Sinozauropteryks
Sinozauropteryks (Sinosauropteryx prima) – mały dinozaur z rodziny kompsognatów (Compsognathidae); jego nazwa znaczy „chiński pierzasty jaszczur”[1]. Jest on pierwszym odkrytym dinozaurem spoza kladu Avialae, które ma odciski piór[2].
| Sinosauropteryx prima | |
| Ji & Ji, 1996 | |
 szkielet sinozauropteryksa (Muzeum Zoologiczne w Kopenhadze) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | celurozaury |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
sinozauropteryks |
| Gatunek |
Sinosauropteryx prima |
Odkrycia sinozauropteryksa dokonał Quiang Ji, który za ok. 750 dolarów zakupił skamielinę dinozaura od mieszkańca miejscowości Sihetun[3].
Żył w epoce wczesnej kredy na terenach Azji. Długość ciała ok. 1–1,3 m, wysokość ok. 70 cm. Jego szczątki znaleziono w Chinach (w prowincji Liaoning)[1][4]. Opisano 3 okazy tego rodzaju dinozaura[5].
Drapieżny, żywił się drobnymi gadami (np. jaszczurkami) i ssakami[4][6]. Na kończynach przednich posiadał po trzy palce[7]. Miał najwięcej kręgów wśród teropodów (64)[4].
Przynajmniej grzbiet i boki tułowia oraz część głowy i ogona zwierzęcia były pokryte włóknistymi strukturami będącymi prymitywnymi piórami lub strukturami homologicznymi z piórami; nie jest pewne, czy reszta powierzchni skóry była naga, czy też pokrywały ją włókna pozbawione pigmentów. Pozostałości melanin pozwalają na stwierdzenie występowania na grzbiecie sinozauropteryksa pokrycia ciała o ciemnym ubarwieniu; występujące u tego teropoda pokrycie ciała prawdopodobnie układało się też w pasy wokół oczu i na bocznej powierzchni ogona[6]. W 2010 roku wykryto w jego skamieniałych piórach ślady barwników[8]. Część naukowców kwestionowała stwierdzenie piór lub ich homologów uznając ślady za włókna kolagenu, ale zostało to podważone[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Qiang Ji and Shu’an Ji, On the Discovery of the earliest fossil bird in China (Sinosauropteryx gen. nov.) and the origin of birds [online], 1996 [dostęp 2023-11-15] (ang.).
- ↑ a b Fiann M. Smithwick i inni, On the purported presence of fossilized collagen fibres in an ichthyosaur and a theropod dinosaur, Andrew Smith (red.), „Palaeontology”, 60 (3), 2017, s. 409–422, DOI: 10.1111/pala.12292, ISSN 0031-0239 [dostęp 2023-12-02] (ang.).
- ↑ Thor Hanson, Adam Wawrzyński, Pióra: ewolucja cudu natury, Wydanie I, Science, Łódź: Feeria Wydawnictwo - Wydawnictwo JK, 2019, s. 77, ISBN 978-83-7229-828-7 [dostęp 2024-08-13].
- ↑ a b c Pei-ji Chen, Zhi-ming Dong, Shuo-nan Zhen, An exceptionally well-preserved theropod dinosaur from the Yixian Formation of China, „Nature”, 391 (6663), nature.com, 1998, s. 147–152, DOI: 10.1038/34356, ISSN 1476-4687 [dostęp 2023-11-15] (ang.).
- ↑ Ji Shu'an i inni, New Material of Sinosauropteryx (Theropoda: Compsognathidae) from Western Liaoning, China, „Acta Geologica Sinica - English Edition”, 81 (2), 2007, s. 177–182, DOI: 10.1111/j.1755-6724.2007.tb00942.x, ISSN 1000-9515 [dostęp 2023-12-06] (ang.).
- ↑ a b Fiann M. Smithwick, Robert Nicholls, Innes C. Cuthill i Jakob Vinther. Countershading and stripes in the theropod dinosaur Sinosauropteryx reveal heterogeneous habitats in the Early Cretaceous Jehol Biota. „Current Biology”. 27 (21), s. 3337–3343.e2, 2017. DOI: 10.1016/j.cub.2017.09.032. (ang.).
- ↑ Philip J. Currie and Pei-ji Chen, Anatomy of Sinosauropteryx prima from Liaoning, northeastern China [online], styczeń 2001 [dostęp 2023-12-01] (ang.).
- ↑ Fucheng Zhang i inni, Fossilized melanosomes and the colour of Cretaceous dinosaurs and birds, „Nature”, 463 (7284), nature.com, 2010, s. 1075–1078, DOI: 10.1038/nature08740, ISSN 1476-4687 [dostęp 2023-11-16] (ang.).