Spółgłoska drżąca języczkowa dźwięczna
rodzaj dźwięku spółgłoskowego
Spółgłoska drżąca języczkowa – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [ʀ].
| Numer IPA | 123 | |||
|---|---|---|---|---|
| ʀ | ||||
| Jednostka znakowa |
ʀ | |||
| Unikod |
U+0280 | |||
| UTF-8 (hex) |
ca 80 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | R\ | |||
| Kirshenbaum | r" | |||
| IPA Braille↗ | ⠔⠗ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Artykulacja
edytujOpis
edytujW czasie artykulacji tej spółgłoski:
- modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
- prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
- tylna część języka dotyka języczka – jest to spółgłoska języczkowa
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna
Warianty
edytujOpisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ʀʲ]
- przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ʀˤ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ʀʷ]
Przykłady
edytuj- w języku francuskim: france [fʀɑ̃s], "Francja" (w niektórych dialektach; najczęstsza jest wymowa [ʁ])
- w języku niemieckim: rot [ʀoːt] "czerwony" (w niektórych dialektach; w innych w tym wyrazie występuje [r] lub [ʁ])
- w języku portugalskim: carro [ˈkaʀu] "samochód" (w wariancie europejskim)
Spółgłoska drżąca języczkowa podniesiona
edytujW dialektach miast Maastricht i Weert języka limburskiego występuje jako fonem (choć nie kontrastujący z [ʀ]) głoska drżąca języczkowa, która w odróżnieniu od [ʀ] cechuje się podniesieniem miejsca artykulacji [ʀ̝] i zwężeniem przestrzeni między językiem a języczkiem przez co przyjmuje charakter głoski szczelinowej. Głoska jest dźwięczna, ale częściowo traci swoją dźwięczność na końcu sylaby[1][2].
Przypisy
edytuj- ↑ Carlos Gussenhoven, Flor Aarts. The dialect of Maastricht. „Journal of the International Phonetic Association”. 29, s. 156, 1999. DOI: 10.1017/S0025100300006526. (ang.).
- ↑ Linda Heijmans, Carlos Gussenhoven. The Dutch dialect of Weert. „Journal of the International Phonetic Association”. 28, s. 108, 1998. DOI: 10.1017/S0025100300006307. (ang.).