziemi kłodzkiej[7][12], m.in. pisarki Moniki Taubitz[13].
Zaangażował się w ruch turystyczny, był członkiem zarządu Oddziału PTTK „Ziemi Kłodzkiej” i długoletnim przewodniczącym Komisji Górskiej tego oddziału. Brał aktywny udział w zakładaniu kół młodzieżowych PTTK – szkolnych i zakładowych. W latach 1969–1977 był członkiem Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK[14]. Miał uprawnienia przodownika GOT na Sudety, Tatry Polskie, Beskidy Zachodnie i Wschodnie[15].
Alpinizm
edytujFraus należał do klubów wysokogórskich w Polsce, Niemczech i Austrii (gdzie uzyskał uprawnienia wspinaczkowe). W latach 1956–1970 uprawiał taternictwo i alpinizm, był uczestnikiem wypraw wysokogórskich, m.in. w Pamir i Alpy. W dniach od 13 lipca do 7 sierpnia 1968 wziął udział w wyprawie Polskiego Klubu Górskiego w Wielki Kaukaz, kierowanej przez Piotra Młoteckiego, zdobywając m.in. wschodni wierzchołek Elbrusu[16][12]. Wspinał się także w Alpach: w Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Słowenii oraz we Francji. W 1971 wziął udział w polskiej wyprawie, mającej na celu trawers północnej ściany trzech czterotysięczników w masywie Mont Blanc. W trakcie wejścia 7 września 1971 r. na Mont Blanc ze Zygmuntem Kwintą, jego partner poślizgnął się na lodowcu i zginął. Fraus, który był z nim połączony liną, został ciężko ranny, helikopter pogotowia górskiego przetransportował go do szpitala w dolinie Chamonix. Powiększenie się rodziny (narodziny córki) i argumenty żony zadecydowały o zaprzestaniu czynnej wspinaczki[12][17].
Odznaczenia
edytujFraus został wyróżniony[3][2]:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[1]
- złota odznaka „Zasłużony dla Dolnego Śląska”
- Honorowy Przewodnik Turystyki Górskiej
- Zasłużony dla Polanicy Zdroju (2006)
- Członek Honorowy GOPR (2002)
- duże: złote odznaki PTTK – GOT i GON oraz GOT „Za wytrwałość”[15]
- Medal Aleksandra Janowskiego
- Medal im. Tytusa Chałubińskiego
- Medal Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK
- Złota Odznaka Turystyczna im. Jana Pawła II
- honorowa odznaka Turysta Dolnego Śląska (2008)[18].
Przypisy
edytuj- ↑ a b M.P. z 1999 r. nr 22, poz. 317
- ↑ a b c Stanisław Fraus. Przewodnictwo górskie, garstka wspomnień z minionych 50 lat (issuu). „Ziemia Kłodzka”. 2013 (223), s. 7–8, luty 2013. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, OKiS. ISSN 1234-9208. [dostęp 2015-09-10].
- ↑ a b c Edward Wojciechowski, Honorowi i Zasłużeni Obywatele Polanicy, „Nieregularnik Polanicki”, Nr 1 (10) 2006 r., s. 23.
- ↑ GGV-Mitteilungen 3/2010.
- ↑ a b Grobonet 2.6. Wyszukiwarka osób pochowanych [online], polanicazdroj.grobonet.com [dostęp 2023-12-16].
- ↑ Stanisław Fraus, Katowice, 14.01.2012 [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2023-12-16].
- ↑ a b Henryk Grzybowski: Stanisław Fraus. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 4 z suplementem. Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2011, s. 319. ISBN 978-83-60478-90-5.
- ↑ Honorowi członkowie GOPR. [dostęp 2008-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-22)].
- ↑ Iść na ratunek, to znaczy…
- ↑ Wałbrzysko-Kłodzka Grupa GOPR. Członkowie honorowi grupy. Wałbrzysko-Kłodzka Grupa GOPR. [dostęp 2014-12-28].
- ↑ VII Zjazd Delegatów GOPR w Zakopanem. [dostęp 2011-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)].
- ↑ a b c Henryk Grzybowski: Wspomnienie polanickich ludzi gór. W: red. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: XII Almanach Ziemi Kłodzkiej. Szczytna–Kłodzko: Oficyna Wydawnicza „Brama”, 2021, s. 39. ISBN 978-83-60549-56-8.
- ↑ Henryk Grzybowski. Polanickie spotkania z Moniką Taubitz. „Ziemia Kłodzka”. 2016 (254–255), s. 30, marzec 2015. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, OKiS. ISSN 1234-9208. [dostęp 2016-10-07].
- ↑ Strona Komisji Turystyki Górskiej ZG PTTK.
- ↑ a b Cykliczne spotkania w dusznickiej „Oazie”.
- ↑ Piotr Misiurewicz, Polski Klub Górski w Kaukazie. taternik.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-01)]., Taternik nr 4/1998, s. 190.
- ↑ Klaudia Fraus-Budzyńska, Notatka o ojcu, Polanica-Zdrój: Wystawa taterników polanickich, 16 października 2016 (pol.).
- ↑ Marek Gałowski, Sześćdziesiąt lat PTTK na ziemi kłodzkiej. archiwum.mojabrama.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-12)]., „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”, nr 38/2008.
Bibliografia
edytuj- Henryk Grzybowski: Wspomnienie polanickich ludzi gór. W: red. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: XII Almanach Ziemi Kłodzkiej. Szczytna–Kłodzko: Oficyna Wydawnicza „Brama”, 2021, s. 33–43. ISBN 978-83-60549-56-8.
- Henryk Grzybowski: Stanisław Fraus. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 4 z suplementem. Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2011, s. 319. ISBN 978-83-60478-90-5.
- Zarząd Koła PTTK „Duch gór Liczyrzepy”: Cykliczne spotkania w dusznickiej „Oazie”. Wolny Portal. [dostęp 2011-12-18].
- Edward Wojciechowski. Honorowi i Zasłużeni Obywatele Polanicy. „Nieregularnik Polanicki”. 2006 (1(10)). s. 23. ISSN 1732-470X. [dostęp 2011-12-18].
- Stanisław Fraus. Przewodnictwo górskie, garstka wspomnień z minionych 50 lat (issuu). „Ziemia Kłodzka”. 2013 (223), s. 7–8, luty 2013. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, OKiS. ISSN 1234-9208. [dostęp 2015-09-10].