S-15

S-15 – polski silnik do samochodu FSO Syrena, w wersji rozwojowej dostosowany do napędu motopompy "Polonia" M800 wprowadzony od modelu Syrena 100 do 102, w wersji rozwojowej S-150 do modelu Syrena-103.

Silnik S-15 albo S-150

Był to silnik dwucylindrowy, dwusuwowy o pojemności 744 cm³ i mocy 27 KM (30 KM w wersji S-150 i 24 KM do motopompy). Konstruktorem silnika był inż. Fryderyk Bluemke z Bielska-Białej. Konstruktorami wiodącymi byli: inż. Jan Kubica, mgr inż. Jerzy Slawik.

Silnik ten miał termosyfonowy, mało wydajny układ chłodzenia przez co miał tendencje do przegrzewania się w upalne dni z pełnym obciążeniem. Charakterystyka zewnętrzna silnika była dwubiegunowa, z dwoma szczytami w zakresie maksymalnego momentu obrotowego. Silnik ten dysponował niedoborem mocy, jednak tą samą cechę miały inne pojazdy z tego okresu (np. P70).

Należy podkreślić, że najpierw opracowano silnik S-15 do napędu Syreny, a dopiero później dostosowano zmodyfikowaną wersję tego silnika do napędu motopompy - nie odwrotnie. Silnik ten posiadał odrębne cewki dla każdego cylindra i każda cewka była zasilana z odrębnego przerywacza. Dodatkowo cały aparat zapłonowy można było przekręcać, regulując wyprzedzenie zapłonu dla wszystkich cylindrów jednocześnie. W przyjętym rozwiązaniu nie był potrzebny rozdzielacz zapłonu. Silnik łatwo się uruchamiał, nie wymagał wysokooktanowego paliwa.

W silniku S-15M zastosowano zupełnie inny układ chłodzenia typu pośredniego, z wężownicą i chłodzeniem wody w chłodnicy wodą pobieraną z nasady tłocznej motopompy. W typie S-150 podniesiono stopień sprężania i zmodyfikowano układ wydechowy – przez co moc maksymalna nieznacznie wzrosła.

Podzespoły silnika S-15 (tłoki, korbowody) były używane też do produkcji innego silnika, S-261C o takim samym skoku tłoka i tej samej średnicy cylindra. W układzie jednocylidrowym i chłodzeniu powietrzem był zastosowany do napędu motopompy M400 i do ciągników ogrodniczych C-308 i Dzik-2.

Dane techniczne

• liczba cylindrów 2.
• rozrząd tłokowy
• pojemność skokowa 744 cm³.
• średnica cylindra 76 mm.
• skok tłoka 82 mm.
• stopień sprężania 7–7,4.
• maksymalna moc 27 KM przy 4000 rpm (30 KM dla S-150 i 24 KM dla S-15M).
• maksymalny moment obrotowy 62,5–64 Nm przy 2000 rpm.
• wymagana liczba oktanowa paliwa 78.
• Smarowanie mieszankowe w proporcji 1:25.
• chłodzenie cieczą z samoczynnym obiegiem.
• masa suchego silnika 65 kg.

Bibliografia

• Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. WKiŁ, 2005. ISBN 83-206-1541-0. Brak numerów stron w książce
• Henryk Ołdakowski, Włodzimierz Struś Budowa sprzętu pożarniczego. Wydawnictwo MON 1959 r.