Cukrowiec
Cukrowiec[5] (Saccharum L.) – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Obejmuje ok. 37[6][7] (35–40[4]) gatunków. W wąskim ujęciu do rodzaju zaliczanych jest 5[6] lub 6[7] gatunków, w tym dwa mieszańce[6]. Rośliny te występują na różnych kontynentach w strefie tropikalnej i w ciepłym klimacie umiarkowanym, z centrum zróżnicowania w południowej Azji[4]. W Europie rosną trzy gatunki[6].
 Cukrowiec lekarski | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
cukrowiec | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Saccharum L. Sp. Pl. 54. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
S. officinarum Linnaeus[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Z roślin tego rodzaju pochodzą odmiany uprawne cukrowca lekarskiego S. officinarum, będące kompleksem mieszańców, w których tworzeniu uczestniczyły także inne gatunki (S. edule, S. spontaneum), a forma pierwotna pochodzi od S. robustum udomowionego na Nowej Gwinei[6]. Już 3000 lat p.n.e. rośliny te były uprawiane na Półwyspie Indyjskim[5]. Przez krzyżowców rozprzestrzenione zostały z Bliskiego Wschodu na terenie południowej Europy, a następnie przez kolonistów po całej strefie międzyzwrotnikowej. Z roślin tych pozyskuje się cukier trzcinowy, stanowiący ponad połowę cukru spożywczego produkowanego na świecie[6]. Na Nowej Gwinei rośliny z tego rodzaju stosowane są do wyplatania ścian domostw, a młode kwiatostany spożywane są jako warzywo[6]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne (np. S. bengalense uznawany też za Tripidium bengalense)[6]. Silnie rosnące mieszańce S. officinarum i S. spontaneum sadzone są na wydmach w północnej Afryce w celu ich umacniania i tworzenia barier wiatrochronnych[8].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Trawy kępiaste lub rozrastające się za pomocą tęgich kłączy, osiągające do 7 m wysokości[4].
- Liście
- Równowąskie, z szeroką i białawą centralną żyłką przewodzącą. Języczek liściowy błoniasty, czasem postrzępiony lub orzęsiony[7][4].
- Kwiaty
- Kwiatostan z wyraźną, tęgą osią centralną z licznymi, groniastymi i pokrytymi długimi włoskami rozgałęzieniami[7][4]. Delikatne odcinki końcowe kwiatostanu zakończone są drobnymi, lancetowatymi kłoskami, otoczonymi długimi włoskami[4].
Systematyka
edytujJeden z rodzajów podplemienia Saccharinae Griseb. (1846) z plemienia Andropogoneae Dumort. (1824) w obrębie podrodziny Panicoideae Link (1827) w rodzinie wiechlinowatych Poaceae[7][9].
- Saccharum alopecuroides (L.) Nutt.
- Saccharum angustifolium (Nees) Trin.
- Saccharum asperum (Nees) Steud.
- Saccharum baldwinii Spreng.
- Saccharum beccarii (Stapf) Cope
- Saccharum brevibarbe (Michx.) Pers.
- Saccharum coarctatum (Fernald) R.D.Webster
- Saccharum contortum (Baldwin ex Elliott) Nutt.
- Saccharum fallax Balansa
- Saccharum filifolium Steud.
- Saccharum formosanum (Stapf) Ohwi
- Saccharum giganteum (Walter) Pers.
- Saccharum griffithii Munro ex Aitch.
- Saccharum hildebrandtii (Hack.) Clayton
- Saccharum intermedium Welker & Peichoto
- Saccharum kajkaiense (Melderis) Melderis
- Saccharum longesetosum (Andersson) V.Naray. ex Bor
- Saccharum maximum (Brongn.) Trin.
- Saccharum narenga (Nees ex Steud.) Hack.
- Saccharum officinarum L. – cukrowiec lekarski, trzcina cukrowa
- Saccharum perrieri (A.Camus) Clayton
- Saccharum robustum E.W.Brandes & Jeswiet ex Grassl
- Saccharum rufipilum Steud.
- Saccharum sikkimense (Hook.f.) V.Naray. ex Bor
- Saccharum ×sinense Roxb.
- Saccharum spontaneum L. – cukrowiec dziki
- Saccharum stewartii Rajesw., R.R.Rao & Arti Garg
- Saccharum velutinum (Holttum) Cope
- Saccharum viguieri (A.Camus) Clayton
- Saccharum villosum Steud.
- Saccharum wardii (Bor) Bor ex Cope
- Saccharum williamsii (Bor) Bor ex Cope
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-06-01] (ang.).
- ↑ a b Saccharum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-06-01].
- ↑ a b c d e f g Shou-liang Chen, Sylvia M. Phillips: Saccharum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-06-01].
- ↑ a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 137. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e f g h David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 815, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XIII. Flowering Plants. Monocots. Cham, Heidelberg, New York, Dordrecht, London: Springer-Verlag, 2015, s. 306. ISBN 978-3-319-15331-5.
- ↑ Rośliny kwiatowe. 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 493. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ Genus: Saccharum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-06-01].
- ↑ Saccharum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-06-01].