SZD-52 Krokus
SZD-52 Krokus – polski, jednomiejscowy, szybowiec wysokowyczynowy, zaprojektowany w Przedsiębiorstwie Doświadczalno-Produkcyjnym Szybownictwa PZL Bielsko (PDPSz PZL-Bielsko) w Bielsku-Białej.
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Przedsiębiorstwo Doświadczalno-Produkcyjne Szybownictwa PZL Bielsko (PDPSz PZL-Bielsko) |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
laminatowa szklano-epoksydowa |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
28 lutego 1981 |
| Liczba egz. |
8 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
15 m[1] |
| Wydłużenie |
21,9 |
| Długość |
7,18 m |
| Wysokość |
1,62 m |
| Powierzchnia nośna |
10,3 m2 |
| Profil skrzydła |
FX-67-K170 na FX67-K150 |
| Masa | |
| Własna |
275 kg |
| Startowa |
375 kg (bez balastu) |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
74 km |
| Prędkość dopuszczalna |
265 km/h |
| Prędkość holowania |
140 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,57 m/s przy 78 km/h |
| Doskonałość maks. |
42,6 przy 113,5 km/h (z balastem) |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
+4,8 / -2,65 g |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 1 | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
Historia
edytujW 1979 r. powstał zespół pod kierownictwem inż. Adama Kurbiela, który zajął się opracowaniem nowego szybowca. Założono, że będzie to konstrukcja stanowiąca rozwinięcie szybowca Jantar Standard 2. Wykorzystano kadłub i usterzenie Jantara 2B (z jednoczęściową owiewką z Jantara Standart 3), do którego dodano nowe skrzydło o rozpiętości 15 m i o profilu FX-67-K170 przechodzący w partii lotkowej w FX67-K150. W skrzydle znajdowały się zbiorniki balastowe.
Prototyp, oznaczony jako SZD-52-0, został oblatany 28.02.1981 r. w Bielsku przez Jerzego Śmielkiewicza. Zbudowano dwa egzemplarze oznaczone numerami fabrycznymi X-136 (o znakach rejestracyjnych SP-3214) i X-137 (o znakach rejestracyjnych SP-3215)[2]. Na tych szybowcach (zgłoszonych do zawodów jako Jantar Std. M) Stanisław Witek i Franciszek Kępka wystartowali w 17 Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Padeborn, gdzie zajęli 8 i 10 miejsce w klasie standard[3].
Kolejną wersją rozwojową był SZD-52-1 Jantar 15 S charakteryzujący się skróconym o 18 cm kadłubem, wzmocnionym podwoziem, usterzeniem z szybowca SZD-42-2 i zmienionym systemem otwierania limuzyny w przód i do góry wraz z tablicą przyrządów (co znacznie ułatwiło zajmowanie miejsca przez pilota). Skrzydła w tej wersji były bez klap, hamulce aerodynamiczne umieszczono wyłącznie na górnej powierzchni. Zbudowano jeden egzemplarz oznaczony numerem fabrycznym X-135[2] i znakami rejestracyjnymi SP-3238[1]. Oblot wykonano w dn. 4.11.1981 r. w Bielsku[4].
Kolejną opracowaną wersją był SZD-52-2 Krokus C (określany również jako Jantar HFC), w którym z tkaniny węglowej opracowano kadłub, dźwigary skrzydeł oraz klapy i lotki. W stosunku do poprzedniej wersji udało się konstruktorom zmniejszyć jego masę o 30 kg. Pierwszy egzemplarz został oblatany w dn. 9.02.1983 r. w Bielsku[4]. Zbudowano dwa egzemplarze oznaczone numerami fabrycznymi X-141 (o znakach rejestracyjnych SP-3242) i X-142 (o znakach rejestracyjnych SP-3245)[2]. Egzemplarz X-141 jest obecnie zarejestrowany w USA jako N4067U[5].
SZD-52-3 Krokus S (Jantar HS) był szybowcem klasy standard i od poprzedników różnił się kadłubem wykonanym z kompozytu szklano-epoksydowego i usterzeniem w układzie T. Wykorzystano projekt skrzydła z wersji SZD-52-1 ale wykonano je z kompozytu szklano-epoksydowego. Zbudowano dwa egzemplarze o numerach fabrycznych X-138 (o znakach rejestracyjnych SP-3240 i X-139 (o znakach rejestracyjnych SP-3244)[2]. Pierwszy egzemplarz został oblatany w dn. 11.04.1983 r. przez Jerzego Śmielkiewicza[4][1].
Ostatnią opracowaną wersją był SZD-52-4 Krokus (Jantar HF) w całości wykonany z kompozytu szklano-epoksydowego, poza klapami które wykonano z tkaniny węglowej. Został zbudowany tylko jeden egzemplarz o numerze fabrycznym X-140 i o znakach rejestracyjnych SP-3241[2].
Szybowiec SZD-52 Krokus nie był produkowany fabrycznie.
Konstrukcja
edytujJednomiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie grzbietopłata[4].
Skrzydło skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym ze zbiornikami balastowymi o pojemności 2x62 (2x65 w SZD-52-3) dm3. Lotka konstrukcji przekładkowej, 20% głębokości, niedzielona. Hamulce aerodynamiczne metalowe jednopłytowe, umieszczone wyłącznie na górnej powierzchni skrzydeł. Napęd lotek i hamulców popychaczowy.
Kadłub całkowicie laminatowy usztywniony w tylnej części półwręgami. W części centralnej kadłuba wlaminowana stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Kabina zakryta. Zaczep do lotów na holu na przedniej goleni podwozia. Istnieje możliwość zabudowy aparatury tlenowej i radiostacji w bagażniku tylnym. Antena wlaminowana w statecznik pionowy.
Usterzenie, w zależności od wersji, klasyczne lub w układzie T. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, kółko tylne stałe osłonięte owiewką.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c SZD-52 Jantar 15 / Krokus. [dostęp 2018-06-20]. (pol.).
- ↑ a b c d e Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9
- ↑ 17 Szybowcowe Mistrzostwa Świata w Padeborn, 1981
- ↑ a b c d SZD-52 "Krokus", 1981. [dostęp 2018-06-20]. (pol.).
- ↑ N4067U Aircraft Registration (ang.), dostęp: 2018-06-21
Linki zewnętrzne
edytuj- SZD-52 Jantar 15 / Krokus (pol.), dostęp: 2018-06-20
- SZD-52 "Krokus", 1981 (pol.), dostęp: 2018-06-20
- Fotograficzny Rejestr Szybowców (pol.), dostęp: 2018-06-20