Schronisko PTTK na Przegibku
Schronisko PTTK na Przegibku – górskie schronisko turystyczne Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, położone w południowo-zachodniej części Beskidu Żywieckiego, na Przełęczy Przegibek, na wysokości 1000 m n.p.m. Schronisko leży na terenie Żywieckiego Parku Krajobrazowego, otoczone widokami na Wielką i Małą Rycerzową oraz Wielką i Małą Raczę.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1000 m n.p.m. |
| Data otwarcia |
1928 (stacja turystyczna) |
| Właściciel | |
Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 49°25′14,8830″N 19°02′53,4336″E/49,420801 19,048176
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujPoczątki
edytujBudynek schroniska powstał w 1923 roku jako prywatny dom letniskowy Józefa Pietrusiewicza z Żywca[1], jednego z twórców sekcji narciarskiej Oddziału Babiogórskiego w Żywcu Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[2]. Zimą przyjmował on w nim wycieczki narciarskie organizowane przez PTT, a w 1928 Oddział Babiogórski założył tam stację turystyczną[1][3] (Edward Moskała podaje rok 1931[4], być może za informacją w Sprawozdaniu PTT z 1936 roku[5]). Po śmierci Pietrusiewicza niezagospodarowany obiekt w 1935 roku został wykupiony przez Oddział Bielski PTT, który urządził w nim schron turystyczny[6]. Budynek oddano w zarząd koła z Dziedzic, które po zabezpieczeniu wejścia drugimi drzwiami, uszczelnieniu ścian mchem, uzupełnieniu wyposażenia kuchni i wstawieniu łóżek z pościelą oddało go do użytku jako jednoizbowe schronisko niezagospodarowane – klucze do obiektu znajdowały się w siedzibie Koła, siedzibie Oddziału oraz u zarządzającego nieruchomością sąsiada Stanisława Banasia)[2][5]. Zimą oferowało 7 miejsc na łóżkach, a latem 20 miejsc ogółem[1][5]. W listopadzie 1936 roku Koło w Dziedzicach wykupiło od pięciu współwłaścicieli parcelę, na której położony był schron[2][7]
We wrześniu 1937 roku, po uzyskaniu odpowiednich pozwoleń administracji wojewódzkiej – wymaganych z uwagi na położenie w strefie przygranicznej – rozpoczęto trwającą do grudnia rozbudowę[8]. Dobudowano dwa nowe pomieszczenia z kuchnią, na poddaszu wybudowano pomieszczenie dla dzierżawcy, przedłużono ganek, zakupiono także 20 nowych łóżek. Dlasze prace wykończeniowe prowadzono jeszcze w roku 1938, jednak już od maja 1938 obiekt przyjmował turystów całorocznie[1][2][7].
Podczas II wojny światowej schroniskiem administrowało Beskidenverein (oddział Żywiec). Dopiero w 1941 roku udało się znaleźć osobę chętną do prowadzenia schroniska. Gospodynią została Anna Maciejna z Bielska, której pomagali ukrywający się przed Niemcami Alfred Kubica i Alfred Lastowica (późniejszy gospodarz schronisk na Lipowskiej i Rysiance)[1][2]. W schronisku bywali głównie polscy narciarze z Bielska, Żywca i Brzeszcz. Dzięki przekupieniu niemieckich żołnierzy z pobliskiej placówki Grenzschutzu z Rycerki w okolicy schroniska regularnie przekraczano granicę ze Słowacją, przemycając towary na wyposażenie obiektu. Po wybuchu w sierpniu 1944 roku słowackiego powstania narodowego Maciejna i Kubica zostali aresztowani pod zarzutem kontaktów ze Słowakami, a schronisko zajęła kompania strzelców alpejskich, jednak polscy gospodarze wkrótce powrócili do obiektu. W grudniu 1944 roku budynek został splądrowany przez oddział radzieckich partyzantów Anatola Jefremowa. W 1945 obekt zajęła polska straż graniczna, usuwając dotychczasowego zarządcę Franciszka Banasia, jednak nie zapobiegło to dalszym kradzieżom i dewastacjom[1].
