Społeczność wikipedystów
Społeczność wikipedystów – społeczność autorów encyklopedii internetowej Wikipedia.
Wikipedysta to internauta zajmujący się tworzeniem i edytowaniem Wikipedii[1]. W sierpniu 2012 roku, słowo Wikipedian (wikipedysta) dodano do Oxford English Dictionary[2].
Prawie wszyscy wikipedyści są wolontariuszami. Wraz ze wzrostem dojrzałości i widoczności Wikipedii pojawiły się inne kategorie wikipedystów, takie jak wikipedysta-rezydent. Wikipedystami nie są użytkownicy Internetu, którzy okazjonalnie edytują Wikipedię lub proponują wykonanie zmian[3].
Liczebność i zaangażowanie
edytuj
| kolor | liczba wikipedystów |
|---|---|
| 11–20 | |
| 21–50 | |
| 51–150 | |
| ponad 150 |
Badania liczby wikipedystów wykazały gwałtowny wzrost w ciągu pierwszych lat rozwoju Wikipedii. W kwietniu 2008 pisarz i wykładowca Clay Shirky oraz naukowiec Martin Wattenberg szacowali, że całkowity czas potrzebny na tworzenie Wikipedii to około 100 milionów godzin[5]. W lutym 2016 było około 60,4 mln zarejestrowanych kont użytkowników we wszystkich wersjach językowych, z których około 263 000 było „aktywnych” (było im przypisane autorstwo przynajmniej jednej edycji w ciągu ostatnich 30 dni)[6]. W grudniu 2015 w polskojęzycznej Wikipedii z 1064 kont wykonano więcej niż 5 edycji[7]. Według stanu na 2013 około połowa aktywnych wikipedystów anglojęzycznej Wikipedii spędzała co najmniej jedną godzinę dziennie na edytowaniu, a co piąty spędzał ponad trzy godziny dziennie[8].
Motywacja
edytujPrzeprowadzono różne badania motywacji uczestników Wikipedii. W 2003 doktorant Andrea Ciffolilli stwierdził, że niskie koszty transakcyjne udziału w wiki stanowią katalizator dla wspólnego rozwoju oprogramowania i że koncepcja wspólnej twórczości zachęca do wzięcia udziału[9]. W artykule autorstwa Andrea Forte i Amy Bruckman z 2005 znalazła się analiza możliwych motywacji wikipedystów. Zastosowano tam koncepcję cyklu zaufania Latoura i Woolgara, która zakłada, że przyczyną uczestnictwa w Wikipedii jest chęć zdobycia uznania w społeczeństwie[10].
Oded Nov w artykule z 2007 zatytułowanym What Motivates Wikipedians, zestawił motywację ogółu wolontariuszy z motywacją wikipedystów[11]. Przeprowadził ankietę, w której umieścił sześć typów motywacji, określonych na podstawie wcześniejszej publikacji[12]. Były to:
- wartości – wyrażanie altruizmu i pomaganie innym,
- społeczność – interakcja z przyjaciółmi, branie udziału w działalności pozytywnie ocenianej przez innych,
- zrozumienie – zdobywanie wiedzy poprzez działalność,
- kariera – zdobywanie doświadczenia i umiejętności,
- obrona – np. zmniejszanie poczucia winy z powodu uprzywilejowania,
- uwydatnienie – demonstracja wiedzy wobec innych.
Do tych sześciu motywacji dodał również:
- ideologia – wspieranie podstawowej ideologii aktywności (na przykład przekonanie, że wiedza musi być bezpłatna),
- przyjemność – czerpanie satysfakcji z działalności.
Badanie dowiodło, że najczęstszymi typami były „przyjemność”, „ideologia” i „wartości”, podczas gdy najrzadziej występowały „kariera”, „społeczność” i „obrona”[11].
Wikimedia Foundation prowadzi ankiety wśród twórców i użytkowników Wikipedii. Jedną z nich przeprowadzono w 2008 wraz z Collaborative Creativity Group z UNU-Merit. Jak dotąd jest to najbardziej obszerne badanie wikipedystów[13]. Wyniki badań zostały opublikowane dwa lata później, 24 marca 2010[14]. Wikimedia Foundation w 2011 w cyklu półrocznym rozpoczęła prowadzenie badań, których celem było to by edytorzy Wikipedii byli lepiej rozumiani przez Fundację i w efekcie potrzeby edytorów – zaspokojane[15][16].
Heng-Li Yang i Cheng-Yu Lai w publikacji Motivations of Wikipedia content contributors przedstawili hipotezę, według której najsilniejszym czynnikiem motywującym jest indywidualne zadowolenie z tworzenia Wikipedii, jako że jest to czynność wolontariacka[17]. Ich badania dowiodły, że mimo iż wiele osób z początku nie edytuje Wikipedii dla przyjemności, najbardziej prawdopodobną motywacją u osób kontynuujących edytowanie jest „lubię dzielić się wiedzą i daje mi to poczucie osobistego osiągnięcia”[17].
