Skoczkowate (owady)
Skoczkowate[2], bezrąbkowate[3] (Cicadellidae[2], dawniej Jassidae[4]) – najliczniejsza rodzina małych pluskwiaków, obejmująca ponad 22 tysiące opisanych gatunków.
| Cicadellidae[1] | |
| Latreille | |
 Cicadella viridis | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
skoczkowate |
Rozmieszczenie geograficzne
edytujWystępują w niemal wszystkich siedliskach z roślinami naczyniowymi[5], zamieszkują m.in. krzewy i trawy[6]. Potrafią występować bardzo licznie, np. na brytyjskich łąkach ich liczebność może przekraczać milion osobników na hektar w okresie letnim[7].
Morfologia
edytujMałe (przeciętnie od 4 do 15 mm długości[7]) pluskwiaki[6], zróżnicowane kolorystycznie[6], nieraz o jaskrawym ubarwieniu[7]. Dwie pary skrzydeł, nieraz przezroczystych[8]. Na goleniach rzędy małych kolców[6]; czułki krótkie[6][9], włosowate[6].
Zachowanie
edytujSkoczkowate (dysponujące umiejętnością skakania[9], ale również lotu[8]) są przeważnie fitofagami[7], pobierają pokarm głównie z liści[6] poprzez wysysanie soków[9]. Często bywają monofagami[10]. Rośliny żywicielskie są przez nie uszkadzane w drodze kilku mechanizmów, co skutkuje m.in. zmniejszeniem ilości soku lub chlorofilu, chorobami, zahamowaniem wzrostu, czy zwijaniem liści[6]. Składają jaja wewnątrz tkanek roślin[6], niektóre gatunki pokrywają jaja brochosomami[8]; występuje pięć stadiów larwalnych[8]; pojawiają się dwa lub więcej pokoleń rocznie[11], osobniki dorosłe żyją dwa lub więcej miesięcy[11]. Naturalnymi wrogami skoczkowatych są m.in. modliszki, ważki, pasożytnicze osy[8].
Systematyka
edytujTakson został opisany w 1825 roku przez Pierre’a-André Latreille’a w dziele Familles naturelles du règne animal: exposées succinctement et dans un ordre analytique, avec l'indication de leurs genres[12]. Skoczkowate, tradycyjnie zaliczane do pluskwiaków równoskrzydłych[13], to największa rodzina pluskwiaków[13] oraz jedna z największych rodzin owadów[5] (na 10. miejscu[8]), obejmuje ponad 22 tysiące opisanych gatunków[5]. Rodzina należy do taksonów bardzo zróżnicowanych[7]. W wyniku badań morfologicznych i molekularnych z początku XXI wieku liczba podrodzin skoczkowatych uległa redukcji z 40 do 25[5]. Największa podrodzina skoczkowatych to Deltocephalinae, obejmująca 38 plemion, 923 rodzaje i 6683 uznanych gatunków (stan na 2013 rok)[14]. Rodzaj typowy skoczkowatych to Cicadella[15], a gatunek typowy tegoż rodzaju to Cicadella viridis[16].
Podrodziny (klasyfikacja Paula Wilsona Omana)[17]:
- Acostemminae
- Adelungiinae
- Agalliinae
- Aphrodinae
- Arrugadinae
- Austroagalloidinae
- Bythoniinae
- Cicadellinae
- Coelidiinae
- Deltocephalinae
- Drakensbergeninae
- Errhomeninae
- Euacanthellinae
- Eupelicinae (traktowane jako młodszy synonim Deltocephalinae)[17]
- Eurymelinae
- Evacanthinae
- Evansiolinae
- Hylicinae
- Iassinae
- Idiocerinae
- Koebeliinae (traktowane jako synonim Deltocephalinae)[18]
- Ledrinae
- Macropsinae
- Makilingiinae (traktowane jako synonim Mileewinae)[19]
- Megophthalminae
- Mileewinae
- Mukariinae
- Neobalinae
- Neocoelidiinae
- Nioniinae
- Nirvaninae (traktowane jako młodszy synonim Evacanthinae)[17]
- Penthimiinae (traktowane jako synonim Deltocephalinae)[17]
- Phereurhininae
- Phlogisinae (traktowane jako synonim Signoretiinae)[20]
- Scarinae (traktowane jako synonim Gyponinae)[17]
- Selenocephalinae
- Signoretiinae
- Stegelytrinae
- Tartessinae
- Tinterominae (traktowane jako synonim Mileewinae)[19]
- Typhlocybinae
- Ulopinae
- Xestocephalinae
Galeria
edytuj-
Agallia quadripunctata, USA (Agalliinae) -
Oncometopia orbona (Cicadellinae) -
Graphocephala coccinea, USA (Cicadellinae) -
Coelidia olitoria, USA (Coelidiinae) -
Texananus decorus (Deltocephalinae) -
Euacanthella palustris (Euacanthellinae) -
Eurymeloides bicincta, Australia (Eurymelinae) -
Evacanthus nigramericanus, USA (Evacanthinae) -
Polana sp., USA (Gyponinae) -
Iassus lanio (Iassinae) -
Idiocerus stigmaticalis, Łotwa (Idiocerinae) -
Ledra aurita (Ledrinae) -
Macropsis fuscula, Niemcy (Macropsinae) -
Kutara striata, Indie (Selenocephalinae) -
Eupteryx melissae (Typhlocybinae) -
Cephalelus bicoloratus (Ulopinae)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Cicadellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Józef Banaszak: Przegląd systematyczny owadów. Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1994, s. 12. ISBN 83-7096-099-5.
