Siergiej Słonimski
Siergiej Michajłowicz Słonimski (ros. Сергей Михайлович Слонимский, ur. 12 sierpnia 1932 w Leningradzie[1], zm. 9 lutego 2020 w Petersburgu[2][3]) – rosyjski kompozytor, pianista i pedagog; syn pisarza Michaiła Słonimskiego i bratanek kompozytora amerykańskiego Nicolasa Slonimskiego, daleki krewny Antoniego Słonimskiego[1][4].
| |
| Imię i nazwisko |
Siergiej Michajłowicz Słonimski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
12 sierpnia 1932 |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
9 lutego 2020 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
    
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujMając 11 lat zaczął pobierać prywatne lekcje kompozycji u Wissariona Szebalina[4]. W latach 1945–1950 uczęszczał w Moskwie do szkoły muzycznej dla wybitnie uzdolnionych dzieci[1][4], gdzie uczył się gry fortepianowej u Samariego Sawszinskiego oraz kompozycji u Borisa Arapowa i Siergieja Wolfienzona[4].
W latach 1950–1958 studiował w Konserwatorium Leningradzkim pianistykę u Władimira Nilsena i kompozycję pod kierunkiem Oresta Jewłakowa[1][4]. W 1958 ukończył podyplomowe studium w zakresie teorii muzyki[4]. Od 1959 wykładał przedmioty teoretyczne, a od 1967 kompozycję w Konserwatorium w Leningradzie[1][4]. W 1963 otrzymał tytuł kandydata sztuki za dysertację na temat symfonii Siergieja Prokofjewa[1].
Uczestniczył w badaniach nad rosyjską muzyką ludową. W okresie obowiązywania socrealizmu był celem ataków oficjalnej krytyki muzycznej. Od roku 1993 był członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk. Prezes honorowy Stowarzyszenia Polskiej Kultury Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Petersburgu[1].
Twórczość
edytujZ końcem lat 50., w okresie politycznej odwilży, zaczął stosować technikę 12-tonową, a od początku lat 60. także aleatoryzm, środki sonorystyczne i niekonwencjonalną notację graficzną. Jego kompozytorskim idiomem stał się polistylizm, charakterystyczny dla szkoły rosyjskiej kompozycji II połowy XX wieku[1].
Ważne miejsce w twórczości Słonimskiego zajęły symfonie. Realizuje on w nich różne rodzaje muzycznej dramaturgii: liryczno-epicką, sielankową, czy narratywną – jak w IV Symfonii (1982), dedykowanej ojcu. W późniejszych symfoniach wykazuje tendencję do postmahlerowskich masywnych cykli – np. tragiczna IX Symfonia (1987) odnosząca się do katastrof, które spadły na ludzkość w XX wieku. Ten sam temat poruszają mitologiczne obrazy w symfonicznym fresku Apollon i Marsij (1991). Zautomatyzowana X Symfonia „Krugi ada”, inspirowana Boską komedią Dantego, dzieli się na dziewięć części odpowiadających dziewięciu tytułowym kręgom piekieł. Złożoną symbolikę numeryczną poematu Dantego kompozytor przekształca w serialne frazy muzyczne. Przywiązuje też dużą wagę do postsonorystycznej kolorystyki orkiestrowej oraz różnych sposobów wydobywania dźwięku na instrumentach dętych[1][4].
Skomponował utwory orkiestrowe (w tym 34 symfonie) i z towarzyszeniem orkiestry, utwory kameralne, na instrumenty solowe oraz utwory wokalne – kantaty, pieśni na chór a cappella i na głos z towarzyszeniem fortepianu, a także utwory sceniczne, w tym 3 balety: Ikar (1970), Princessa Pirlipat (2001), Wołszebnyj oriech (2004) i 8 oper: Wirinieja (1967), Mastier i Margarita (Mistrz i Małgorzata) (1972), Maria Stiuarda (Maria Stuart) (1980), Hamlet (1991), Car Iksion (1995), Iwan Groznyj (1995), Karol Lir (Król Lear) (2000), Antygona (2008). Pisał też muzykę do filmów i sztuk teatralnych[1].
Cztery kompozycje Słonimskiego były wykonywane podczas festiwalu Warszawska Jesień[a]:
- Polskije strofy, na mezzosopran i flet, słowa: Antoni Słonimski (1963); wyk. polskie w 1966
- Koncert buffo, na orkiestrę kameralną (1966); wyk. polskie w 1969
- Antyfony, na kwartet smyczkowy (1968); wyk. polskie w 1977
- Nowogrodskaja plaska, na klarnet, puzon, wiolonczelę, fortepian i perkusję z taśmą (1980); wyk. polskie w 1980 (prawyk.) i 1985
Odznaczenia
edytuj- 2002 – Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej[5]
- 2003 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[1]
- 2008 – Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV Klasy (Rosja)[6]
- 2011 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7]
- 2017 – Order Honoru (Rosja)[8]
Uwagi
edytuj- ↑ na podstawie Encyklopedii muzycznej PWM, t. 10, wydanie z 2007[1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Janicka-Słysz 2007 ↓.
- ↑ Anna Wróbel: Zmarł kompozytor Siergiej Słonimski. [w:] Interia Fakty [on-line]. 2020-02-09. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. (pol.).
- ↑ Умер композитор Сергей Слонимский. [w:] Коммерсантъ [on-line]. 2020-02-09. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h
Larisa Georgievna Danko: Slonimsky, Sergey Mikhaylovich. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2001-01-20. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. via Oxford University Press. (ang.).
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 10.06.2002 г. № 572. kremlin.ru. [dostęp 2020-02-11]. (ros.).
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 04.06.2008 г. № 893. kremlin.ru. [dostęp 2020-02-09]. (ros.).
- ↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.gov.pl. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 12.06.2017 № 266 "О награждении государственными наградами Российской Федерации". pravo.gov.ru. [dostęp 2020-02-09]. (ros.).
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Janicka-Słysz: Słonimski Siergiej. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 10: Sm–Ś część biograficzna. Kraków: PWM, 2007. ISBN 978-83-224-0866-7. (pol.).