Selenowodór

Selenowodór
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	diwodorek selenu, selenek diwodoru
podst.	selan
addyt.	dihydrydoselen
	Inne nazwy i oznaczenia
	selenowodór, seleniak
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	H2Se
Masa molowa	80,98 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz o charakterystycznym zapachu zgniłego czosnku
	Identyfikacja
Numer CAS	7783-07-5
PubChem	533
InChI
	InChI=1S/H2Se/h1H2
	InChIKey
	SPVXKVOXSXTJOY-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,0036607 g/cm³ (0 °C, 1013 hPa); gaz; 1,974 g/cm³ (w punkcie wrzenia); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	9,8 g/l (20 °C)
Temperatura topnienia	−66 °C
Temperatura wrzenia	−41,4 °C
Punkt potrójny	−65,7 °C; 27,4 kPa
Punkt krytyczny	137,9 °C; 8,92 MPa; 0,86 g/cm³
Prężność pary	912 kPa (20 °C)
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H220, H280, H330, H410
Zwroty P	P210, P260, P273, P304+P340, P315, P377, P381, P403, P405
Granice wybuchowości	4,0–99,9%
Stężenie śmiertelne	LC50 20 mg/m³ (szczur, inhalacja, 1 h)
	Podobne związki
Podobne związki	siarkowodór, tellurowodór
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Selenowodór, H
2Se – nieorganiczny związek chemiczny selenu i wodoru. Jest palnym, silnie trującym gazem o charakterystycznym, ostrym zapachu.

Właściwości

Słabo rozpuszcza się w wodzie (ok. 10 g/l), wodny roztwór zwany jest kwasem selenowodorowym, który jest dość słabym kwasem beztlenowym. Od selenowodoru wywodzą się sole – selenki. Selenowodór spala się w powietrzu do ditlenku selenu^{[potrzebny przypis]}:

2H
2Se + 3O
2 → 2SeO
2 + 2H
2O

Otrzymywanie

Synteza bezpośrednia w podwyższonej temperaturze z wodoru i selenu^{[potrzebny przypis]}:

H
2 + Se → H
2Se

Działanie na selenki (np. cynku) kwasem solnym^{[potrzebny przypis]}:

ZnSe + 2HCl → H
2Se + ZnCl
2

Zagrożenia

Selenowodór jest silnie toksycznym gazem, bardziej od H
2S. Dawka 0,07 mg selenowodoru w 1 dm³ powietrza jest śmiertelna dla dorosłego człowieka. Selenowodór jest stosowany przy wytwarzaniu związków selenoorganicznych oraz selenków^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Hydrogen selenide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 570243 [dostęp 2022-08-19] (niem. • ang.).
↑ Hydrogen selenide [online], karta charakterystyki produktu SIAD, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2022-08-19] (ang.).
↑ Hydrogen selenide, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2022-08-19] (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[GESTIS-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Hydrogen selenide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 570243 [dostęp 2022-08-19] (niem. • ang.).

[2] Hydrogen selenide [online], karta charakterystyki produktu SIAD, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2022-08-19] (ang.).

[3] Hydrogen selenide, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2022-08-19] (ang.).

[1]

[2]

[3]