Stadion (miara)
Stadion (gr. στάδιον, łac. stadium) – grecka miara długości, powstała w starożytnej Grecji.
Była równa 600 stopom. Długość stopy w greckich miastach się różniła, np. stopa olimpijska przeliczona na współczesny system metryczny daje 0,3205 m, stopa attycka – 0,296 m, zaś stopa eginecka – 0,333 m[1]. Bardzo zróżnicowana była więc długość stadionu (wartości te różnią się w wielu opracowaniach). Na przykład:
- w Olimpii było to 192,27 m[2][1] (192,28 m[3]),
- w Delfach – 177,36 m[3] lub 177,55 m[2],
- w Atenach – 181,30[3] lub 184,30 m[2],
- w Epidauros – 177,55 m[3] lub 181,30 m[2],
- w Milecie – 177,36[3],
- w Priene – 184,95 m[3] lub 191,39 m[2],
- w Delos 167 m[2],
- w Istmii jedynie 165 m[1].
Grecy wierzyli, że dystans jednego stadionu to odległość, jaką można było przebiec w najszybszym tempie bez odpoczynku, lub na jednym oddechu[1]. Według nich, takim wzorcowym biegaczem miał być Herakles (o jego biegu wzmiankuje m.in. Izydor z Sewilli)[1].
Stadion dał również podstawę dla innych większych miar odległości, np. dla konkurencji diaulos (δίαυλος)[1], do wyścigów konnych hippikon (ιππικόν) = 4 stadia.
Do pomiarów obwodu Ziemi stadionów (stadiów) używał Eratostenes z Cyreny. Jeśli uznać (za irlandzkim astronomem Johnem Dreyerem), że stadion miał 157,5 m, to promień i obwód Ziemi wyliczone przez Eratostenesa są tylko o nieco ponad 1% mniejsze od obecnie znanych[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Dariusz Słapek: Sport i widowiska w świecie antycznym. Kraków–Warszawa: Wydawnictwo Homini, 2010, s. 637. ISBN 978-83-61568-60-5.
- ↑ a b c d e f Marian Michalik (red.): Kronika Sportu. Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1993, s. 40. ISBN 83-900331-8-6.
- ↑ a b c d e f Wojciech Lipoński: Historia sportu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 96. ISBN 978-83-01-17002-8.
- ↑ Eratostenes z Cyreny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-06].