SDSS J102915+172927
SDSS J102915+172927 – słaba gwiazda w gwiazdozbiorze Lwa o niezwykle małej metaliczności. Według powszechnie akceptowanej teorii formowania się i ewolucji gwiazd, takie gwiazdy nie powinny współcześnie istnieć – SDSS J102915+172927 jest być może najstarszą odkrytą do tej pory gwiazdą[2].
| |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
|---|---|
| Rektascensja |
10h 29m 15,15s |
| Deklinacja |
+17° 29′ 27″ |
| Wielkość obserwowana |
16,92m |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Masa |
≤ 0,8 M☉ |
| Metaliczność [Fe/H] |
≤ -4,347 |
| Wiek |
~13 mld lat |
Odkrycie
edytujObserwacje SDSS J102915+172927 przeprowadzono w Europejskim Obserwatorium Południowym przy użyciu teleskopu VLT i spektrografów X-shooter oraz UVES. Zawartość pierwiastków cięższych od helu w gwieździe jest tak mała, że pierwsze obserwacje ujawniły obecność tylko jednego metalu: wapnia[2]. Dopiero późniejsze pomiary pozwoliły wykryć również inne pierwiastki. Ułamek masowy metali w SDSS J102915+172927 jest nie większy niż 6,9 × 10-7, czyli około 22 tysiące razy mniej niż w Słońcu. Jest to najmniejsza metaliczność wśród znanych gwiazd.
Tak mała zawartość cięższych od helu pierwiastków wskazywałaby na to, że SDSS J102915+172927 powstała niedługo po Wielkim Wybuchu, co jednak nie tłumaczy mniejszej niż oczekiwana (nawet dla tak starej gwiazdy) zawartości litu.
Odkrycie bardzo małej metaliczności SDSS J102915+172927 ogłoszono w artykule opublikowanym w czasopiśmie „Nature” we wrześniu 2011[3].
Implikacje odkrycia
edytujWedług obecnie przyjmowanych teorii formowania gwiazd, do powstania obiektów lżejszych niż około 0,8 M☉ konieczne są wybuchy supernowych, które wzbogacają ośrodek międzygwiazdowy w cięższe pierwiastki. Metale tworzą pył kosmiczny, pomagając w wypromieniowaniu ciepła z obłoków gazu, umożliwiając kolaps grawitacyjny. Bez nich ciśnienie spowodowane ciepłem jest zbyt duże, a grawitacja obłoku – zbyt mała, aby możliwe było jego zapadnięcie się. Według jednej z teorii pierwiastkami, które szczególnie ułatwiają kolaps, są węgiel i tlen, których zawartość w SDSS J102915+172927 jest zbyt niska, aby możliwe było efektywne wypromieniowywanie ciepła[2].
Jak powiedziała główna autorka artykułu opublikowanego w „Nature”, Elisabetta Caffau z Uniwersytetu w Heidelbergu: „niespodzianką było odnalezienie po raz pierwszy gwiazdy w «strefie zakazanej», a to oznacza, że trzeba zrewidować niektóre z modeli formowania się gwiazd”[2]. Badacze uważają również, że SDSS J102915+172927 prawdopodobnie nie jest jedyną gwiazdą o tak małej metaliczności.
Uwagi
edytuj- ↑ Wszystkie dane za Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO).
Przypisy
edytuj- ↑ Caffau E. et al.: An extremely primitive halo star. European South Observatory – science papers, 2011-08-31. (ang.).
- ↑ a b c d Gwiazda, która nie powinna istnieć. Komunikat naukowy eso1132pl. Komunikaty prasowe ESO, 2011-08-31. [dostęp 2011-08-31]. (pol.).
- ↑ Caffau E. et al.. An extremely primitive star in the Galactic halo. „Nature”. 477 (7362), s. 67–69, 2011-09-01. DOI: 10.1038/nature10377. arXiv:1203.2612. ISSN 0028-0836. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Gwiazda, która nie powinna istnieć. Komunikat naukowy eso1132pl. Komunikaty prasowe ESO, 2011-08-31. [dostęp 2011-08-31]. (pol.).
- Caffau E. et al.: An extremely primitive halo star. European South Observatory – science papers, 2011-08-31. (ang.).