Sergiusz Prytycki

Sergiusz Prytycki (biał. Сяргей Восіпавіч Прытыцкі, Siarhiej Wosipawicz Prytycki; ur. 19 stycznia^?/1 lutego 1913 w Harkawiczach, zm. 13 czerwca 1971 w Mińsku) – białoruski polityk, działacz partyjny i państwowy okresu II Rzeczypospolitej i Związku Radzieckiego, w latach 1968–1971 przewodniczący Rady Najwyższej Białoruskiej SRR.

Sergiusz Prytycki

Сяргей Прытыцкі

Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1913 Harkawicze
Data i miejsce śmierci	13 czerwca 1971 Mińsk
Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej Białoruskiej SRR, zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR
Okres	od 22 stycznia 1968 do 13 czerwca 1971
Przynależność polityczna	KPB, KPZR
Poprzednik	Wasil Kazłou
Następca	Fiodar Surhanau
Deputowany do Rady Najwyższej ZSRR I, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji
Przynależność polityczna	KPB, KPZR
Zastępca przewodniczącego Białostockiego Obwodowego Komitetu Wykonawczego
Okres	od 1939 do 1941
Odznaczenia

Życiorys

W 1931 r. został sekretarzem rejonowego komitetu Komunistycznego Związku Młodzieży Zachodniej Białorusi (KZMZB) w Krynkach, później analogiczną funkcję pełnił w komitecie okręgowym w Grodnie i Słonimiu. Kierował strajkami pracowników leśnych na ziemiach północno-wschodnich II RP. Od 1932 r. był członkiem KPZB, w maju 1933 r. aresztowany, w październiku 1933 r. zwolniony.

W latach 1934–1935 kształcił się na Wyższej Szkole Partyjnej WKP(b) w Mińsku.

27 stycznia 1936 podczas procesu działaczy komunistycznych w Wilnie postrzelił w sali sądowej świadka oskarżenia, prowokatora policyjnego Jakuba Strelczuka. Został wówczas raniony przez policję i aresztowany, 20 czerwca 1936 skazany na karę śmierci, jednak ostatecznie 26 lutego 1937 wyrok zamieniono na karę więzienia. 1 września 1939 uciekł z więzienia po ataku Niemiec na Polskę.

Po włączeniu ziem północno-wschodnich RP w skład Związku Radzieckiego piastował mandat delegata do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi, które zatwierdziło decyzję (formalnie: podjęło) o włączeniu północno-wschodnich województw RP do Białoruskiej SRR. Później sprawował mandat posła do Rady Najwyższej BSRR oraz urząd wiceprzewodniczącego Obwodowego Komitetu Wykonawczego w Białymstoku (1939–1941).

Po agresji niemieckiej na ZSRR ewakuował się na wschód Białorusi, gdzie od czerwca do sierpnia brał udział w pracach nad stworzeniem systemu obronnego na Mohylewszczyźnie i Homelszczyźnie. W sierpniu 1941 został powołany w szeregi Armii Czerwonej, był instruktorem Zarządu Politycznego Frontu Zachodniego.

Od 20 stycznia 1942 do 1944 piastował stanowisko II sekretarza Komsomołu Białoruskiej SRR, od marca 1944 zastępca szefa, a od 1944 do maja 1945 szef Polskiego Sztabu Ruchu Partyzanckiego.

Po powrocie na Białoruś w 1944 r. objął urząd sekretarza, następnie II sekretarza (23 sierpnia – 13 grudnia 1948) i I sekretarza Obwodowych Komitetów KP(b)B w Grodnie (13 grudnia 1948 – listopad 1951), Baranowiczach (sierpień 1953 – styczeń 1954) i Mołodecznie (styczeń 1954 – luty 1960), a później w Mińsku (luty 1960 – styczeń 1963). Od 30 października 1951 do sierpnia 1953 był zastępcą kierownika Wydziału Organów Partyjnych, Związkowych i Komsomolskich KC Komunistycznej Partii (bolszewików) Białorusi/Komunistycznej Partii Białorusi. Od 18 grudnia 1962 do 23 stycznia 1968 był sekretarzem KC KPB oraz (do grudnia 1965) wicepremierem Białoruskiej SRR.

22 stycznia 1968 objął stanowisko przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej Białoruskiej SRR – urząd sprawował do śmierci. Od 31 października 1961 do końca życia był członkiem KC KPZR. Odznaczony czterema Orderami Lenina i dwoma Orderami Czerwonego Sztandaru (8 października 1943 i 28 czerwca 1945).

Został pochowany na Cmentarzu Wschodnim w Mińsku.

Był prototypem głównego bohatera w filmie fabularnym Czyrwonaje lis´cie (Чырвонае лісьце). Po śmierci stał się przedmiotem kultu państwowego – jego imieniem nazwano m.in. prospekt i plac w Mińsku. W Polsce jego imieniem nazwano Zakłady Stolarki Budowlanej „STOLBUD” w Sokółce, utworzono Izbę Pamięci Siergieja Prytyckiego w rodzinnych Harkawiczach.

Bibliografia

• „У імя шчасця працоўнага народа. У суровыя гады падполля, Mińsk 1958
• „Партызанскі рух на Гродзеншчыне. Партызанская барацьба беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны”, Mińsk 1959
• „Верные помощники партии”, Mińsk 1962
• „Дружба, скрепленная кровью”, Коммунист Белоруссии, nr 7/1964
• „Этого требует жизнь”, Mińsk 1966
• „По заданию партии. Годы испытаний и мужества”, Mińsk 1973
• „Жизнь, отданная народу: Статьи и речи С.О.Притыцкого, документы и воспоминания о нем”, Mińsk 1978
• „Три выстрела в суде”, Беларуская думка, nr 10/1998
• Чагіна Л., „Жыццё, аддадзенае народу”, Mińsk 1987

Linki zewnętrzne

• Artykuł Andrzeja Poczobuta i Joanny Klimowicz o Sergiuszu Prytyckim
• Biografia Sergiusza Prytyckiego w jęz. rosyjskim