Skakun arlekinowy
gatunek pająka
Skakun arlekinowy, pająk zwany też pląsem zebrą (Salticus scenicus) – gatunek z rodziny skakunowatych (Salticidae).
| Salticus scenicus[1] | |
| (Clerck, 1757) | |
 Skakun arlekinowy (Salticus scenicus) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
skakun arlekinowy |
- Morfologia
- Długość 5–8 mm, ciało krępej budowy, odnóża krótkie i mocne, głowotułów szeroki, z przodu ścięty. Charakterystyczne ubarwienie ciała – czarne z białymi poprzecznymi pręgami: biała obwódka głowotułowia u nasady odnóży oraz cztery poprzeczne na odwłoku, z których to trzy ostatnie mogą być przerwane na osi odwłoka. Samice nieco większe od samców. Owłosienie ciała słabe, kądziołki przędne nieduże.
- Występowanie
- Europa, Azja, północna Afryka, Ameryka Północna.
- Środowisko życia
- Zewnętrzne i wewnętrzne ściany budynków, nasłonecznione skały, płoty, pnie drzew itp.
- Tryb życia
- Nie buduje sieci, czasami przędzie niewielką sakwę jako kryjówkę i leże. Aktywny za dnia, nieustannie porusza się w poszukiwaniu pokarmu. Do swoich ofiar skrada się na odległość kilku centymetrów, po czym błyskawicznie skacze (prędkość wyskoku osiągająca nawet 700 mm/s, średnio ok. 600 mm/s)[2]. Przed upadkiem w trakcie skoku zabezpiecza się, wlokąc za sobą wyjątkowo mocną nić pajęczą przytwierdzoną do podłoża[2][3]. Posiada bardzo dobry wzrok. Ma cztery pary oczu. Para największych, głównych oczu umieszczona jest z przodu, na szerokim głowotułowiu. Ich budowa wyróżnia się kilkoma siatkówkami położonymi nad sobą, którymi skakun może poruszać i tym samym obserwować obiekty w ruchu bez obracania całego ciała. Ponadto różne siatkówki dają pląsowi ostrą wizję w kolorze. Trzy pary mniejszych oczu po bokach głowotułowia poszerzają pole widzenia skakuna do prawie 360°. Z czterech oczu w przodzie głowotułowia dwa środkowe są wyraźnie powiększone[4]. Atakuje nawet dwukrotnie większe od siebie ofiary, paraliżując je jadem. Badania wskazują, że nawet 57% ofiar skakunów należy do rodziny komarowatych[5]. Stwierdzono, że potrafi uczyć się na błędach i zapamiętuje konfigurację terenu. Jako łowcy operujący przede wszystkim zmysłem wzroku reagują głównie na obiekty znajdujące się w ruchu, jednak nie atakują przedmiotów, których nie rozpoznają jako potencjalne ofiary. Potrafią natomiast rozpoznać zagrożenia nawet, jeśli trwają w bezruchu – a sama identyfikacja wspomnianych zagrożeń jest wieloelementowa. Badania wykazały, że okrągły obiekt posiadający imitację oczu innego pająka wzbudza zainteresowanie skakunów, ale są w stanie rozpoznać, że nie jest to faktyczne zagrożenie; wykorzystanie zwłok naturalnego drapieżnika skakunów (z gatunku Marpissa) powodowało bezwarunkową ucieczkę pląsów, podobnie jak użycie zwłok większego pająka niewystępującego w środowisku naturalnym skakunów (z gatunku Phidippus). Zastosowanie wydrukowanej przestrzennie imitacji większego pająka bez oczu wzbudziło w badanych skakunach niepokój skutkujący asekuracyjnym wycofaniem[6]. Zaobserwowano także u skakunów mimowolne ruchy odnóży, kądziołek przędnych oraz siatkówek w trakcie snu, co sugeruje występowanie u nich fazy głębokiego snu REM[7].
- Rozmnażanie
- Od maja do sierpnia. Samiec posiada bardzo duże nogogłaszczki, za pomocą których sygnalizuje samicy swoje zamiary w czasie zalotów, a także grozi nimi podczas spotkań z innymi samcami. Nogogłaszczki te trzyma skośnie wyciągnięte do przodu. Przed kopulacją wykonuje taniec godowy. Samica wybiera samca o ubarwieniu podobnym do swojego. Nasienie samca może przechowywać przez dłuższy czas po kopulacji.
Przypisy
edytuj- ↑ Salticus scenicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Ava Chen, Kris Kim, Paul S. Shamble, Rapid mid-jump production of high-performance silk by jumping spiders, „Current Biology”, 31 (21), 2021, R1422–R1423, DOI: 10.1016/j.cub.2021.09.053, ISSN 0960-9822 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ Yung-Kang Chen i inni, More than a safety line: jump-stabilizing silk of salticids, „Journal of The Royal Society Interface”, 10 (87), 2013, s. 20130572, DOI: 10.1098/rsif.2013.0572, ISSN 1742-5689, PMID: 23925983, PMCID: PMC3758018 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ M.F. Land, The Morphology and Optics of Spider Eyes, Friedrich G. Barth (red.), Berlin, Heidelberg: Springer, 1985, s. 53–78, DOI: 10.1007/978-3-642-70348-5_4, ISBN 978-3-642-70348-5 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ T. Okuyama, Prey of two species of jumping spiders in the field, [w:] Masatoshi Hori (red.), Applied Entomology and Zoology, t. 42(4), Sendai, Japonia 2007, s. 663-668 [dostęp 2032-06-24].
- ↑ Daniela C. Rößler i inni, Static visual predator recognition in jumping spiders, „Functional Ecology”, 36 (3), 2022, s. 561–571, DOI: 10.1111/1365-2435.13953, ISSN 0269-8463 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ Daniela C. Rößler i inni, Hanging by a thread: unusual nocturnal resting behaviour in a jumping spider, „Frontiers in Zoology”, 18 (1), 2021, s. 23, DOI: 10.1186/s12983-021-00410-3, ISSN 1742-9994, PMID: 34001153, PMCID: PMC8127284 [dostęp 2023-06-24].
Bibliografia
edytuj- Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk, Owady, Warszawa: Multico, 2007, ISBN 978-83-7073-418-3.
- Arachnea - o pająkach wiemy wszystko [online] [dostęp 2009-06-13].