Sos barbecue

Sos barbecue (w skrócie sos BBQ) – sos o rzadkiej lub gęstej konsystencji, używany do przyprawiania potraw. Jak wskazuje nazwa (hiszp. barbacoa, ang. barbecue – rożen, grill), sos ten został stworzony jako dodatek do potraw z grilla. Może być podawany do każdej potrawy, jednak najczęściej dodaje się go do mięsa po przyrządzeniu, bądź podczas grillowania lub pieczenia. Zgodnie z tradycją jest dodatkiem do wieprzowiny, żeberek wołowych i kurczaka. Rzadziej podawany jest z frytkami lub zamiast sosu pomidorowego używanego do przygotowania pizzy barbecue. Niektórzy są przeciwni dodawaniu przypraw, w tym sosu barbecue, do potraw z grilla; inni uważają, że sos ten stanowi ich podstawę.

Sos barbecue może łączyć w sobie kwaśne, słodkie i pikantne składniki, lub zawierać tylko jeden z nich. Sos ma zapach wędzonki. Składniki sosu mogą ulegać zmianie, do najpopularniejszych jednak należą: przecier pomidorowy, ocet, przyprawy oraz cukier. Różnice te wynikają z tradycji i przepisów regionalnych.

Tradycja z St. Louis nakazuje długie grillowanie, a następnie duszenie mięsa wraz z sosem barbecue w garnku umieszczonym na ruszcie

Historia

Dokładne pochodzenie sosu barbecue nie jest znane. Istnieje teoria, iż mógł on zostać przygotowany w czasach powstania pierwszych kolonii amerykańskich w XVII wieku. Nawiązania do sosu barbecue pojawiały się zarówno w angielskiej, jak i francuskiej literaturze. Jeden z rodzajów sosu barbecue, tzw. sos musztardowy z Karoliny Południowej, prawdopodobnie używany był przez niemieckich osadników w XVIII wieku.

Wczesne książki kucharskie nie zawierały przepisów na przygotowanie sosu. Gotowy sos barbecue po raz pierwszy stał się dostępny na rynku dzięki firmie Louis Maull w 1926 roku, jednak jako produkt powszechnie dostępny pojawił się dopiero w 1948 roku, kiedy został wprowadzony na rynek amerykański przez znaną firmę Heinz. Firma Kraft Foods zaczęła produkować oleje kuchenne, dołączając do nich woreczki z przyprawami, zdobywając dzięki temu pozycję na rynku producentów sosu barbecue.

Wiele restauracji serwuje sos barbecue jako swój specjał.

Rodzaje

Każdy region charakteryzuje się swoim własnym stylem, dlatego też skład sosu barbecue różni się w zależności od szerokości geograficznej, pod którą powstał. Na przykład sos winegret i sosy barbecue na bazie musztardy są popularne w niektórych południowych regionach Stanów Zjednoczonych, a w krajach azjatyckich najchętniej używany jest sos na bazie keczupu i syropu zbożowego. Meksykańska salsa (pikantny sos pomidorowy) również może stanowić bazę do produkcji sosów barbecue.

Australia

W Australii sos barbecue to czasami mieszanka sosu pomidorowego i Worcestershire. Na rynku dostępne są różne rodzaje, od sosów o posmaku owocowym do tzw. „brązowych sosów” (steak sauce).

Stany Zjednoczone

Stany Zjednoczone oferują szeroki wybór sosów barbecue o różnych smakach:

• Memphis – w skład sosów z Memphis wchodzą pomidory, ocet, cukier brązowy i przyprawy. Taka mieszanka zapewnia umiarkowaną słodkość, ostrość i zapach.
• Kansas City – gęsty, czerwonawo-brązowy sos, którego głównym składnikiem są pomidory z melasą.
• St. Louis – głównymi składnikami sosu są pomidory wymieszane w occie. Jest to sos słodko-kwaśny, nie tak gęsty i słodki, jak ten z Kansas City, ani tak ostry i rzadki jak sos przygotowany na sposób teksański.
• Karolina Północna – trzy główne rodzaje sosu, których skład różni się w zależności od regionu: Wschodni (głównym składnikiem jest ocet z dodatkiem papryczki chili), Piemont (główny składnik stanowią pomidory z octem) i Zachodni (zawiesisty sos, którego bazą są pomidory).
• Karolina Południowa – głównym składnikiem jest musztarda (środkowy region stanu zwanego Low Country), ocet i pieprz czarny (w regionie Pee Dee), pomidorowy, lekki lub gęsty (w regionie Upstate).
• Alabama – głównymi składnikami sosu w północnej części stanu są ocet i pieprz. Pomidor lub keczup z dodatkiem śródziemnomorskiej nuty stanowi podstawowy element sosu serwowanego w okolicach Birmingham. Ostrzejsza i podawana bez dodatku cukru mieszanka przygotowana na bazie pomidorów i octu podawana jest w okolicach miasta Tuscaloosa, na zachodzie stanu. Musztarda natomiast jest podstawowym składnikiem sosu, którego używa się w dolinie rzeki Chattahoochee, położonej we wschodniej części stanu. W rejonach miasta Decatur preferuje się biały sos, przygotowany na bazie majonezu oraz białego pieprzu, stosowany do potraw z kurczaka.
• Georgia – większość mieszkańców tego stanu woli sos przygotowany na bazie keczupu z dodatkiem czosnku, cebuli, czarnego pieprzu, brązowego cukru, czasami również burbonu; w Karolinie Południowej używa się sosu musztardowego, wynalezionego w okolicach miast Savannah i Columbus.
• Arkansas – rzadki sos przygotowany na bazie octu i pomidorów, doprawiony na ostro pieprzem, z delikatną nutą słodkiej melasy.
• Teksas – mniej słodki sos na bazie pomidorów z dodatkiem papryczki chili i kminu rzymskiego.

Azja

Mongolski sos barbecue

• Sos Hoisin – rodzaj chińskiego sosu barbecue, używany jako podstawowy składnik do przygotowywania innych odmian sosów, wykorzystywanych w kuchni chińskiej.
• Kurczak Tandoori – jest to danie typowe dla kuchni indyjskiej, do przygotowania którego używa się ostrego sosu barbecue na bazie jogurtu.
• Teriyaki – jest to japoński styl grillowania, głównie ryb. Do ich przyrządzenia używa się marynaty przygotowanej z soi, która nadaje słodkiego smaku (w języku japońskim nazywanym tare). Marynatę stosuje się zarówno przed, jak i w trakcie procesu grillowania. W krajach zachodnich znana jest ona jako sos Teriyaki.

Zobacz też

• marynowanie
• sos Shacha, zwany chińskim BBQ