Następne badanie tych autorów z 2014 było poświęcone powodom, dla których autorzy Wikipedii kontynuują edytowanie. Badano autorów anglojęzycznej Wikipedii i uzyskano 288 pełnych odpowiedzi. Wyniki potwierdziły tezę, że dla satysfakcji wikipedystów znaczenie mają indywidualnie wyznaczane zadania, zaangażowanie i „sprawiedliwość proceduralna”; z kolei satysfakcja ma znaczny wpływ na decyzję o kontynuacji edytowania Wikipedii[18].
Czasami wikipedyści sami wyznają, dlaczego edytują Wikipedię. Powszechnym motywem jest radość z edytowania i bycie częścią społeczności. Wspomina się także wciągający charakter edytowania Wikipedii. Gina Trapani z Lifehackera powiedziała: „wychodzi na to, że edytowanie wcale nie jest straszne. Jest łatwe, zaskakująco satysfakcjonujące, a staje się obsesyjnie wciągające”[19]. Jimmy Wales także odniósł się do wciągającej siły Wikipedii: „rzecz głównie w tym, że Wikipedia jest fajna i wciągająca”[20]. Wikipedyści przyznają sobie wzajemnie i efektom swojej pracy wyróżnienia stanowiące pochwałę dobrze wykonanej pracy. Te dostosowane do konkretnej osoby wyrazy wdzięczności uwidaczniają szereg osiągnięć dalekich od prostego edytowania, m.in. udzielone wsparcie w społeczności lub różne rodzaje pracy na zapleczu Wikipedii. Fenomen odznaczeń był przedmiotem badań naukowców próbujących ustalić, jaki wpływ mogłyby mieć odznaczenia w innych licznych współpracujących społecznościach[21].
Role społeczne
edytujWikipedyści podejmują takie działania, które w danej chwili uważają za atrakcyjne lub wartościowe[22]. Jednakże liczebność i zaangażowanie wikipedystów oraz obowiązujące standardy jakości artykułów hasłowych wymuszają specjalizację wykonywanych działań. Sebastian Skolik, badając role społeczne przyjmowane przez twórców Wikipedii, posłużył się typologią R.M. Belbina (nazwy ról podane w nawiasie) i wyróżnił:
- „hakerów” (myśliciel) – rozwijających oprogramowanie Wikipedii,
- witających (poszukiwacz źródeł) – nawiązujących kontakty na zewnątrz, wprowadzających nowych użytkowników,
- inicjatorów (koordynator) – zachęcających innych do podejmowania określonych zadań,
- lokomotywy – w typologii Belbina są to osoby zdeterminowane do pokonywania przeszkód; według Skolika często przyjmują one także rolę inicjatorów,
- analityków (krytyk) – osoby sceptyczne wobec nowych koncepcji,
- mediatorów (dusza zespołu) – łagodzących spory i reprezentujących tych, którzy nie umieją przedstawić swojego stanowiska (np. nowych wikipedystów),
- wykonawców (realizator) – dysponujących wiedzą lub umiejętnościami, przyjmujących zadania zlecane przez innych,
- „gnomy” i „patrolujących” (skrupulatny wykonawca) – odpowiednio: wykonujących drobne prace oraz śledzących najnowsze zmiany i odnajdujących błędy,
- ekspertów (specjalista) – osoby o specjalistycznej wiedzy i doświadczeniu; według Skolika eksperci często występują także jako analitycy[3].
Skolik stwierdził, że problemem może być konieczność występowania w wielu rolach. Według niego wikipedyści są niechętni wobec przyjmowania nowych ról, nawet jeśli wiązałoby się to z korzyściami, ponieważ łączenie ról jest uciążliwe[3].
Dariusz Jemielniak postrzega role wikipedystów jako osadzone w quasi-hierarchicznym układzie[23]. Wymienił: stewardów, checkuserów, rewizorów, biurokratów, administratorów, użytkowników uprawnionych do szybkiego cofania zmian, użytkowników zarejestrowanych, świeżo zarejestrowanych, niezarejestrowanych i zablokowanych[24]. Grupy te różnią się dostępem do zestawów narzędzi zdefiniowanych przez oprogramowanie Wikipedii. Zdaniem Jemielniaka „z uwagi na uczestniczącą i egalitarną strukturę projektu sama obecność uprzywilejowanych ról wywołuje nieproporcjonalne do swojego charakteru niepokoje”[25].
