Wikipedia

Samochód autonomiczny

pojazd silnikowy sterowany przez komputer z ograniczonym udziałem człowieka

Pojazd autonomiczny (ang. autonomous vehicle – AV), pojazd zdalnie połączony i zautomatyzowany (ang. connected and automated vehicle – CAV), także: samochód samosterujący (ang. self-driving car), samochód autonomiczny (ang. autonomous car), pojazd bez kierowcy (ang. driverless vehicle), lądowy pojazd bezzałogowy (ang. unmanned land vehicle) – „pojazd samochodowy, wyposażony w systemy sprawujące kontrolę nad ruchem tego pojazdu i umożliwiające jego ruch bez ingerencji kierującego”[1].

Junior, autonomiczny Volkswagen Passat, na kampusie Stanford University (2009)
Hyundai Ioniq 5 Robotaxi, 2021

Pojazdy autonomiczne można podzielić według funkcji, jaką pełnią na trzy grupy[2]:

  1. posiadane na własność służące indywidualnym potrzebom gospodarstwa domowego lub firmy (np. Tesla Model S) – jest to naturalna ewolucja samochodu od czasu wynalezienia automobilu (ang. autonomous automobile);
  2. dostępne i przywoływane na żądanie, służące okazjonalnym potrzebom indywidualnych osób, rodzin i znajomych – jest to połączenie usług carsharingu i ridesoursingu/ridehailingu (np. Uber), rozwijane w szczególności przez firmę Waymo (ogólnie określane przez tę firmę jako self-driving car), tzw. samochód Google – Google car, czyli wycofany obecnie z użytku pojazd Firefly i jego następcy, produkowani przy współpracy z producentami motoryzacyjnymi na bazie ich platform (które to doświadczenia w przyszłości z pewnością posłużą do sprzedaży pojazdów indywidualnym klientom);
  3. współdzielone przez kilkuosobową lub kilkunastoosobową grupę zazwyczaj obcych sobie ludzi, poruszające się na stałych trasach według rozkładu jazdy lub na elastycznych trasach z dedykowanymi przystankami na żądanie, służące w szczególności transportowi tzw. pierwszej i ostatniej mili w pobliżu masowego transportu zbiorowego oraz dużych kampusów, kompleksów przemysłowych, usługowych lub mieszkalnych – są to poruszające się z miejską prędkością mikrobusy bezzałogowe (driverless shuttles) produkowane m.in. przez firmy: Navya i Easymile (EZ10)[3].

Najczęściej samochody autonomiczne to przeróbki pojazdów dostępnych na rynku (np. Toyota Prius, Audi TT itd.). Potrafią one wykrywać przeszkody i poruszać się po drogach bez udziału człowieka[4].

Samochody autonomiczne używają technik typu lidar, radar, GPS, widzenie komputerowe w celu nawigacji i omijania przeszkód[5].

Wiele dużych firm zbudowało własne samochody autonomiczne, np.: Mercedes-Benz, General Motors, Bosch, Nissan, Toyota, Audi, Volvo, Nvidia i Google[6][7].

Testy pojazdów autonomicznych

edytuj
 
Autonomiczny Chrysler Pacifica używany przez firmę Waymo

Świat

edytuj

Prace nad pojazdami autonomicznymi były prowadzone już w latach 80. przez uniwersytety, koncerny motoryzacyjne i firmy badawcze[8]. W latach 2004–2007 prace nad samochodami autonomicznymi nabrały tempa dzięki Darpa Grand Challenge[9]. Od czasów pierwszego wyścigu DARPA zorganizowano wiele innych wyścigów dla aut autonomicznych, między innymi ELROB czy Intelligent Vehicle Future Challenge[8].

Od 10 maja 2018 roku samochody autonomiczne mają prawo zabierać pasażerów na pokład w stanie Kalifornia[10].

Google oferuje darmowe przejazdy dla mieszkańców, w Arizonie, na obszarze dwukrotnie większym niż San Francisco[11].

