Sobór Trójcy Świętej w Mostarze
Sobór Trójcy Świętej – prawosławny sobór katedralny w Mostarze, wzniesiony w 1873 i zniszczony w 1992 podczas wojny w Bośni i Hercegowinie. Odbudowywany od 2004.
| sobór katedralny | |||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
Święto Trójcy Świętej | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny  | |||||||||||||||||||||||
| 43°21′04,6800″N 17°48′50,7600″E/43,351300 17,814100 | |||||||||||||||||||||||
Historia
edytujW XVIII w. w Mostarze żyło największe w Hercegowinie skupisko prawosławnych Serbów, zaś od 1767 w mieście znajdowała się siedziba prawosławnych metropolitów zahumskich i hercegowińskich[1].
Prace nad budową soboru, przy którym zamierzano otworzyć także dwie serbskie szkoły i siedzibę biskupa, rozpoczęto w 1863. Początkowo pracami kierował mistrz Spasoje Vulić z Popovego Polja, ale mostarscy Serbowie byli niezadowoleni z jego pracy i w 1868 zatrudnili na jego miejsce Andriję Damjanowa-Zografskiego z Welesu, który w tym samym roku ukończył budowę soboru katedralnego w Sarajewie. Budowa soboru trwała wolno z powodu trudności finansowych. Inwestycję wsparł wówczas kwotą 100 000 groszy sułtan Abdülaziz, dary pieniężne przekazywali również mieszkańcy Mostaru. Konsekracja budowli miała miejsce w 1873[1].
Sobór został zniszczony w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie[1]. Elementy wyposażenia budynku, wyniesione przed jego spaleniem, przechowywane są w Trebinju[2].
W 2004 rozpoczęto wstępne prace przygotowujące do odbudowy budynku[1], w 2010 rozpoczął się ich główny etap. Łączny koszt inwestycji oszacowano na 10 mln marek, z czego państwo bośniackie przekazało 250 tys.[2].
Architektura
edytujSobór w Mostarze został wzniesiony z kamienia. Reprezentował styl eklektyczny, łączący elementy barokowej architektury cerkwi serbskich w Austro-Węgrzech oraz starszego stylu bizantyjsko-bałkańskiego. Styl taki był efektem osobistych poszukiwań twórczych architekta; wzniósł on na Bałkanach jeszcze trzynaście podobnych świątyń prawosławnych[1]. Była to budowla orientowana, zbudowana na planie krzyża, z kopułą na przecięciu nawy głównej i bocznej, wspartą na czterech filarach. Kolejne trzy kopuły wzniesiono nad pomieszczeniem ołtarzowym. Do cerkwi prowadziły trzy wejścia: od frontu, przez przedsionek z dzwonnicą, oraz od strony północnej i południowej. Okna w budynku były wydłużone, zamknięte półkoliście, na ścianach północnej i południowej było ich po siedem. W prezbiterium znajdowały się trzy okna. Cerkiewna dzwonnica zbudowana została na planie kwadratu o boku 8,5 metra[1].
Świątynia miała łącznie 50 metrów długości i 26 metrów szerokości[1].
We wnętrzu budynku znajdował się ikonostas wykonany w stylu neoklasycystycznym najprawdopodobniej przez architekta Damjanowa[1].
Sobór znajdował się na wzgórzu w obrębie dzielnicy Brankovac (Perkovina) i był jedną z dominant w panoramie Mostaru[1].