Społeczno-zawodowa organizacja rolników

Społeczno-zawodowa organizacja rolników – dobrowolne zrzeszenie rolników, mające na celu reprezentowania potrzeb oraz bronienia zawodowych i społecznych interesów rolników indywidualnych. Organizacja działa na rzecz rozwoju indywidualnych gospodarstw rolnych oraz wzrostu produkcji, poprzez zapewnienia opłacalności produkcji rolniczej i należytego wyposażenia rolnictwa w środki produkcji. Ponadto troszczy się o wysoką rangę zawodu rolnika, poprawę warunków życia i pracy ludności wiejskiej. Uczestniczy w kształtowaniu i realizacji polityki państwa na rzecz postępu gospodarczego, społecznego, socjalnego oraz kulturalnego i oświatowego wsi.

Powołanie organizacji rolników

Na podstawie ustawy z 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników ustanowiono regulacje określające zasady funkcjonowanie organizacji rolników. Rozporządzeniem Rady Ministrów 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników zobowiązano organy administracji państwowej do współdziałania z organizacjami rolników.

Prawo zrzeszania się w organizacjach rolników

Prawo zrzeszania się w organizacjach rolników mają rolnicy indywidualni i członkowie ich rodzin oraz inne osoby związane bezpośrednio charakterem swej pracy z rolnictwem.

Społeczno-zawodowe organizacje rolników działają zgodnie z konstytucyjnymi zasadami ustrojowymi Rzeczypospolitej Polskiej, powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, na podstawie zarejestrowanego statutu, zgodnego z tymi zasadami i przepisami.

Społeczno-zawodowe organizacje rolników są niezależne od organów administracji państwowej oraz państwowych i społecznych jednostek organizacyjnych i organizacji. Działają poprzez ustalone w uchwalanych przez siebie statutach i wybierane w sposób demokratyczny organy, a także określają w sposób samodzielny, w ramach obowiązujących przepisów prawa, zakres i formy swojej działalności.

Rodzaje organizacji rolników

Społeczno-zawodowymi organizacjami rolników, są:

• kółka rolnicze;
• rolnicze zrzeszenia branżowe;
• związki rolników, kółek i organizacji rolniczych;
• związki rolniczych zrzeszeń branżowych.

Uprawnienia organizacji rolników

Organizacje rolników, reprezentując potrzeby oraz interesy zawodowe i społeczne rolników indywidualnych, uczestniczą w:

• kształtowaniu i realizacji polityki rolnej i społecznej w zakresie: rozwoju i ochrony własności indywidualnych gospodarstw rolnych,
• gospodarki ziemią, ochrony gruntów rolnych, gospodarki wodnej, nasiennictwa i hodowli zwierząt,
• infrastruktury rolniczej i społecznej wsi,
• ochrony środowiska naturalnego,
• rzeczowych ubezpieczeń rolnych,
• systemu kredytowego i podatkowego w stosunku do indywidualnych gospodarstw rolnych,
• ochrony zdrowia ludności wiejskiej, zabezpieczenia socjalnego mieszkańców wsi,
• rozwoju oświaty, kultury, sportu oraz turystyki na wsi;
• ustalaniu poziomu i zasad kształtowania cen na środki produkcji rolniczej i usług dla rolnictwa,
• określaniu wielkości i zasad zaopatrzenia gospodarstw indywidualnych w środki produkcji oraz w ocenie ich jakości,
• ustalaniu warunków kontraktacji oraz cen skupu i sprzedaży produktów rolnych, usług produkcyjnych dla rolnictwa i usług dla ludności wiejskiej oraz norm i zasad klasyfikacji produktów rolnych,
• ustalaniu zasad i warunków kooperacji w rolnictwie;
• opracowywaniu planów społeczno-gospodarczych w części dotyczącej wsi i rolnictwa, a także planów zagospodarowania przestrzennego gmin i wsi;
• sprawowaniu społecznej kontroli nad funkcjonowaniem jednostek organizacyjnych obsługujących rolnictwo i mieszkańców wsi.

Sposób realizacji uprawnień

Uprawnienia organizacje rolników realizują poprzez:

• przedkładanie właściwym organom państwowym i państwowym jednostkom organizacyjnym oraz organizacjom spółdzielczym i innym organizacjom powołanym do wykonywania zadań na rzecz rolnictwa indywidualnego swego stanowiska w postaci opinii, wniosków, postulatów i żądań,
• inicjowanie regulacji prawnych oraz opiniowanie projektów lub udział w opracowywaniu aktów prawnych oraz udział w negocjacjach,
• prowadzenie analizę kosztów produkcji rolniczej i kosztów utrzymania oraz kształtowania się dochodów rolników.