W grudniu 2020 rozpoczęto testowanie autonomicznej taksówki("RoboTaxi") na ulicach liczącego ponad 13 milionów mieszkańców Shenzhen w Chinach. Są to pojazdy autonomiczne 5 poziomu firmy AutoX, a więc nie muszą nawet posiadać kierownicy czy pedałów by się poruszać po drogach[12].

31 maja 2021 roku odcięto decyzją władz chińskich Liwan (część kantonu) zamieszkiwany przez 140 000 ludzi. Powodem był wzrost liczby zakażeń wynikający z pandemii. Aby ograniczyć rozprzestrzeniania się wirusa, pozwolono na transporty żywności, leków i testów przy użyciu pojazdów autonomicznych. Baidu Apollo i WeRide według dziennikarzy rzuciły do akcji wszystkie wolne pojazdy autonomiczne jakie miały – na ulicach pojawiły się robotaksówki oraz robo-autobusy. Wszystkie działały całkowicie autonomicznie bez człowieka za kierownicą, nawet w formie zabezpieczenia jak podczas niektórych testów[13].

7 października 2021 – koncern General Motors zaprezentował system "Ultra Cruise" - ich autopilot pozwala na jazdę samochodu bez kierowcy w 95% sytuacji na dowolnej drodze publicznej i prywatnej[14].

Polska

edytuj

Gdańsk

edytuj

W Gdańsku, w ciągu dwudziestu czterech dni we wrześniu 2019 roku, dzięki udziałowi miasta w międzynarodowym projekcie Sohjoa Baltic, prowadzone były badania, promocja i testy zautomatyzowanych, poruszających się bez kierowcy elektrycznych minibusów EasyMile EZ10, jako części łańcucha transportu publicznego, a w szczególności połączeń "pierwszej i ostatniej mili(inne języki)"[15][16][17].

Pozostałe

edytuj

W 2019 roku miały odbyć się testy samochodu autonomicznego w Polsce, na odcinku autostrady A4 Kraków – Tarnów[18][19].

Ustawodawstwo

edytuj

Polska

edytuj

W polskim prawie definicja pojazdu autonomicznego oraz warunki wykorzystania dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi zostały wprowadzone Ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1289), która zmieniła Ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1251) poprzez dodanie do rozdziału 5 "Porządek i bezpieczeństwo ruchu na drogach" oddziału 6 "Wykorzystanie dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi".

Definicja z art. 65k Prawa o ruchu drogowym brzmi następująco:>:

Art. 65k. Ilekroć w niniejszym oddziale jest mowa o pojeździe autonomicznym, należy przez to rozumieć pojazd samochodowy, wyposażony w systemy sprawujące kontrolę nad ruchem tego pojazdu i umożliwiające jego ruch bez ingerencji kierującego, który w każdej chwili może przejąć kontrolę nad tym pojazdem.

Zgodnie z art. 65l ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, na polskich drogach możliwe jest przeprowadzanie testów pojazdów na określonych w ustawie zasadach:

Art. 65l. 1. Prowadzenie prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych w ruchu drogowym na drogach publicznych, w szczególności na potrzeby zastosowania pojazdów autonomicznych w transporcie zbiorowym i realizacji innych zadań publicznych, jest możliwe pod warunkiem spełnienia wymagań bezpieczeństwa i uzyskania zezwolenia na przeprowadzenie tych prac.

Stany Zjednoczone

edytuj
 
Toyota Prius przerobiona przez Google, aby mogła działać jako samochód autonomiczny

Pod koniec 2013 roku cztery stany USA, Nevada, Floryda, Kalifornia i Michigan, miały już uchwalone prawo zezwalające na poruszanie się samochodów autonomicznych po drogach publicznych[20][21][22].

