Sphyrna
rodzaj ryb
Sphyrna – rodzaj drapieżnych ryb chrzęstnoszkieletowych z rodziny młotowatych (Sphyrnidae).
| Sphyrna | |||||
| Rafinesque, 1810[1] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – głowomłot tropikalny (S. lewini) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
Sphyrna | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Squalus zygaena Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
| Zasięg występowania | |||||
 Zasięg występowania rodzaju Sphyrna | |||||
Rozmieszczenie geograficzne
edytujDo rodzaju należą gatunki występujące w ciepłych i umiarkowanych wodach oceanów – Indyjskiego, Spokojnego i Atlantyckiego[18][19].
Morfologia
edytujDługość ciała do 610 cm; masa ciała (największa opublikowana) do 449,5 kg[19].
Systematyka
edytujEtymologia
edytuj- Cestracion i Cestraciom: gr. κεστρακιον kestrakion ‘rodzaj broni, młotek’ także ‘gatunek ryby’, zdrobnienie od κεστρα kestra ‘młotek’[20]. Gatunek typowy: (oryginalne oznaczenie) Squalus zygaena Linnaeus, 1758 (Gill i Ogilby);
- Sphyrna (Sphyrnias): gr. σφυρα sphura ‘młot, bijak’[21].
- Cestrorhinus: gr. κεστρα kestra ‘młotek’[20]; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, pysk’[22]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Squalus zygaena Linnaeus, 1758[23].
- Zygaena (Zygoena, Zygana) i Zyganna: gr. ζυγαινα zugaina ‘głowomłot’, zdrobnienie od ζυγoν zugon ‘żart. dowcip’[21][24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Squalus zygaena Linnaeus, 1758.
- Sphyrichthys: gr. σφυρα sphura ‘młot, bijak’[25]; ιχθυς ikhthus ‘ryba’[26].
- Platysqualus: gr. πλατυς platus ‘szeroki’[27]; łac. squalus ‘gatunek ryby morskiej’[28][21]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Squalus tiburo Linnaeus, 1758.
- Reniceps: łac. ren, renes ‘nerka’[29]; -ceps ‘-głowy’, od caput, capitis ‘głowa’[30]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Squalus tiburo Linnaeus, 1758.
- Mesozygaena: gr. μεσος mesos ‘środkowy, pośredni’; ζυγαινα zugaina ‘głowomłot’, zdrobnienie od ζυγoν zugon ‘żart. dowcip’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sphyrna corona Springer, 1940.
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące gatunki[18]:
- Sphyrna corona Springer, 1940
- Sphyrna gilberti Quattro, Driggers III, Grady, Ulrich & Roberts, 2013
- Sphyrna lewini (Griffith & Smith, 1834) – głowomłot tropikalny[31]
- Sphyrna media Springer, 1940
- Sphyrna mokarran (Rüppell, 1837) – głowomłot olbrzymi[31][32]
- Sphyrna tiburo (Linnaeus, 1758) – młot tyburo[33]
- Sphyrna tudes (Valenciennes, 1822)
- Sphyrna vespertina[g] Springer, 1940
- Sphyrna zygaena (Linnaeus 1758) – głowomłot pospolity[31]
Uwagi
edytuj- ↑ Nazwa nieważna, publikacja Kleina została uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego.[2].
- ↑ Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej[4].
- ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia lub nieuzasadniona poprawka Sphyrna Rafinesque, 1810.
- ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Zygaena Cuvier, 1816.
- ↑ Nowa nazwa dla Sphyrna Rafinesque, 1810.
- ↑ Nowa nazwa dla Zygaena Cuvier, 1816.
- ↑ W bazie taksonomicznej FishBase takson ten zsynonimizowany jest ze Sphyrna tiburo[34].
Przypisy
edytuj- ↑ C.S. Rafinesque: Indice d’ittiologia Siciliana, ossia, Catalogo metodico dei nomi Latini, Italiani, e Siciliani dei pesci, che si rinvengono in Sicilia: disposti secondo un metodo naturale: eseguito da un appendice che contiene la descrizione di alcuni nuovi pesci siciliani: illustrato da due piance. Messina: Presso Giovanni del Nobolo, con approvazzione, 1810, s. 46 (spis), 60 (załącznik). (łac.).
