Smagliczówka

Smagliczówka
	; Smagliczówka mieszkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	smagliczówka
	Nazwa systematyczna
	Alyssoides P. Miller; Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
	Typ nomenklatoryczny
	Alyssum utriculatum L. (=Alyssoides utriculata (L.) Medik.)
Synonimy
	Cistocarpium Spach; Lutzia Gandoger; Vesicaria Adans.;
	Cistocarpium Spach; Lutzia Gandoger; Vesicaria Adans.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Smagliczówka (Alyssoides) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych. Obejmuje dwa gatunki^[6]^[7]. Jeden z nich – Alyssoides cretica – jest endemitem Krety i Karpatos^[8], a drugi – smagliczówka mieszkowata A. utriculata jest szerzej rozprzestrzeniony i rośnie od francuskich i szwajcarskich Alp, poprzez Półwysep Apeniński i Półwysep Bałkański (na północy po południową Rumunię), Azję Mniejszą po południowe krańce Rosji w rejonie Kaukazu^[8]^[9]. Jako gatunek introdukowany występuje także w Niemczech^[9]. Smagliczówki rosną na terenach skalistych, w szczelinach skał^[8].

Smagliczówka mieszkowata uprawiana jest jako roślina ozdobna, zalecana do ogrodów skalnych^[10], zwłaszcza do obsadzania szczelin skalnych^[11], ale też na obwódki rabat^[10]. Roślina rozmnażana zwykle z nasion, uprawiana w strefach mrozoodporności 6–9^[10].

Morfologia

Owocująca smagliczówka mieszkowata

Pokrój: Byliny^[8], w tym z drewniejącymi nasadami łodyg^[11] (półkrzewy^[4]). Mniej lub bardziej owłosione, włoski rozgałęzione i gwiazdkowate^[4] (u A. utriculata var. bulgarica rozwidlone widlasto^[8]), rzadko obecne też włoski pojedyncze^[4].
Liście: Gęsto pokrywające pęd, u dołu skupione w rozetę, pojedyncze^[11], siedzące, całobrzegie, eliptyczne do lancetowatych^[4].
Kwiaty: Zebrane w grona. Cztery działki kielicha są wyprostowane. Wewnętrzna para działek woreczkowato rozdęta u nasady, zewnętrzna bardzo rzadko^[4]. Cztery płatki korony mają barwę żółtą, mają kształt eliptyczny, u nasady z wyraźnym i długim paznokciem^[4]^[8]. Pręcików jest 6, przy czym cztery są dłuższe. Pylniki podługowate. Zalążnia z okazałą, odpadającą w czasie owocowania szyjką zakończoną rozwidlonym znamieniem^[4].
Owoce: Rozpostarte lub wzniesione, mocno rozdęte, kulistawe łuszczynki w każdej komorze z 4–8 zwykle oskrzydlonymi nasionami^[4]^[8].

Systematyka

Rodzaj tworzy klad wspólnie z rodzajami Clastopus, Degenia, Physoptychis i Fibigia w ramach plemienia Alysseae w obrębie rodziny kapustowatych Brassicaceae^[12].

Zaliczana tu dawniej Alyssoides sinuatum (L.) Medik.^[8] uznawana jest za synonim złotki powcinanej Aurinia sinuata (L.) Griseb.. Opisywana jako osobny gatunek smagliczówka bułgarska Alyssoides bulgarica (Sagorski) Assenov^[13] uznawana jest za odmianę bułgarską smagliczówki mieszkowatej Alyssoides utriculata var. bulgarica (Sagorski) Hayek^[6].

Wykaz gatunków^[6]

Alyssoides cretica (L.) Medik.
Alyssoides utriculata (L.) Medik. – smagliczówka mieszkowata^[13], s. woreczkowata^[11]

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Alyssoides. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. V. Flowering Plants. Dicotyledons. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2003, s. 104. ISBN 3-540-42873-9.
↑ Alyssoides Mill.. [w:] World Flora Online [on-line]. [dostęp 2019-12-12].
↑ ^a ^b ^c Alyssoides. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2019-12-12].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 36, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h T.G. Tutin, V.H. Heywood i in.: Flora Europaea. Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1964, s. 296.
↑ ^a ^b Alyssoides Mill.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-12].
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 86, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom I, A–J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 76. ISBN 978-83-7506-845-0.
↑ Rešetnik I., Satovic Z., Schneeweiss GM., Liber Z.. Phylogenetic relationships in Brassicaceae tribe Alysseae inferred from nuclear ribosomal and chloroplast DNA sequence data. „Mol Phylogenet Evol.”. 69, 3, s. 69(3, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.06.026.
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 22. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-12] (ang.).

[ing-3] Alyssoides. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-12].

[kubitzki-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. V. Flowering Plants. Dicotyledons. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2003, s. 104. ISBN 3-540-42873-9.

[wfo-5] Alyssoides Mill.. [w:] World Flora Online [on-line]. [dostęp 2019-12-12].

[tpl-6] Alyssoides. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2019-12-12].

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 36, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[tutin-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h T.G. Tutin, V.H. Heywood i in.: Flora Europaea. Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1964, s. 296.

[pow-9] Alyssoides Mill.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-12].

[botanica-10] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 86, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grabowska-11] Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom I, A–J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 76. ISBN 978-83-7506-845-0.

[resetnik-12] Rešetnik I., Satovic Z., Schneeweiss GM., Liber Z.. Phylogenetic relationships in Brassicaceae tribe Alysseae inferred from nuclear ribosomal and chloroplast DNA sequence data. „Mol Phylogenet Evol.”. 69, 3, s. 69(3, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.06.026.

[gawrys-13] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 22. ISBN 978-83-925110-5-2.

[6]

[7]

[8]

[9]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[10]

[11]

[12]

[13]