Poziomy autonomiczności

edytuj

Aby ocenić poziom autonomii pojazdu stowarzyszenie SAE International stworzyło klasyfikacje wyróżniającą 6 poziomów, które określają jaki stopień ludzkiej interwencji jest konieczny dla prowadzenia danego pojazdu[8][23]:

Poziom 0
systemy wspomagania kierowcy – np. ESP, ABS, tempomat; tego rodzaju systemy ma wiele modeli samochodów
Poziom 1
automatyzacja jednego elementu wymaganego do prowadzenia pojazdu, np. utrzymywanie stałej odległości od poprzedzającego pojazdu
Poziom 2
jazda „półautonomiczna” – pojazd kontroluje kierunek jazdy, odpowiada za pas ruchu, przyspieszenie, hamowanie i kierowanie, kontroluje odległość od poprzedzających pojazdów (np. jazda po autostradzie)
Poziom 3
komputer przejmuje kontrolę nad pojazdem, jak poprzednio (np. w czasie jazdy po autostradzie) oraz w prostych sytuacjach drogowych w mieście – kierowca zajmuje się sytuacjami trudnymi i skomplikowanymi w mieście
Poziom 4
zasadniczo jazda w pełni autonomiczna – kierowca nie musi kierować pojazdu w czasie manewrów skomplikowanych w mieście oraz dowolnych innych; pojazd ma urządzenia do ręcznego kierowania (np. kierownica, dżojstik), ale wykorzystywane są tylko na życzenie kierowcy „chcącego samemu poprowadzić”
Poziom 5
jazda w pełni autonomiczna – pojazd nie ma urządzeń do ręcznego kierowania

Historia osiągania poziomów autonomiczności pojazdu

edytuj

Przykłady dla samochodów osobowych, dostępnych w sprzedaży dla zwykłego użytkownika:

  • poziom 0 osiągały już typowe pojazdy nowe sprzedawane w Europie w 2012 roku; np. ABS jako obowiązkowy system w nowych samochodach miał zostać wprowadzony w każdym nowym aucie sprzedawanym w Europie od 2017 roku[24]
  • poziom 1 osiągnęło wiele nowych aut sprzedawanych już w 2018 roku[25]
  • poziom 2 osiągnął sprzedawany od 2018 roku Cadillac CT6 (z wyjątkiem braku zmiany pasa na autostradzie)[26]
  • poziom 3 mają osiągnąć samochody sprzedawane od 2019 roku[23]
  • poziom 4 osiągnął m.in. zaprezentowany w 2021 roku Hyundai Ioniq 5 Robotaxi[27].

