Lazurnik krótkoogonowy
Lazurnik krótkoogonowy[3], scynk krótkoogonowy[4] (Tiliqua rugosa) – gatunek jaszczurki z rodziny scynkowatych (Scincidae). Jaszczurki z rodziny scynkowatych, do której należy opisywany gatunek, to kosmopolityczna grupa zwierząt, której przedstawiciele występują na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktyki, oraz na wielu wyspach oceanicznych[5].
| Tiliqua rugosa | |||
| (Gray, 1825) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
lazurnik krótkoogonowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Opis
edytujTiliqua rugosa, osiąga długość około 300 mm. Jego ciało jest ciężko opancerzone dużymi, nieregularnymi łuskami. Głowa ma charakterystyczny trójkątny kształt, ogon jest bardzo krótki i gruby. Grzbiet ubarwiony na kolor ciemnobrązowy, czarny lub szary. Często występuje nieregularne nakrapianie lub lekkie pasma jaśniejszych kolorów. Powierzchnia brzuszna biała lub kremowa z ciemnymi plamami[6]. Niebieski, szeroki, mięsisty język wysuwany w sytuacji zagrożenia[7].
Występowanie
edytujScynk krótkoogonowy powszechnie występuje w zachodnich, południowych i wschodnich obszarach Australii. Zamieszkuje następujące stany: zachodnia i południowa Australia Zachodnia, południowa Australia Południowa, Wiktoria i Nowa Południowa Walia z wyjątkiem obszarów przybrzeżnych, południowy i środkowy Queensland[1][2].
Ekologia
edytujTryb życia
edytujOsobniki scynka krótkoogonowego zamieszkują tereny lesiste, otwarte lasy, porośnięte drzewami tereny uprawne, tereny krzewiaste oraz obszary mieszkalne. Preferuje nizinne tereny lasów eukaliptusowych wśród rzadkiego podszycia, rozrzuconych, drobnych skał, opadniętego drewna i liści oraz ściółki. Tiliqua rugosa prowadzi dzienny tryb życia, porusza się powoli, a w czasie spoczynku ukrywa się wśród niskiej roślinności, ściółki i opadniętego drewna. Kryje się w dużych szczelinach i otworach w ziemi np. w norach innych zwierząt[8].
Odżywianie
edytujJest organizmem wszystkożernym. Żywi się kwiatami, owocami, miękkimi liśćmi i grzybami. Jego pokarm stanowią również małe stawonogi, ślimaki, niekiedy padlina czy małe jaja ptaków[8].
Zachowanie
edytujOkres godowy przypada na wiosnę. Osobniki często parują się z tym samym partnerem każdego roku. Samica rodzi od jednego do trzech (najczęściej dwójkę) młodych późnym latem lub wczesną jesienią[6]. Często nosi obfite brzemię kleszczy Aponomma hydrosauri, które mogą powodować niewielkie szkody[6]. W razie zagrożenia nadyma swoje ciało i wydaje z siebie głośny syk z szeroko otwartą paszczą i wysuniętym, niebieskim językiem[8]. W odróżnieniu od innych scynków, w sytuacji zagrożenia nie potrafi odrzucać krótkiego, krępego ogona. Według niektórych kształt ogona, przypominający głowę osobnika, może jednak powodować chwilową dezorientację potencjalnego drapieżnika i pozwalać na szybką ucieczkę[9].
Znaczenie w ochronie i gospodarce
edytujTiliqua rugosa nie jest kwalifikowany jako gatunek zagrożony. Nie ma także wielu naturalnych wrogów. Uznany przez Aborygenów za dobre źródło pokarmu. Kilka plemion na południu Australii wykorzystywało go w celach medycznych. Uważa się, że zabijają i zjadają węże, które nie zaliczają się do jego diety. Odgrywa również niewielką rolę w światowym handlu zoologicznym. Obecnie wywóz tego gatunku poza granicę Australii jest zakazany, ale istnieje kilka par produkujących nowe okazy do prywatnych kolekcji. Cena za nie jest wysoka i bardzo ciężko jest się na nie natknąć. Żaden negatywny wpływ tego gatunku na człowieka nie został odnotowany[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b P. Uetz, J. Hallermann, Tiliqua rugosa, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-01-03] (ang.).
- ↑ a b Tiliqua rugosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 384. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 196, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
- ↑ Robert C. Stebbins, Samuel M. McGinnis, Field Guide to Amphibians and Reptiles of California, 2012.
- ↑ a b c M. Swan, S. Watharow, Snakes, Lizards and Frogs of the Victorian Mallee, 2005.
- ↑ D. Michael, D. Lindenmayer, Reptiles of the NSW Murray Catchment: A Guide to Their Identification, Ecology, and Conservation, 2010.
- ↑ a b c C. Tzaros, T. Shimba, P. Robertson, Wildlife of the Box-Ironbark Country, 2005.
- ↑ Shingleback Skink [online], American Museum of Natural History [zarchiwizowane z adresu 2022-11-30] (ang.).
- ↑ T. Loch, Animal Diversity Web [online], 2000.
Bibliografia
edytuj- Loch T., 2000. "Tiliqua rugosa" (On-line), Animal Diversity Web. Accessed November 22, 2016 at http://animaldiversity.org/accounts/Tiliqua_rugosa
- Michael D., Lindenmayer D., 2010. Reptiles of the NSW Murray Catchment : A Guide to Their Identification, Ecology, and Conservation. Collingwood, Vic : CSIRO Publishing: 95, 169.
- Stebbins, Robert C., McGinnis, Samuel M., 2012. Field Guide to Amphibians and Reptiles of California : Revised Edition. University of California: 313–315.
- Swan M., Watharow S., 2005. Snakes, Lizards and Frogs of the Victorian Mallee. Collingwood, Vic: CSIRO Publishing: 30, 48.
- Tiliqua rugosa (GRAY, 1825) (ang.). The Reptile Database. [dostęp 6 września 2010].
- Tiliqua rugosa (ang.). Catalogue of Life: 2010 Annual Checklist. [dostęp 2010-07-09].
- Tzaros C., Shimba T., Robertson P., 2005. Wildlife of the Box-Ironbark Country. Collingwood, Vic: CSIRO Publishing: 167