Komunikacja
edytuj
Co roku jest organizowana Wikimania – międzynarodowa konferencja użytkowników serwisów Wikimedia Foundation (takich jak Wikipedia i inne projekty siostrzane). Tematy prezentacji i dyskusji dotyczą projektów Wikimedia Foundation, innych serwisów wykorzystujących technologię wiki i pozostałych przedsięwzięć z rodziny open source, wolnej kultury, otwartej edukacji oraz ich społecznych i technicznych aspektów[26].
Krytyka
edytujWikipedia jest przedmiotem krytyki[27][28]. Niektóre argumenty dotyczą społeczności wikipedystów. Chodzi m.in. o konsekwencje anonimowości użytkowników, stosunek do nowych użytkowników, nadużywanie uprawnień przez administratorów, nadreprezentację niektórych grup społecznych (w szczególności nieproporcjonalnie mały udział kobiet[29]) i o rolę współzałożyciela Wikipedii Jimmy’ego Walesa w społeczności[30]. Sue Gardner, była dyrektor wykonawcza Wikimedia Foundation, opisała wikipedystów jako „zrzędliwych starych biurokratów, którzy znają zasady od deski do deski”[31]. Kontrowersje budzi praktyka płacenia za edytowanie, czego skutkiem było wystosowanie żądania zaprzestania działalności skierowane przez Wikimedia Foundation do Wiki-PR[32]. Według Teresy Knott, wikipedystki, „wandalizmy byłyby trudne do patrolowania, jeżeli wandale byliby bardziej liczni, ale stosunek wandali do nie-wandali jest dość niski”[33].
Współzałożyciel Wikipedii Larry Sanger określa społeczność wikipedystów jako nieudolną i znieważającą, stwierdzając, że „społeczność nie wprowadza własnych zasad w sposób efektywny i jednolity. W konsekwencji administratorzy i zwykli wikipedyści łatwo zachowują się niewłaściwie, bezkarnie, co rodzi niekończący się ciąg nadużyć”[34]. Oliver Kamm z The Times wyraził sceptycyzm wobec wikipedyjnego polegania na konsensusie w sprawach dotyczących pisania artykułów: „Wikipedia dąży nie do prawdy, a do konsensusu, i – jak w przypadku niekończącego się spotkania polityków – na wynik końcowy najbardziej wpłyną najgłośniejsze i najbardziej uporczywe głosy”[35].
Uznanie
edytujW 2014 w Słubicach wzniesiono pomnik Wikipedii na cześć wikipedystów[36].
W 2015 społeczności wikipedystów przyznano Nagrodę Erazmusa za „rozpowszechnianie wiedzy w formie powszechnej i ogólnie dostępnej encyklopedii. Aby to osiągnąć, inicjatorzy Wikipedii zaprojektowali nową i efektywną demokratyczną platformę. Nagroda należy się Wikipedii jako społeczności – projekt współpracy angażujący dziesiątki tysięcy wolontariuszy z całego świata”[37].
Członkowie społeczności
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ wikipedysta, Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego.
- ↑ Hella ridic new words to make you lolz: ODO August 2012 update [online], blog.oxforddictionaries.com, 23 sierpnia 2012 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ a b c Skolik 2011 ↓.
- ↑ Pomnik Wikipedii w Słubicach – opis na pomniku w języku polskim [online], commons.wikimedia.org [dostęp 2016-02-14].
- ↑ Clay Shirky, Gin, Television, and Cognitive Surplus [online], edge.org, 20 sierpnia 2008 [dostęp 2016-02-15] (ang.).
- ↑ List of Wikipedias [online], meta.wikimedia.org [dostęp 2016-02-15]. Te wyniki są sumą statystyk zbieranych na każdej wersji językowej Wikipedii oddzielnie. To oznacza, że jedna osoba działająca na kilku wersjach językowych jest liczona kilkukrotnie.
- ↑ Erik Zachte, Statystyki Wikipedii (polska) [online], stats.wikimedia.org [dostęp 2016-02-15].
- ↑ The Decline of Wikipedia, „MIT Technology Review”, technologyreview.com, 22 października 2013 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Andrea Ciffolilli, Phantom authority, self-selective recruitment and retention of members in virtual communities: The case of Wikipedia, „First Monday”, 12, 2003, DOI: 10.5210/fm.v8i12.1108, ISSN 1396-0466 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Andrea Forte, Amy Bruckman, Why Do People Write for Wikipedia? Incentives to Contribute to Open-Content Publishing [online] [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ a b Oded Nov, What Motivates Wikipedians?, „Commun. ACM”, 11, 2007, s. 60–64, DOI: 10.1145/1297797.1297798, ISSN 0001-0782 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ E. Clary i inni, Understanding and assessing the motivations of volunteers: A functional approach, „Personality and Social Psychology”, 74, 1998, s. 1516–1530.