Poza tym przedstawiciele amerykańskiego przedsiębiorstwa Tesla stwierdzili, że od 2016 roku każdy ich nowy pojazd ma wystarczające możliwości sprzętowe, by ich samochody sterowane były samoczynnie i niezależnie[28].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ rozdział 5 „Porządek i bezpieczeństwo ruchu na drogach”, oddział 6 „Wykorzystanie dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi”. W: Ustawa Prawo o ruchu drogowym. 20 czerwca 1997 r..
  2. ↑ Piotr Marek Smolnicki, Jacek Sołtys, Driverless Mobility: The Impact on Metropolitan Spatial Structures, „Procedia Engineering”, 161, World Multidisciplinary Civil Engineering-Architecture-Urban Planning Symposium – WMCAUS, 2016, s. 2184–2190, DOI: 10.1016/j.proeng.2016.08.813, ISSN 1877-7058 (ang.).
  3. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2020-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-22)].
  4. ↑ r, Bez kierownicy i pedałów – Audi Aicon – Nowości ze świata motoryzacji, „Nowości ze świata motoryzacji – cafemoto.pl”, 2 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-28].
  5. ↑ Zobacz w akcji samochód Google'a bez kierowcy. Marcin Chmielewski, Chip.pl, 4 marca 2011 (pol.)
  6. ↑ Bezzałogowe BMW „The National” 10 września 2011.
  7. ↑ Ford i bezzałogowe samochody „Gigaom” 9 kwietnia 2012.
  8. ↑ a b c Claudine Badue, Rânik Guidolini, Raphael Vivacqua Carneiro, Pedro Azevedo, Vinicius B. Cardoso, Avelino Forechi, Luan Jesus, Rodrigo Berriel, Thiago M. Paixão, Filipe Mutz, Lucas De Paula Veronese, Thiago Oliveira-Santos, Alberto F. De Souza. Self-Driving Cars: A Survey. „Expert Systems with Applications”. Vol.165, s. 113816-, 2021. DOI: 10.1016/j.eswa.2020.113816. ISSN 0957-4174. 
  9. ↑ Stanley Robot wygrywa DARPA Grand Challenge „Popular Mechanics” 9 stycznia 2006.
  10. ↑ Joachim Snoch: W Kalifornii samochody autonomiczne będą mogły zabierać pasażerów. 2 czerwca 2018. [dostęp 2018-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-28)]. (pol.).
  11. ↑ Game for a free ride in a driverless car? [online], khaleejtimes.com [dostęp 2019-02-23] (ang.).
  12. ↑ Pierwsza autonomiczna taksówka trafiła na ulice Shenzhen - Geekweek w INTERIA.PL [online], interia.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  13. ↑ Driverless Cars Fight Lockdown in China [online], carnewschina.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  14. ↑ GM zaprezentowało nowy system autonomicznej jazdy – szykuje się prawdziwa rewolucja - Geekweek w INTERIA.PL [online], interia.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  15. ↑ Bez kierowcy i bez spalin. Dwa supernowoczesne busy już w Gdańsku [online], Portal Miasta Gdańska, 29 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-29] (pol.).
  16. ↑ l, Autonomicznym busem po Gdańsku. Darmowe przejazdy od piątku, 6 września [online], Gdańsk – oficjalny portal miasta [dostęp 2020-07-22] (pol.).
  17. ↑ We wrześniu autonomicznym busem pojedziemy do gdańskiego zoo [online], Sohjoa Baltic, 25 czerwca 2019 [dostęp 2020-07-22] (pol.).
  18. ↑ Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie: Pojazd autonomiczny na drogach krajowych. gddkia.gov.pl, 2019-07-11. [dostęp 2020-06-19]. (pol.).
  19. ↑ Tomasz Bździkot/ew: Nie będzie testów samochodów autonomicznych na małopolskim odcinku autostrady A4. [w:] Radio Kraków [on-line]. 2019-09-09. [dostęp 2020-06-19]. (pol.).
  20. ↑ Google może testować swoje bezzałogowe samochody. Przynajmniej w Nevadzie 8 maja 2012.
  21. ↑ Muller, Joann. „With Driverless Cars, Once Again It Is California Leading The Way”. Forbes. 26 września 2012.
  22. ↑ Nevada uchwala ustawę dopuszczającą bezzałogowe samochody do ruchu. DMVNV 25 Czerwca 2011.
  23. ↑ a b Jak samochody autonomiczne zmienią nasze życie? [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2019-08-07] (pol.).
  24. ↑ Mandatory ABS coming to Europe [online], rideapart.com [dostęp 2019-08-07] (ang.).
  25. ↑ Kelsey Mays, Which Cars Have Self-Driving Features for 2018 [online], Cars.com, 20 kwietnia 2018 [dostęp 2019-11-30] (ang.).
  26. ↑ 2018 Cadillac CT6 Review: A True Autonomous Car Hits the Highway [online], tomsguide.com [dostęp 2019-08-07] (ang.).
  27. ↑ Ioniq 5 Robotaxi. Autonomiczna taksówka - Motoryzacja w INTERIA.PL [online], interia.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  28. ↑ All Tesla Cars Being Produced Now Have Full Self-Driving Hardware [online], tesla.com [dostęp 2019-08-07].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Samochód_autonomiczny&oldid=74622647”