- ↑ 1. Terminy przyjęte i odrzucone. W: Słownik. Federacja Bibliotek Kościelnych „Fides”, s. 210.
- ↑ skoczki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-11-15].
- ↑ a b c d Yang Wang, Christopher H. Dietrich & Yalin Zhang. Phylogeny and historical biogeography of leafhopper subfamily Evacanthinae (Hemiptera: Cicadellidae) based on morphological and molecular data. „Scientific Reports”. 7, 2017-04-03. DOI: 10.1038/srep45387. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Family Cicadellidae. General Entomology NC State University. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 172.
- ↑ a b c d e f Chris Tipping, Russell F. Mizell III: sharpshooters, leafhoppers - Cicadellidae. University of Florida. [dostęp 2021-11-15]. (ang.).
- ↑ a b c Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 171.
- ↑ Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 194.
- ↑ a b Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 187.
- ↑ Cicadellidae Latreille, 1825. Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
- ↑ a b William James Knight: Proceedings of the 1st International Workshop on Biotaxonomy, Classification and Biology of Leafhoppers and Planthoppers (Auchenorrhyncha) of Economic Importance, London, 4-7 October 1982. London: The Institute, 1983, s. 472.
- ↑ James N. Zahniser, Chris Dietrich. A review of the tribes of Deltocephalinae (Hemiptera: Auchenorrhyncha: Cicadellidae). „European Journal of Taxonomy”. 45, 2013-05. DOI: 10.5852/ejt.2013.45. ISSN 2118-9773. (ang.).
- ↑ Cicadella. Merriam-Webster. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
- ↑ Official lists and indexes of names and works in zoology. R.V. Melville, J.D.D. Smith (ed.). London: The International Trust for Zoological Nomenclature, 1987, s. 309. ISBN 0-85301-004-8.
- ↑ a b c d e Guide to the Subfamilies of Leafhoppers (Cicadellidae). Illinois Natural History Survey. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
- ↑ C.H. Dietrich, D.A. Dmitriev, Reassessment of the Leafhopper Tribes Koebeliini Baker and Grypotini Haupt (Hemiptera: Cicadellidae). Abstract, „Annals of the Entomological Society of America”, 96 (6), 2003, DOI: 10.1603/0013-8746(2003)096[0766:ROTLTK]2.0.CO;2, ISSN 0013-8746, OCLC 1145791 (ang.).
- ↑ a b C.H. Dietrich. Tungurahualini, a new tribe of Neotropical leafhoppers, with notes on the subfamily Mileewinae (Hemiptera, Cicadellidae). „ZooKeys”. 124, 2011-08-18. ISSN 1313-2970. (ang.).
- ↑ C.H. Dietrich. [502:KTTFOC2.0.CO;2.full Keys to the families of Cicadomorpha and subfamilies and tribes of Cicadellidae (Hemiptera: Auchenorrhyncha). Abstract]. „Florida Entomologist”. 88 (4), 2005. DOI: [502:KTTFOC2.0.CO;2 10.1653/0015-4040(2005)88[502:KTTFOC]2.0.CO;2]. ISSN 1938-5102. (ang.).
Bibliografia
edytuj- K. G. Andrew Hamilton, Robert F. Whitcomb: Leafhoppers (Homoptera: Cicadellidae): a major family adapted to grassland habitats. W: Arthropods of Canadian grasslands. Joseph D. Shorthouse, Kevin D. Floate. T. 1. Biological Survey of Canada, cop. 2010. DOI: 10.3752/9780968932148.ch8. ISBN 978-0-9689321-4-8.