Kontrola społeczna organizacji rolników

Organizacje rolników uprawnione są do wykonywania przez upoważnionych swoich przedstawicieli kontroli społecznej jednostek organizacyjnych i organizacji w zakresie:

• zaopatrzenia gospodarstw rolnych w środki produkcji i materiały inwestycyjne;
• realizacji umów kontraktacyjnych oraz skupu produktów rolnych;
• świadczenia usług dla rolnictwa i ludności wiejskiej;
• realizowanych na potrzeby gospodarstw rolnych inwestycji melioracyjnych, wodnych, energetycznych i innych;
• likwidacji szkód losowych i łowieckich.

Działalność na rzecz rozwoju gospodarstw indywidualnych

W zakresie działalności na rzecz rozwoju indywidualnych gospodarstw rolnych oraz postępu gospodarczego, społecznego i socjalnego na wsi, a także kształtowania społecznych wzorów postępowania i postaw obywatelskich, organizacje rolników mogą, w szczególności:

• inicjować i udzielać pomocy w rozwijaniu i wdrażaniu postępu rolniczego, technicznego i socjalnego w indywidualnych gospodarstwach rolnych i wiejskich gospodarstwach domowych oraz upowszechniać doświadczenia przodujących rolników;
• udzielać pomocy w podnoszeniu produkcji gospodarstw rolnych oraz rozwijaniu przez nie specjalizacji i kooperacji;
• udzielać rolnikom rady i pomocy w wyborze oraz stosowaniu racjonalnych form i metod gospodarowania, stosowaniu właściwych zabiegów i środków agrotechnicznych, zootechnicznych oraz technologii w produkcji rolniczej, przechowalnictwie i przetwórstwie produktów rolnych;
• udzielać pomocy w prawidłowej organizacji gospodarstw i prowadzeniu rachunkowości rolnej;
• rozwijać różnorodne formy współdziałania produkcyjnego i pomocy sąsiedzkiej;
• upowszechniać wiedzę zawodową i społeczną wśród rolników oraz młodzieży wiejskiej;
• uczestniczyć w organizowaniu praktyk rolniczych dla uczniów i studentów szkół rolniczych;
• organizować poradnictwo prawne na rzecz rolników;
• inicjować działania zmierzające do poprawy warunków życia i pracy ludności wiejskiej;
• udzielać pomocy rodzinom wiejskim w wychowywaniu i kształceniu oraz zapewnianiu właściwego wypoczynku dzieciom i młodzieży wiejskiej;
• podejmować działania w zakresie poprawy stanu zdrowia ludności wiejskiej oraz opieki społecznej na wsi;
• upowszechniać racjonalne metody prowadzenia gospodarstw domowych i żywienia rodziny;
• oddziaływać na kształtowanie etyki zawodowej i podnoszenie społecznej rangi zawodu rolnika;
• rozwijać działalność oświatową i kulturalną na wsi.

Inne formy aktywności organizacji rolników

Organizacje rolników mogą inicjować, organizować i prowadzić działalność gospodarczą i socjalną, w zakresie określonym w statutach, na zasadach przewidzianych w przepisach, a w szczególności:

• inicjować i prowadzić działalność usługową, produkcyjną i handlową na potrzeby rolników i ludności wiejskiej;
• inicjować i organizować pomoc dla rolników i ludności wiejskiej w wytwarzaniu materiałów budowlanych z surowców miejscowych oraz pomagać w zaspokajaniu potrzeb w zakresie maszyn i sprzętu;
• inicjować i organizować kooperację produkcyjną służącą intensyfikacji i specjalizacji produkcji rolniczej oraz zagospodarowywaniu lasów stanowiących własność rolników indywidualnych;
• prowadzić placówki opiekuńczo-wychowawcze, opieki zdrowotnej i społecznej;
• inicjować i organizować czyny społeczne.

Uprawnienia organizacji rolników

Organizacje rolników mogą przystępować do:

• międzynarodowych organizacji rolniczych;
• ponadnarodowych organizacji rolniczych reprezentujących interesy zawodowe rolników indywidualnych wobec instytucji Unii Europejskiej.

Koszty związane z uczestnictwem organizacji rolników w organizacjach, dofinansowywane są na zasadach określonych w przepisach o izbach rolniczych.