Sikorsky H-5

Sikorsky H-5
	; Sikorsky HO3S-1
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Sikorsky Aircraft
Typ	śmigłowiec
Załoga	1–2
	Historia
Data oblotu	18 sierpnia 1943
Lata produkcji	1944–1951
Liczba egz.	ponad 300
	Dane techniczne
Napęd	silnik gwiazdowy Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior
Moc	450 KM
	Wymiary
Długość	17,4 m
Wysokość	3,96 m
	Masa
Własna	1837 kg
Startowa	2494 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	198 km/h
Zasięg	442 km
	Dane operacyjne
	Liczba miejsc
	3
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sikorsky H-5, również S-51 – amerykański śmigłowiec opracowany przez firmę Sikorsky Aircraft jako większy następca śmigłowców Sikorsky R-4. W latach 1944–1951 wyprodukowano łącznie ponad 300 egzemplarzy w różnych odmianach. Produkowany również licencyjnie w Wielkiej Brytanii jako Westland WS-51 Dragonfly.

Historia

Prace nad przyszłym S-51 rozpoczęto w 1943 roku. Wówczas ówczesne United States Army Air Forces (od 1947 roku USAF) rozpoczął poszukiwania nowego śmigłowca, który byłby większy i wydajniejszy niż używany wówczas prymitywny Sikorsky R-4. Projektanci zdecydowali się jednak wykorzystać doświadczenie zdobyte podczas projektowania i wdrażania modelu R-4^[1].

18 marca 1943 oblatano prototypowy śmigłowiec oznaczony jako VS-327. Sikorsky nadał maszynie oznaczenie fabryczne S-48, zaś USAAF XR-5. Łącznie wybudowano pięć prototypów XR-5, które posłużyły do dalszego rozwoju konstrukcji. Podczas testów śmigłowiec okazał się być udaną, jak na ówczesne czasy, konstrukcją. W marcu 1944 roku zlecono wybudowanie dwudziestu sześciu egzemplarzy przedseryjnych do dalszych prób, które oznaczono jako XR-5A. Śmigłowce przedseryjne wyprodukowano w okresie od listopada 1944 roku do lipca 1945 roku^[1]^[2].

Po wprowadzeniu maszyn do służby zmieniono im oznaczenie na R-5A. W 1944 roku Sikorsky otrzymał kontrakt na dostawę 100 egzemplarzy śmigłowców w odmianie ratowniczej R-5D. W wyniku zakończenia drugiej wojny światowej ukończono jedynie trzydzieści cztery egzemplarze. W toku służby śmigłowce R-5A, bazujące na prototypowych S-48 przechodziły liczne przebudowy. Wyprodukowano łącznie sześćdziesiąt pięć R-5 (S-48), z czego część maszyn zmodyfikowano do roli śmigłowca szkolnego R-5E oraz ratowniczego R-5D^[1]^[3].

W toku dalszych prac rozwojowych zmodyfikowano projekt S-48 do ulepszonego modelu oznaczonego jako S-51. Wszedł do produkcji w 1947 roku. W odmianie S-51 wyprodukowano pozostałe śmigłowce. Na bazie S-51 stworzono kolejne odmiany. W toku służby, w związku ze zmianą oznaczeń śmigłowców stosowanych w USAAF, maszyna otrzymała nowe oznaczenie H-5^[3]^[4].

Śmigłowce w pierwszej kolejności trafiły do służby w United States Army Air Forces, United States Marine Corps oraz United States Coast Guard. W 1946 roku opracowano odmianę S-51 na rynek cywilny. Śmigłowce szybko znalazły zastosowanie między innymi w amerykańskim urzędzie pocztowym. Rok później Sikorsky sprzedał licencję na produkcję S-51 w Wielkiej Brytanii. Za produkcję maszyn na wyspach pod oznaczeniem WS-51 Dragonfly odpowiadały zakłady Westland Aircraft^[3]^[5].

Śmigłowce R-5/S-51 sprzedano do wielu różnych państw na świecie. Produkcja maszyn zakończyła się w 1951 roku wyprodukowaniem ponad 300 egzemplarzy w wielu odmianach, zarówno na rynek wojskowy jak i cywilny. Maszyny uczestniczyły w wojnie koreańskiej^[6]. W Stanach Zjednoczonych większość śmigłowców wycofano w 1957 roku^[6], zaś ostatnie egzemplarze pośród użytkowników zagranicznych zakończyły służbę dopiero w latach 60. XX wieku^[3]^[5]^[7].