Po 1945
edytujPo wojnie ogołocone z wyposażenia schronisko zostało otwarte w 1947 toku, jednak przez pierwsze lata oferowało bardzo prymitywne warunki[1]. W 1948 roku jako zarządca do obiektu powrócił Franciszek Banaś. Dzięki środkom pochodzącym z dotacji powstała wówczas dzisiejsza jadalnia, ocieplono poddasze i uzyskano tam dodatkowe miejsc noclegowych. Za czasów gospodarowania Kazimierza Strzeleckiego (po 1963 roku) do schroniska doprowadzono wodę i prąd elektryczny z agregatu. W 1974 roku przeprowadzono pełną elektryfikację[1]. W latach 60. XX wieku obok schroniska powstało małe alpinarium. Dobudowano także kuchnię turystyczną oraz szopę gospodarczą[potrzebny przypis]. Po 1987 roku, gdy gospodarzami byli Anna i Janusz Frontowie dokonano gruntownej modernizacji, nadając budynkowi obecny wygląd[1]. Poszerzono wschodnie skrzydło budynku oraz podniesiono dach. W latach 1992–1996 dobudowano od strony wschodniej murowane skrzydło, następnie zmodernizowano środkową część budynku[potrzebny przypis].
W sierpniu 2009 schronisko otrzymało pierwsze miejsce w rankingu schronisk górskich, sporządzonym przez polski magazyn turystyki górskiej n.p.m.[9]. Dwa lata później zajęło 6 pozycję[10].
Warunki pobytu
edytujSchronisko oferuje 38 miejsc noclegowych w pokojach 2, 4, 6 i 12–osobowych. W razie braku miejsc możliwy jest także nocleg poza pokojami na własnej karimacie. Przed schroniskiem wyznaczone jest miejsce do rozbicia namiotów. Można korzystać z telewizora oraz stołu do tenisa stołowego, a także z paleniska do pieczenia kiełbasek. Do dyspozycji turystów jest bufet i jadalnia. Schronisko oferuje także wypożyczalnię rakiet śnieżnych.
W pobliżu schroniska znajdują się ścisłe rezerwaty przyrody Śrubita i Dziobaki. Ze schroniska prowadzą również szlaki do pobliskich schronisk na Wielkiej Raczy, Rycerzowej i Mładej Horze. W odległości 300 m od schroniska dostępny jest orczykowy wyciąg narciarski.
Na pobliskiej (około kwadransa drogi szlakiem niebieskim) Bendoszce Wielkiej znajduje się Krzyż Milenijny. Przez przełęcz przebiega też Szlak Papieski.
Szlaki turystyczne
edytuj
z Kolonii Rycerki Górnej (1:15 h)
z Rycerki Dolnej – Słowianki przez Bendoszkę Wielką (3 h)- z Rycerki Dolnej – Słowianki doliną Rycerki (2:15 h)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Jerzy Kapłon, Schronisko PTTK na Przegibku [online], Vademecum Górskie COTG PTTK [dostęp 2024-07-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-07-25] (pol.).
- ↑ a b c d e Ryszard Bogdziewicz, Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 162, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813 (pol.).
- ↑ Władysław Midowicz, Kronika | Gospodarka turystyczna w Beskidzie Zachodnim. — 1928/29., „Wierchy”, Zarząd Główny i Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (7), Kraków: Gebethner i Wolff, 1929, s. 175 (pol.).
- ↑ Edward Moskała, Schroniska górskie PTTK w województwie bielskim, Warszawa-Kraków: PTTK Wydawnictwo „Kraj”, 1983, s. 144, ISBN 83-00-00548-X.
- ↑ a b c Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1935 r. do 31. III. 1936 r. oraz finansowe za rok 1935, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 18, 53–54 (pol.).
- ↑ Witold Mileski, Kronika | Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. — Turystyka | Nowości Turystyczne z Karpat, „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (13), Kraków: Gebethner i Wolff, 1935, s. 194 (pol.).
- ↑ a b Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1936 do 31. III. 1937 r. oraz finansowe za rok 1936, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 60 (pol.).
- ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 IV 1937 do 31 XII 1937 r. oraz finansowe za rok 1937, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 21, 65–66 (pol.).
- ↑ Ranking schronisk górskich. „n.p.m. Magazyn Turystyki Górskiej”. sierpień 2009. Dom Wydawniczy Kruszona.
- ↑ Ranking schronisk górskich. „n.p.m. Magazyn Turystyki Górskiej”. sierpień 2011, s. 32–39. Dom Wydawniczy Kruszona.
Bibliografia
edytuj- Tomasz Biesik, Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Żywiecki, Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 48–60, ISBN 978-83-925599-4-8.