Spółgłoska szczelinowa międzyzębowa bezdźwięczna
Spółgłoska szczelinowa międzyzębowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [θ].
| Numer IPA | 130 | |||
|---|---|---|---|---|
| θ | ||||
| Jednostka znakowa |
θ | |||
| Unikod |
U+03b8 | |||
| UTF-8 (hex) |
ce b8 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | T | |||
| Kirshenbaum | T | |||
| IPA Braille↗ | ⠨⠹ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Artykulacja
edytujW czasie artykulacji podstawowego wariantu [θ]:
- Modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna.
- Tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna).
- Prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa).
- Jest to spółgłoska zębowa – język kontaktuje się z górnymi siekaczami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłoski szczelinowej szum.
- Wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna.
Terminologia
edytujSpółgłoska szczelinowa międzyzębowa to inaczej spółgłoska frykatywna interdentalna lub frykatyw interdentalny.
Przykłady
edytuj- W języku angielskim: thought [θɔ:t] "myśl"
- W języku arabskim: ثابت [θæ:bit], "stabilny"
- W języku turkmeńskim sen [θen] "ty"
- W języku walijskim: saith [saɪθ] "siedem"
- W języku hiszpańskim: doce [doθe] "dwanaście"
Spółgłoska ta nie występuje w wielu językach, dlatego jej wymowa sprawia trudność obcokrajowcom uczącym się angielskiego lub arabskiego. Przykładowo Polacy wymawiają ją często jak [f], Niemcy i Pakistańczycy jak [s].
Spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa bezdźwięczna
edytujW niektórych językach występuje spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa bezdźwięczna, nie posiadająca odrębnego symbolu IPA, zapisywana [θ̠], [θ͇] lub [ɹ̝̊], kiedy niezbędne jest rozróżnienie.
Artykulacja
edytujW czasie artykulacji podstawowego wariantu [θ̠]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
- jest to spółgłoska dziąsłowa – język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej lub laminalnej.
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna
Przykłady
edytuj- spółgłoska laminalna:
- w języku islandzkim: þakið [θ̠akið̠] "dach"[1][2]
Przypisy
edytuj- ↑ Magnus Pétursson. Étude de la réalisation des consonnes islandaises þ, ð, s, dans la prononciation d'un sujet islandais à partir de la radiocinématographie. „Phonetica”. 33, s. 203-216, 1971. DOI: 10.1159/000259344. (fr.).
- ↑ Peter Ladefoged, Ian Maddieson: The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell, 1996, s. 144-145. ISBN 0-631-19814-8. (ang.).