San Gimignano
San Gimignano – miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Toskania, w prowincji Siena.
| gmina | |||
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Region | |||
| Prowincja | |||
| Kod ISTAT |
052028 | ||
| Powierzchnia |
138 km² | ||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||
| Numer kierunkowy |
0577 | ||
| Kod pocztowy |
53037 | ||
Położenie na mapie Toskanii  | |||
Położenie na mapie Włoch  | |||
 43°28′N 11°03′E/43,466667 11,050000
| |||
| Strona internetowa | |||
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Widok na San Gimignano | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, III, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1990 |
W 1990 roku historyczne centrum San Gimignano zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Położenie
edytujSan Gimignano leży w prowincji Siena w regionie Toskania, w dolinie rzeki Elsy, ok. 56 km od Florencji i 36 km od Sieny[1].
Historia
edytujRegion San Gimignano zamieszkany był w czasach preromańskich, o czym świadczy obecność grobów etruskich[1]. Według tradycji antycznej region zamieszkiwali zwolennicy Katyliny[1]. Tradycja łączy region z działalnością Attyli, Totili i Dezyderiusza[1], lecz podania te nie przedstawiają prawdy historycznej[2].
Pierwotnie miasto nazywało się Silva, po czym zmieniło nazwę na San Gimignano na cześć biskupa Modeny – Geminiana z Modeny (zm. 397), który uchronił miasto przed barbarzyńcami[2].
Najwcześniejsza wzmianka o San Gimignano pochodzi z 929 roku[1]. W średniowieczu miasto pozostawało niezależne[2]. W przeciwieństwie do innych ważnych miast Toskanii, w San Gimignano nigdy nie rezydował biskup[1]. Dominowały tu dwie potężne rodziny Ardinghelli i Salvucci[2].
Opodal miasta przebiegał szlak pielgrzymkowy i handlowy do Rzymu – Via Francigena[1]. Wokół miasta uprawiano również krokus uprawny, z którego uzyskiwano szafran wysyłany do Pizy, Genui, Francji i Niderlandów[3]. Przyczyniło się to do znacznego rozwoju gospodarczego miasta, które przeżywało rozkwit pod koniec średniowiecza. Zaraza w 1348 roku doprowadziła do upadku miasta[4]. W 1352 roku miasto upadło finansowo i poddało się Florencji[2].
Tutaj w 1437 roku urodził się włoski humanista, dyplomata, poeta i historyk Kallimach (właśc. Filippo Buonaccorsi), wykładowca na Akademii Krakowskiej, nauczyciel synów króla Kazimierza Jagiellończyka i doradca króla[5].
Zabytki
edytujSan Gimignano jest jednym z najlepiej zachowanych średniowiecznych włoskich miast[2].
Miasto, zwane „Manhattanem średniowiecza”[6], „Manhattanem Toskanii”[4] lub „miastem pięknych wież”[1], słynie z charakterystycznych, wysokich, czworokątnych wież case torre[7] budowanych przez zamożnych mieszkańców w XIII–XV w., które pełniły funkcje obronne, ale także podkreślały znaczenie i zamożność właściciela[8]. Z 72 wież zachowało się 14[8][2][a]. Większość wież zawaliła się z powodu niestabilnych fundamentów[2].
W 1990 roku zabytkowe centrum San Gimignano zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[8].
W centrum znajdują się dwa place: Piazza della Cisterna (nazwa pochodzi od XII-wiecznej miejskiej cysterny[3]) i Piazza del Duomo oraz liczne zabytki:
- kolegiata Santa Maria Assunta – trójnawowy kościół romański, konsekrowany w roku 1148, a w 1456 roku rozbudowany przez Giuliano da Maiano o transept i kilka bocznych kaplic. Wewnątrz znajdują się freski Sąd Ostateczny Taddea di Bartola z 1393 roku i Męczeństwo św. Sebastiana Benozza Gozzoli z 1465 roku.
- Palazzo nuovo del Podestà także Palazzo Comunale lub Palazzo del Popolo – pałac zbudowany w latach 1239–1337, położony naprzeciw kolegiaty, siedziba władz miasta od XIII w. Wewnątrz w sali Dantego (Sala di Dante) znajduje się fresk Maesta[9] namalowany w 1317 roku przez Lippo Memmi. Do pałacu przylega najwyższa, 51-metrowa wieża w mieście.
- kościół Sant'Agostino – zbudowany w latach 1280–1298 na północnym krańcu miasta; jego wnętrza zdobią freski Benozzo Gozzoliego (1420–1497/1498) przedstawiające sceny z życia patrona kościoła św. Augustyna[2].
- Museo d'Arte Sacra – muzeum sztuki sakralnej eksponujące również rzeźby i obrazy z przełomu XIV i XV wieku. W tym samym budynku mieści się również Muzeum Sztuki Etrusków.
Gospodarka
edytujW okolicach miasta produkuje się białe wytrawne wino Vernaccia[10]. Od XIII w. uprawia się tu również krokus uprawny, z którego uzyskuje się szafran[11].
Według danych na rok 2019 gminę zamieszkuje 7760 osób[12].
Miasta partnerskie
edytuj
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Kleinhenz 2004 ↓, s. 1008.
- ↑ a b c d e f g h i Encyclopaedia Britannica 2016 ↓.
- ↑ a b c Castex 2008 ↓, s. 18.
- ↑ a b Schwecke 2011 ↓.
- ↑ Segel 1989 ↓, s. 36–82.
- ↑ Fodor's 2012 ↓.
- ↑ Castex 2008 ↓, s. 17.
- ↑ a b c UNESCO ↓.
- ↑ Lonely Planet Tuscany & Umbria ↓, s. 257.
- ↑ History. [w:] www.vernaccia.it [on-line]. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
- ↑ PDO San Gimignano saffron. [w:] www.visittuscany.com [on-line]. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
- ↑ Istituto Nazionale di Statistica (ISTAT): Resident population on 1st January: Toscana. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Jean Castex: Architecture of Italy. ABC-CLIO, 2008. ISBN 978-0-313-35087-0. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
- Włochy północne. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 451-455. ISBN 978-3-8297-6558-9.
- Christopher Kleinhenz: Medieval Italy: An Encyclopedia. Routledge, 2004. ISBN 978-1-135-94880-1. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
- San Gimignano, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-06-20] (ang.).
- Fodor's: Fodor's Essential Italy: Rome, Florence, Venice & the Top Spots in Between. Fodor's Travel, 2012. ISBN 978-0-89141-925-9. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
- Alfred Schwecke: Traveling Tuscany. AuthorHouse, 2011. ISBN 978-1-4670-4368-7. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).
- UNESCO: Historic Centre of San Gimignano. [dostęp 2020-06-14]. (ang.).
- Praca zbiorowa: Lonely Planet Tuscany & Umbria. Wyd. V. Lonely Planet, 2008. ISBN 978-174-104-31-36.
- Harold B. Segel: Renaissance Culture in Poland: The Rise of Humanism, 1470–1543. Cornell University Press, 1989. ISBN 978-0-8014-2286-7. [dostęp 2020-06-20]. (ang.).