- ↑ ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).
- ↑ J.T. Klein: Neuer Schauplatz der Natur nach den richtigen Beobachtungen und Versuchen in Alphabetischer Ordnung. Cz. 3. Leipzig: M.G. Weidmanns Erben und Reich, 1776, s. 523. (niem.).
- ↑ ICZN. Opinion 21. Shall the genera of Klein, 1744, reprinted by Walbaum, 1792, be accepted?. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 51–53, 1958. (ang.).
- ↑ J.J. Walbaum (red.): Petri Artedi sueci genera piscium. In quibus systema totum ichthyologiæ proponitur cum classibus, ordinibus, generum characteribus, specierum differentiis, observationibus plurimis. Redactis speciebus 242 ad genera 52. Cz. 3. Grypeswaldiæ: Impensis A.F. Röse, 1792, s. 580. (łac.).
- ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 93. (fr.).
- ↑ H.M.D. de Blainville. Prodrome d’une nouvelle distribution systématique du règne animal. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomáthique de Paris”. 8, s. 121, 1816. (fr.).
- ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2. Paris: Chez Déterville, s. 127. (fr.).
- ↑ A. Risso: Histoire naturelle des principales productions de l’Europe méridionale, et particulièrement de celles des environs de Nice et des Alpes maritimes. T. 3. Paris: Chez F.-G. Levrault, 1827, s. 125. (fr.).
- ↑ F.A.L. Thienemann: Lehrbuch der Zoologie. W: C.F. Naumann, H.G.E. Reichenbach & F.A.L. Thienemann (red.): Encyclopädie der speciellen Naturgeschichte. Cz. 3: Zoologie. Berlin: A. Rücker, 1829, s. 408. (niem.).
- ↑ G.J. Billberg. Om ichthyologien och beskrifning öfver några nya fiskarter af samkäksslägtet Syngnathus. „Linnéska Samfundets Handlingar”. 1 (för år 1832), s. 51, 1833. (szw.).
- ↑ W. Swainson: The natural history of fishes, amphibians, & reptiles, or monocardian animals. Cz. 1. London: Longman & Co., 1838, s. 133, 139. (ang.).
- ↑ W. Swainson: The natural history of fishes, amphibians, & reptiles, or monocardian animals. Cz. 2. London: Longman & Co., 1839, s. 192, 318. (ang.).
- ↑ J. van der Hoeven: Handboek der dierkunde. Wyd. Tweede deel. T. 2. Amsterdam: J.C.A. Sulpke, 1855, s. 262. (niderl.).
- ↑ a b T.N. Gill. Analytical synopsis of the order of Squali; and revision of the nomenclature of the genera. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 7 (32), s. 403, 1862. (ang.).
- ↑ J.D. Ogilby. Check-list of the Cephalochordates, Selachians, and fishes of Queensland. „Memoirs of the Queensland Museum”. 5, s. 81, 1916. (ang.).
- ↑ L.J.V. Compagno: Sharks of the Order Carcharhiniformes. Princeton University Press, 1988, s. 362, 366. ISBN 0-691-08453-X. (ang.).
- ↑ a b Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 5 marca 2024 [dostęp 2024-03-19] (ang.).
- ↑ a b R. Froese & D. Pauly: Sphyrna. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-03-19]. (ang.).
- ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 52.
- ↑ a b c d Ch. Scharpf: Family Sphyrnidae Bonaparte 1840 (Hammerhead Sharks). The ETYFish Project. [dostęp 2024-03-19]. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 221.
- ↑ D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. Part I. „Bulletin of the United States National Museum”. 47, s. 43, 1896. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 287.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 244.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 123.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 200.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 245.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 219.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 46.
- ↑ a b c Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
- ↑ W książce Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces gatunek ten błędnie wymieniony jest jako S. turdes.
- ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ Sphyrna tiburo. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2023-09-13]
Bibliografia
edytuj- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).