Skidel (gmina)

Skidel
	gmina wiejska
	1921–1939
Państwo	Polska
Województwo	(1919–1920: okręg wileński); (1920–1921: okręg nowogródzki); 1921–1939: białostockie
Powiat	grodzieński
Siedziba	Skidel
Populacja (1921); • liczba ludności	; 5921
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miejscowości	63
	Położenie na mapie Polski w 1939 Skidel
	53°34′48,0000″N 24°15′00,0000″E/53,580000 24,250000

Skidel – dawna gmina wiejska istniejąca do 1939 roku w województwie białostockim w Polsce (obecnie na Białorusi). Siedzibą gminy był Skidel, który stanowił odrębną gminę miejską^[2].

Historia

W okresie międzywojennym gmina Skidel należała do powiatu grodzieńskiego w województwie białostockim II RP^[2]. Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gmina Skidel liczyła 63 miejscowości (wsi, kolonii i małych osad). Zamieszkiwało ją 5921 osób. Pod względem narodowościowym dominowali Białorusini (4465 osób - 75% ogółu mieszkańców gminy). Pozostali mieszkańcy gminy podali kolejno narodowości: polską (1395 osób), rosyjską (39 osób), żydowską (21 osób), i rusińską (1 osoba). Pod względem wyznaniowym znacznie przeważali prawosławni (5124 osób; 87% wszystkich mieszkańców); pozostali zadeklarowali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (742 osoby), wyznanie mojżeszowe (51 osób) i wyznanie ewangelickie (4 osoby)^[3].

16 października 1933 gminę Skidel podzielono na 34 gromady: Bielakowszczyzna, Birulicze, Bobrownia, Bubny, Chaniewicze, Charcica, Chwaty, Chwojniany, Czerlona, Gliniany, Goroszki, Hołowacze, Huszczyce, Karaszewo, Kaszubińce, Kotra, Kowszowo, Ławno, Ławno osada, Mazanowo, Mostowlany, Niekrasze, Ochrymowce, Ogrodniki, Pieszczanka, Prystupicze, Puzewicze, Rewki, Rusinowce, Ryski, Sikorzyca, Strzelce, Suchowlany i Zalesiany^[4].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 r. gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. W pierwszych dniach po wkroczeniu wojsk sowieckich na terytorium Polski, na terenie gminy miało miejsce szczególne nasilenie mordów i grabieży. Ich ofiarami padali głównie napływowi przedstawiciele polskiej administracji (zamożni urzędnicy i żołnierze Wojska Polskiego), sprawcami natomiast były zbrojne grupy kryminalistów i skomunizowanych niezamożnych chłopów, działające z inspiracji ZSRR (wywodzący się zazwyczaj z ludności białoruskiej i żydowskiej)^[5].

2 listopada obszar gminy został włączony do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 r. włączony do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączony w skład okręgu białostockiego III Rzeszy. W 1944 roku ponownie zajęty przez wojska sowieckie i włączony do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR.

Demografia

Według tezy Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium gminy wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białorusko-polskiego, to znaczy prawosławna ludność białoruska zamieszkiwała jedynie tereny wiejskie, zaś w większych miejscowościach dominowała ludność polska wyznająca katolicyzm łaciński^[6].

Przypisy

↑ Od 1921 jednostka administracyjna utworzonego w 1919 polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską; po II wojnie światowej poza granicami Polski.
↑ ^a ^b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 49 (40).
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51
↑ Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
↑ Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.

[1] Od 1921 jednostka administracyjna utworzonego w 1919 polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską; po II wojnie światowej poza granicami Polski.

[gus-2] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[Spis1921-3] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 49 (40).

[4] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51

[wierzbicki-5] Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.

[wierzbicki1-6] Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]