Skrzypowate
Skrzypowate (Equisetaceae) – jedna z rodzin rzędu skrzypowców, jedyna z przedstawicielami występującymi współcześnie. Jedynym jej współczesnym przedstawicielem jest rodzaj skrzyp Equisetum. Ze śladów kopalnych rodzina znana jest w mniejszym stopniu od spokrewnionych kalamitowatych, ale istnieje hipoteza, że współwystępowała już z nimi w karbonie[3]. Z drugiej strony analizy filogenetyczne wskazują na to, że rodzina rozdzieliła się od siostrzanych Neocalamitaceae w permie[4].
 Skrzyp polny Equisetum arvense | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa | |
| Rząd | |
| Rodzina |
skrzypowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Equisetaceae Michx. ex DC. Essai Propr. Méd. Pl.: 49. Jul 1804[2] | |
Morfologia
edytujRośliny o pędach osiągających od kilkunastu cm do ok. 2 m wysokości[5], rzadko u przedstawicieli z neotropików do 8 m[6], okazałych także u przedstawicieli kopalnych z dewonu[7], o słabo zaznaczonym przyroście na grubość[7], zazwyczaj bez tkanek wtórnych[3]. Ich liście są zredukowane[5], wyrastają w okółkach wokół węzłów pędu i zrastają się w pochwy[3]. Liście zarodnionośne mają kształt tarczowaty i zebrane są w kłosy zarodnionośne. W kłosach brak liści płonnych, obecnych u kalamitowatych[7].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna według PPG I (2016)[2]
Rodzina z rzędu skrzypowców Equisetales i podklasy skrzypowych z klasy paprociowych Polypodiopsida.
Zalicza się tu zwykle jeden współczesny rodzaj, ew. także rodzaj kopalny[8][9][5]:
- skrzyp Equisetum L.
Rośliny kopalne z tej rodziny klasyfikowane są zwykle jako morfotakson Equisetites. Należą tu zróżnicowane morfologicznie rośliny znane z różnych kontynentów, znajdowane głównie w skałach triasowych i młodszych, ale rzadko także już karbońskich[3]. W analizach filogenetycznych jako jeden z rodzajów kopalnych zagnieżdżony w grupie z Equisetum i Equisetites jest także rodzaj Spaciinodum[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b c d Thomas N. Taylor, Edith L. Taylor, Michael Krings: Paleobotany: the biology and evolution of fossil plants. Academic Press, 2009, s. 853.
- ↑ a b Andrés Elgorriaga, Ignacio H. Escapa, Gar W. Rothwell, Alexandru M. F. Tomescu, N. Rubén Cúneo. Origin of Equisetum: Evolution of horsetails (Equisetales) within the major euphyllophyte clade Sphenopsida. „American Journal of Botany”. 105, 8, s. 1286– 1303, 2018. DOI: 10.1002/ajb2.1125.
- ↑ a b c Podbielkowski Z., Rejment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1986. Rośliny zarodnikowe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, str. 736-744 ISBN 83-01-04394-6
- ↑ Alena Gribskov: Reconstructing Calamites: Building Giants from Fragments. Yale College Writing Center. [dostęp 2019-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-07)]. (ang.).
- ↑ a b c Alicja i Jerzy Szwykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 826. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ W systemie Reveala z rodzaju Equisetum wyłączone są w randze odrębnych rodzajów: Allostelites Borner i Hippochaete J.Milde. Podział taki jest jednak rzadko stosowany w literaturze naukowej.
- ↑ Anthony Pigott 2001. Summary of Equisetum Taxonomy. [dostęp 2007-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-21)].