Stanisław Charzewski
Stanisław Charzewski (ur. 25 kwietnia 1882 w Brzozowie, zm. 5 lipca 1916 pod Kostiuchnówką) – podporucznik piechoty Legionów Polskich, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, prawnik.
 Stanisław Charzewski podczas służby legionowej | |
 podporucznik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 lipca 1916 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1916 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
.png){kind=small}
b.jpg)
Życiorys
edytujUrodził się 25 kwietnia 1882 w Brzozowie, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Konstantego, kasjera tamtejszego Towarzystwa Zaliczkowego (zm. przed 1903) i Ludwiki ze Sławińskich[1][2][a][3]. Był młodszym bratem Tadeusza (1878–1915) i kuzynem Aleksandra (1878–1916), również legionistów.
W 1904 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Zdzisław Adamczyk, Witold Fusek, Bolesław Mozołowski, Bronisław Praszałowicz, Kazimierz Świtalski, Zygmunt Tomaszewski)[4][5][6][7]. Po śmierci ojca w trakcie nauki gimnazjalnej pozostawał pod opieką radcy sądu w Sanoku, Władysława Smólskiego[3]. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego uzyskując tytuł doktora praw. Od początku studiów był członkiem Czytelni Akademickiej we Lwowie, a w ramach jej koła muzycznego prowadził kwartet smyczkowy[8]. Był czynnym członkiem Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie[9]. Jeszcze podczas studiów od 22 lipca do 10 sierpnia 1908 prowadził wycieczkę pieszą z Sanoka przez Karpaty i Tatry na Babią Górę[10][11]. Przed 1914 był zatrudniony w kancelarii adwokackiej. Był kawalerem.
Przed 1914 w Sanoku działał w organizacjach niepodległościowych. Był jednym z założycieli stowarzyszenia Towarzystwo Młodzieży Polskiej „Znicz” w Sanoku, powołanego 17 lipca 1904[12]. W rodzinnym Brzozowie był członkiem LXIX Polskiej Drużyny Strzeleckiej i Związku Strzeleckiego. Organizował oddział ZS w Baligrodzie[13]. Po wybuchu I wojny światowej z Brzozowa zostały wysłane do Legionów Polskich trzy grupy ochotników, wśród których dowódcami byli Stanisław i Aleksander Charzewscy[14]. Stanisław Charzewski kierował grupą 13 ochotników z Baligrodu, wraz z którą dotarł do Krakowa. Służył w 1 pułku piechoty, później w 2 kompanii II batalionu 5 pułku piechoty w składzie I Brygady. Uczestniczył w kampanii kieleckiej i walkach na Podhalu. Od 8 stycznia do 6 maja 1915 r. z powodu choroby przebywał w Szpitalu Zamek Bulowice w Kętach[15][16]. Został awansowany do stopnia podporucznika piechoty od 13 czerwca 1915 lub 11 kwietnia 1916. W tym stopniu służąc w 6 kompanii 5 pułku piechoty poległ 5 lipca 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką w trakcie kontrataku mjr. Tadeusza „Wyrwy” Furgalskiego[17].
Przed 1914 urzędnikiem podatkowym w Baligrodzie był Czesław Charzewski (ur. 1874)[18], zaś urzędnikiem wydziału powiatowego w Brzozowie był Kazimierz Charzewski[19]. Innym oficerem Legionów Polskich był pochodzący z podbrzozowskiej Raczkowej, Emil Holuka-Charzewski[20].
W 1934 w Lesku został ustanowiony pomnik (określany jako „Głaz Legionowy”[21] bądź „Kamień Legionistów”[22]) upamiętniający wyruszających w bój o niepodległość ojczyzny z powiatu leskiego w szeregi Legionów Polskich. Na tablicy zostali wymienieni Stanisław i Tadeusz Charzewscy (a także m.in. August Krasicki, Wiktor Robel, Marian Wisz).
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6462 – pośmiertnie 17 maja 1922[23][24]
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 13 kwietnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[25]
Uwagi
edytuj- ↑ Według tego źródła Ludwina Charzewska przed 1901 została wdową. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 572.
Przypisy
edytuj- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1896/1897 (zespół 7, sygn. 22). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 146.
- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1902/1903 (zespół 7, sygn. 32). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 701.
- ↑ 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 43.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 27 z 2 lipca 1904.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 166 z 22 lipca 1904.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-12-30].
- ↑ Sprawozdanie Czytelni Akademickiej we Lwowie za rok administracyjny 1904/5. Lwów. s. 24, 84.
- ↑ Sprawozdanie roczne Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie za rok 1910. Lwów: 1911, s. 16, 51, 65-70.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 222, s. 4, 19 kwietnia 1908.
- ↑ Wycieczka w Tatry i Karpaty Siedmiogrodzkie. „Nowa Gazeta”. Nr 314, s. 3, 1908.
- ↑ Tow. młodzieży polskiej „Znicz”. „Gazeta Sanocka”, s. 2, Nr 30 z 24 lipca 1904.
- ↑ „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 96.
- ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 198, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Lista Chorych, Rannych, Zabitych i Zaginionych Legionistów do Kwietnia 1915 roku (I). Piotrków: 1915-1916, s. 7.
- ↑ Marek Gałęzowski, Charzewski Stanisław [w:] idem, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019, s. 45.
- ↑ Lista Strat Legionów Polskich (VII). Piotrków: 1 października 1916, s. 5.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 35, 285.
•Szematyzm galicyjskich władz i urzędów skarbowych na rok 1914. Lwów: Prezydyum Krajowej Dyrekcyi Skarbu, 1914, s. 56, 193. - ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 371.
- ↑ Żołnierze Niepodległości. Emil Charzewski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-04-29].
- ↑ Parada w Lesku. „Wschód”. Nr 6, s. 2, 20 marca 1936.
- ↑ Ryszard Nater, Zygmunt Nater: Lesko. Nasze miasto. Lesko: 2001, s. 65. ISBN 83-910156-3-7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19.
- ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 32.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
Bibliografia
edytuj- Charzewski (Kmita-Charzewski) Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.37-2723 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-30].
- Marek Gałęzowski, Charzewski Stanisław [w:] idem, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Bitwa pod Kościuchnówką, największy bój legjonowy – w lipcu 1916 r. Stanisław Charzewski. „Panteon Polski”. Nr 13, s. 7, 1 maja 1925.
- Żołnierze Niepodległości. Charzewski Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-04-29].