Konstrukcja

Śmigłowiec Sikorsky R-5 (H-5) był wielozadaniową maszyną do różnych zastosowań wojskowych i cywilnych. Jego kadłub składał się z trzech sekcji: aluminiowej kabiny z miejscami dla pilota i trzech pasażerów, środkowej części wykonanej ze stalowej ramy pokrytej łatwo demontowanymi panelami oraz sekcji ogonowej, która w późniejszych wersjach, takich jak S-51, była zbudowana z poszycia ze stopów magnezu. Całkowita długość śmigłowca wynosiła 17,4 m, a długość samego kadłuba to 12,5 m. Wysokość maszyny wynosiła 3,96 m^[1]^[4].

Wirnik główny śmigłowca miał średnicę 14,63 m. Początkowo łopaty wykonane były z drewnianych dźwigarów i pokryte płótnem. W późniejszych modelach zastosowano całkowicie metalowe łopaty, co zwiększyło trwałość wirnika. Wirnik ogonowy miał średnicę 2,44 m. Składały się na niego z trzy łopaty z laminowanego drewna. W wersji H-5H zastosowano większy wirnik ogonowy o średnicy 2,67 m i metalowe łopaty^[1]^[4].

Śmigłowiec był napędzany silnikiem Pratt & Whitney R-985 AN-5 o mocy 450 KM, zamontowanym poziomo pod środkową sekcją kadłuba. System chłodzenia znajdował się powyżej silnika, a sprzęgło odśrodkowe łączyło silnik ze skrzynią biegów. Zasięg śmigłowca wynosił 442 kilometry^[1]^[4].

Maksymalna masa startowa śmigłowca wynosiła 2494 kg, zaś masa własna – 1837 kg. Maksymalna masa ładunku, jaki mógł być zabrany przez śmigłowiec, wynosiła 657 kg. Maszyny mogły być również wyposażone w wciągarkę ratunkową oraz dodatkowe zbiorniki paliwa. Prędkość maksymalna wynosiła 198 km/h, a prędkość wznoszenia sięgała 10,1 m/s. Maksymalny pułap operacyjny wynosił 4511 metrów, a pułap zawisu – 914 metrów^[1]^[4].

Maszyna była ceniona za swoje możliwości operacyjne, szczególnie w ratownictwie i transportach wojskowych. Niektóre egzemplarze miały system nadmuchiwanych pływaków ratunkowych, opracowany przez amerykańską straż wybrzeża. Pływaki montowane wokół podwozia śmigłowca i w razie awarii mogły być napełnione powietrzem w ciągu 30 sekund, co umożliwiało bezpieczne wodowanie. To innowacyjne rozwiązanie sprawiło również, że śmigłowiec mógł skutecznie wykonywać misje ratownicze nad wodą, wodując na jej powierzchni^[1]^[4].

Wersje

Wersje produkcyjne śmigłowca Sikorsky R-5^[1]^[3]^[4]:

XR-5 – prototyp oparty na modelu VS-372, wyposażony w dwa miejsca i podwozie z kółkiem ogonowym, napędzany silnikiem Pratt & Whitney R-985-AN-5 o mocy 450 KM (340 kW). Zbudowano 5 egzemplarzy w 1943 roku.
YR-5A – zmodernizowana wersja XR-5 z drobnymi modyfikacjami. Wyprodukowano 26 sztuk, w tym 2 dla marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych jako HO2S-1.
R-5A (H-5A) – produkcyjna wersja ratunkowa z miejscem na dwie nosze zewnętrzne. Zbudowano 34 egzemplarze. W późniejszych latach model został oznaczony jako H-5A.
R-5D (H-5D) – zmodyfikowane R-5A z podwoziem przednim i wyciągarką ratunkową. W sumie powstało 20 egzemplarzy, które później zostały przemianowane na H-5D.
YR-5E (YH-5E) – wersja R-5A wyposażona w podwójny układ sterowania na potrzeby szkolenia, przekształcono 5 egzemplarzy.
R-5F (H-5F) – cywilna wersja S-51 z czterema miejscami. Wyprodukowano 11 sztuk.
H-5G – czteromiejscowy wariant ratunkowy z dodatkowym wyposażeniem. Zbudowano 39 egzemplarzy w 1948 roku.
H-5H – wersja H-5G doposażona w pływaki. Zbudowano 16 egzemplarzy w 1949 roku.
HO2S-1 – dwie maszyny YR-5A dostarczone do marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych i później przekazane straży wybrzeża.
HO3S-1 – czteromiejscowa odmiana H-5F, zamówiona przez US Navy. Powstało 88 egzemplarzy.
HO3S-1G – wersja HO3S-1 zbudowana dla US Coast Guard. Powstało 9 egzemplarzy.
S-51 – cywilna wersja transportowa z czterema miejscami, pierwszy lot odbył się 16 lutego 1946 roku. Był to pierwszy śmigłowiec dopuszczony do użytku cywilnego.
Westland WS-51 Dragonfly – licencyjna odmiana S-51 produkowana w Wielkiej Brytanii.