Sobór Świętego Ducha w Chersoniu

Sobór Świętego Ducha – prawosławny sobór w Chersoniu, katedra eparchii chersońskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.

Sobór Świętego Ducha

Свято-Духівський собор

nr rej. 65-101-0017
sobór katedralny
Widok ogólny
Państwo	Ukraina
Obwód	chersoński
Miejscowość	Chersoń
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Eparchia	chersońska
sobór katedralny • nadający tytuł	od 1947 biskup Nikon (Pietin)
Wezwanie	Świętego Ducha
Wspomnienie liturgiczne	Pięćdziesiątnica (50. dzień po Passze)
Historia Data rozpoczęcia budowy 1804 Data zakończenia budowy 1835 Data poświęcenia 1836 Data zamknięcia 1937 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data reaktywacji 1941 Fundator kupcy chersońscy
Dane świątyni Styl klasycystyczny Świątynia • materiał bud. • powierzchnia • wysokość • cegła 1441 m² 19,7 m Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba ikonostasów 3 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 3 św. Michała Archanioła, Męczenników Chersońskich
Położenie na mapie Chersonia Sobór Świętego Ducha
Położenie na mapie Ukrainy Sobór Świętego Ducha
Położenie na mapie obwodu chersońskiego Sobór Świętego Ducha
46,63444°N 32,60611°E

Historia

Położenie kamienia węgielnego pod świątynię miało miejsce w 1804, jednak z braku funduszy budowa cerkwi została przerwana i dokończono ją dopiero w 1835. We wznoszenie obiektu szczególnie zaangażowani byli chersońscy kupcy: Gałuchin, Bogdanow, Sikaczew oraz Nosow, stąd w popularnej świadomości świątynia funkcjonowała jako cerkiew „kupiecka”. Ołtarz północny, którego patronami są święci Męczennicy Chersonescy oraz południowy św. Michała Archanioła poświęcono w styczniu 1836, zaś ołtarz główny Świętego Ducha – 16 sierpnia 1836. Obydwu ceremonii dokonał arcybiskup chersoński Gabriel.

W 1907 cerkiew Świętego Ducha została powiększona o obszerny przedsionek. Pod nim zlokalizowano pomieszczenie, w którym odbywały się niedzielne spotkania i odczyty oraz próby chóru cerkiewnego. Świątynia była bogato wyposażona, jest opisywana jako najpiękniejsza przed rewolucją październikową prawosławna cerkiew w Chersoniu.

W 1922, w ramach konfiskaty majątku ruchomego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, z cerkwi wyniesiono cenne utensylia i inne części wyposażenia. Cztery lata później władze miejskie przekazały świątynię Żywej Cerkwi. Jej parafia istniała w tym miejscu do 1937, gdy obiekt odebrano wiernym i zaadaptowano na magazyn mąki, niszcząc całe przechowywane w nim jeszcze wyposażenie.

Nabożeństwa w świątyni ponownie były odprawiane od końca 1941, gdy w piwnicznej salce pod przedsionkiem urządzono cerkiew Przemienienia Pańskiego. Po wyparciu wojsk niemieckich z Ukrainy w 1944 władze radzieckie zgodziły się na zwrot całego budynku Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu. Cerkiew była zrujnowana i wymagała kompleksowego remontu, który został przeprowadzony do 1953, m.in. wstawiono do niej nowy ikonostas, w kolejnych latach uzupełniano wyposażenie. W 1947 biskup chersoński Nikon zdecydował o nadaniu świątyni rangi soboru katedralnego, którym wcześniej były sobór św. Katarzyny w Chersoniu (1945–1947, sobór wojskowy) i sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Chersoniu (1798–1930 i ponownie 1941–1944). Obiekt zachował tytuł soboru po utworzeniu eparchii odeskiej i włączeniu do niej terytorium dawnej eparchii chersońskiej.

Budowlę wzniesiono na planie krzyża greckiego z pojedynczą kopułą i portykami ze wszystkich czterech stron. Ok. 80 metrów na zachód od świątyni wzniesiono pięciokondygnacyjną dzwonnicę, która została oddana do użytku już w 1806 i w czasie budowy głównej cerkwi służyła jako tymczasowa świątynia pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Dzwonnica cerkiewna spłonęła w 1941, a na jej miejscu wzniesiono niewielką kaplicę (czasownię). Łączna powierzchnia soboru to 1441 metrów kwadratowych, wysokość – 9,7 m, zaś wysokość kopuły – 19,7 m.

W 1991, po ponownym utworzeniu eparchii chersońskiej, sobór Świętego Ducha ponownie stał się soborem katedralnym. Z inicjatywy biskupa chersońskiego Hilariona obiekt został ponownie powiększony, a w kolejnych latach był odnawiany. Wzniesiono także nową dzwonnicę. Sobór jest jedną z pięciu cerkwi tworzących dekanat centralny eparchii chersońskiej.

W dniu święta patronalnego do soboru przywożona jest Kaspierowska Ikona Matki Bożej, na co dzień wystawiona w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Odessie.

W sąsiedztwie soboru pochowany został metropolita chersoński Leoncjusz, ordynariusz eparchii odeskiej, a następnie zwierzchnik eparchii chersońskiej.