- ↑ New Reports from November 2008 Survey Released [online], blog.wikimedia.org, 2 kwietnia 2010 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Ruediger Glott, Philipp Schmidt, Rishab Ghosh, Wikipedia Survey – Overview of Results [online], ris.org, 2010 (ang.).
- ↑ Wikipedia editors do it for fun: First results of our 2011 editor survey [online], blog.wikimedia.org, 10 czerwca 2011 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Launching our semi-annual Wikipedia editors survey [online], blog.wikimedia.org, 18 kwietnia 2011 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ a b Heng-Li Yang, Cheng-Yu Lai, Motivations of Wikipedia content contributors, „Computers in Human Behavior”, 6, Online Interactivity: Role of Technology in Behavior Change, 2010, s. 1377–1383, DOI: 10.1016/j.chb.2010.04.011 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Cheng-Yu Lai, Heng-Li Yang, The reasons why people continue editing Wikipedia content – task value confirmation perspective, „Behaviour & Information Technology”, 12, 2014, s. 1371–1382, DOI: 10.1080/0144929X.2014.929744, ISSN 0144-929X [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Gina Trapani, Geek to Live: How to contribute to Wikipedia [online], Lifehacker [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Ricky W. Griffin, Management, wyd. 10, Mason, Ohio 2010, ISBN 1-4390-8099-2.
- ↑ Travis Kriplean, Ivan Beschastnikh, David W. McDonald, Articulations of Wikiwork: Uncovering Valued Work in Wikipedia Through Barnstars, „Proceedings of the 2008 ACM Conference on Computer Supported Cooperative Work”, CSCW '08, New York, NY, USA: ACM, 2008, s. 47–56, DOI: 10.1145/1460563.1460573, ISBN 978-1-60558-007-4 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Skolik 2011 ↓, por. E.S. Raymond, The Cathedral and the Bazaar: Musings on Linux and open Source by Accidental Revolutionary, O’Reilly Publishing, Sebastopol 1999.
- ↑ Jemielniak 2013 ↓, s. 59.
- ↑ Jemielniak 2013 ↓, s. 60.
- ↑ Jemielniak 2013 ↓, s. 89.
- ↑ Wikimania [online], meta.wikimedia.org [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Cade Metz, Why you should care that Jimmy Wales ignores reality [online], 6 marca 2008 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Wikipedia isn’t about human potential, whatever Wales says, „The Guardian”, 24 września 2008, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Noam Cohen, Wikipedia Ponders Its Gender-Skewed Contributions, „The New York Times”, 30 stycznia 2011, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Noam Cohen, Open-Source Troubles in Wiki World, „The New York Times”, 17 marca 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Is this the decline of Wikipedia? A third of staff have quit the site, „Mail Online” [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Andrea Chang, Wikimedia Foundation sends cease and desist letter to Wiki-PR, „Los Angeles Times”, 20 listopada 2013, ISSN 0458-3035 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Jenny Kleeman, Wiki wars, „The Guardian”, 25 marca 2007, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Donna Bogatin, Can Wikipedia handle the truth? [online], zdnet.com, 4 stycznia 2007 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- ↑ Oliver Kamm, Wisdom? More like dumbness of the crowds [online], 14 sierpnia 2011 [dostęp 2016-02-14] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-14].
- ↑ Pierwszy taki na świecie – w Słubicach stanął pomnik Wikipedii [online], tvn24.pl, 22 października 2015 [dostęp 2016-02-14].
- ↑ Wikipedia turns 14, receives prestigious Erasmus Prize 2015 [online], blog.wikimedia.org, 15 stycznia 2015 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Sebastian Skolik, Typologia nieformalnych ról społecznych w Wikipedii, Helena Kościelniak (red.), „Zeszyty naukowe Politechniki Częstochowskiej”, Częstochowa: WWZPCz, 2011, ISSN 2083-1560.
- Dariusz Jemielniak, Życie wirtualnych dzikich. Netnografia największego projektu współtworzonego przez ludzi, Wojciech Pędzich (tłum.), Warszawa: Poltext, 2013, ISBN 978-83-7561-285-1.
Linki zewnętrzne
edytuj
- Wikipedian – definition of Wikipedian in English from the Oxford dictionary [online], www.oxforddictionaries.com [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- Wikipedia cofounder Jimmy Wales on 60 Minutes [online], cbsnews.com, 26 lipca 2015 [dostęp 2016-02-14] (ang.).
- Takashi Iba i inni, Analyzing the Creative Editing Behavior of Wikipedia Editors Through Dynamic Social Network Analys, „Procedia Social and Behavioral Sciences”, 2009 [dostęp 2016-02-14] (ang.).