Smyczyk obrzeżony
Smyczyk obrzeżony[1] (Megalotomus junceus) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smyczykowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Europy Zachodniej po Daleki Wschód.
| Megalotomus junceus | |||
| (Scopoli, 1763) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
smyczyk obrzeżony | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia
edytujGatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Cimex junceus. Jako lokalizację typową wskazano Lublanę w Słowenii[2]. W rodzaju Megalotomus umieszczony został w 1860 roku przez Franza Xavera Fiebera[3], a jego gatunkiem typowym, pod synonimiczną nazwą Alydus limbatus, wyznaczony został w 1912 roku przez Wasilija Oszanina[4].
Morfologia
edytujPluskwiak o wydłużonym, wąskim i pośrodku przewężonym ciele długości od 11 do 12 mm[5]. Ciało porasta krótkie i odstające owłosienie[6]. Głowa jest brązowoczarna[1], szeroka, trójkątna w zarysie, zaopatrzona w wyłupiaste oczy złożone i czerwonawe przyoczka. Czułki są czarne, bardzo długie[5][6], zbudowane z czterech walcowatych członów, spośród których pierwszy jest dłuższy od jednakowo długich drugiego i trzeciego, a czwarty jest najdłuższy, dłuższy niż drugi i trzeci razem wzięte[5] i lekko ku dołowi zakrzywiony[6]. Przedplecze jest brązowoczarne[1], o kątach tylno-bocznych zaopatrzonych w wyraźne kolce. Tarczka jest trójkątna, barwy przedplecza z zażółconym wierzchołkiem. Półpokrywy są brązowe do czarnobrązowych z żółto rozjaśnionymi zewnętrznymi krawędziami przykrywek. Listewka brzeżna odwłoka jest wąska, ubarwiona czarno z jasnymi, żółtawymi plamkami[5][6][1]. Odnóża są bardzo długie[6], o walcowatych udach tylnej pary[5] wyposażonych w kilka kolców na odsiebnych odcinkach tylnych krawędzi[6]. Golenie są zwykle czerwonobrązowe z czarnymi szczytami, pozostałe części odnóży zaś czarne[6][1].
Ekologia i występowanie
edytujOwad ten zasiedla stanowiska otwarte, ciepłe i suche, zwłaszcza o podłożu wapiennym. Spotykany jest na murawach kserotermicznych, ugorach i przytorzach[5][6][1]. Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki roślinne[1]. Do ich roślin pokarmowych należą: janowiec barwierski, komonica zwyczajna, koniczyny, szczodrzeńce, turzyca sztywna i żarnowiec miotlasty[5][6]. Poza tym osobniki dorosłe ssą padlinę i odchody celem pozyskania substancji mineralnych[1].
Aktywne osobniki spotyka się od lipca do października[1], przy czym postacie dorosłe pojawiają się w sierpniu[6]. Zimowanie odbywa się w stadium jaja[1][6].
Gatunek o rozmieszczeniu transpalearktycznym[5]. W Europie znany jest z Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Macedonii Północnej oraz europejskiej części Rosji[7][8]. W Azji zamieszkuje Syberię, Rosyjski Daleki Wschód, Kazachstan, Iran, Mongolię, Chiny i Koreę[7].
W Polsce jest owadem rzadko spotykanym, znanym z pojedynczych stanowisk w pasie wyżyn, głównie z południowego wschodu kraju[5]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Megalotomus junceus – Smyczyk obrzeżony. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-07-16].
- ↑ J.A. Scopoli: Entomologia Carniolica exhibens Insecta Carnioliae indigena et distributa in ordines, genera, species, varietates. Methodo Linneana. Vindobonae: Trattner, 1763, s. 135.
- ↑ F.X. Fieber: Die europäischen Hemiptera. Halbflügler. (Rhynchota Heteroptera). Wien: Gerold's Sohn, 1860, s. 58.
- ↑ V.F. Oshanin: Katalog der paläarktischen Hemipteren (Heteroptera, Homoptera - Auchenorhyncha und Psylloidea). Berlin: Friedländer & Sohn, 1912, s. 24.
- ↑ a b c d e f g h i Barbara Lis, Adam Stroiński, Jerzy A. Lis: Heteroptera Poloniae 1: Coreoidea. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2008. ISBN 978-83-7164-568-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k Megalotomus junceus (Scopoli, 1763). [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2022-07-14].
- ↑ a b Berend Aukema (red.): Megalotomus junceus (Scopoli, 1763). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-13].
- ↑ Megalotomus junceus (Scopoli, 1763). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-07-13].
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.