Słonecznica wąskolistna

Słonecznica wąskolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	słonecznica
Gatunek	słonecznica wąskolistna
	Nazwa systematyczna
	Heliosperma pusillum (Waldst. & Kit.) Rchb.; Icon. Fl. Germ. Helv. 6: 78 (1844)
Synonimy
	Ixoca pusilla (Waldst. & Kit.) Soják; Silene pusilla Waldst. & Kit.;
	Ixoca pusilla (Waldst. & Kit.) Soják; Silene pusilla Waldst. & Kit.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Słonecznica wąskolistna^[4], słonecznica czterodzielna^[5] (Heliosperma pusillum (Waldst. & Kit.) Rchb.) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Występuje w górach południowej i środkowej Europy – na północy sięgając po Tatrach, na zachodzie po Góry Kantabryjskie, na południu po Sycylię, na wschodzie po Karpaty^[3]^[6]. Jest jedynym rodzimym przedstawicielem rodzaju słonecznica w Polsce, znanym tylko z Tatr^[7]^[4].

Morfologia

Kwiat

Pokrój: Roślina z licznymi cienkimi i płożącymi się pędami płonnymi oraz podnoszącymi się, również cienkimi łodygami kwiatowymi. Wysokość do 20(30) cm^[8].

Liście: Ulistnienie nakrzyżległe, liście niemal równowąskie, 1-nerwowe, orzęsione, o szerokości ok. 1 mm^[8]. Od kształtu liści pochodzi polska nazwa gatunkowa tej rośliny^[7].

Kwiaty: Nieliczne, zebrane w wierzchotkę. Są białe lub różowe, 5-krotne z przykoronkiem. Kielich dzwonkowaty, płatki korony drobne, 4-ząbkowe (czasami tylko wycięte) z nagim paznokciem. Wewnątrz korony 1 słupek z 3 znamionami i 10 pręcików^[8].

Owoc: Jajowata torebka otwierająca się 6 ząbkami na szczycie z licznymi, drobnymi nasionami. Nasiona te na powierzchni posiadają promienistą skulpturę i stąd pochodzi nazwa rodzaju (helios po grecku znaczy słońce)^[7].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: nad potokami, w źródliskach, na wilgotnych skałach i żwirkach. Występuje zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym^[7]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Cratoneuretum falcati^[9].

Taksonomia

Gatunek w wielu publikacjach określany jest nazwą Silene quadridentata lub Heliosperma quadridentatum (w zależności od ujęcia systematycznego), jednak typifikacja tej nazwy wykazała, że odnosiła się ona pierwotnie do rosnącej w Alpach słonecznicy alpejskiej H. alpestre. Już w 1939 nazwa ta w efekcie została uznana za nomen ambiguum (nazwę wątpliwą). W 2009 nazwa ta została ostatecznie odrzucona^[10]. Mimo to użyta została jeszcze np. w 2020 w liście flory polskiej^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Heliosperma pusillum (Waldst. & Kit.) Rchb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-23].
↑ ^a ^b ^c ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ František Antonín Novák: Tomik III. Rośliny górskie [Horské rostliny.]. il. Svolinský, Karel; tłum. i uzup. Zofia Radwańska-Paryska. Wyd. trzecie. Praga: 1961, s. 7, seria: Nasza przyroda w obrazach. [dostęp 2017-05-11]. (maszynopis, bez ilustracji)
↑ Marjan Niketić, Vladimir Stevanović. A new species of Heliosperma (Caryophyllaceae) from Serbia and Montenegro. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 154, 1, s. 55–63, 2007. DOI: 10.1111/j.1095-8339.2007.00643.x.
↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Mirek, Halina Pięknoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd.. ISBN 83-7073-385-9.
↑ ^a ^b ^c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ R.K. Brummitt. Report of the Nomenclature Committee for Vascular Plants: 60. „Taxon”. 58, 1, s. 280–292, 2009.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).

[powo-3] Heliosperma pusillum (Waldst. & Kit.) Rchb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-23].

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[Novak1961-5] František Antonín Novák: Tomik III. Rośliny górskie [Horské rostliny.]. il. Svolinský, Karel; tłum. i uzup. Zofia Radwańska-Paryska. Wyd. trzecie. Praga: 1961, s. 7, seria: Nasza przyroda w obrazach. [dostęp 2017-05-11]. (maszynopis, bez ilustracji)

[marjan-6] Marjan Niketić, Vladimir Stevanović. A new species of Heliosperma (Caryophyllaceae) from Serbia and Montenegro. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 154, 1, s. 55–63, 2007. DOI: 10.1111/j.1095-8339.2007.00643.x.

[mirek-7] Zbigniew Mirek, Halina Pięknoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd.. ISBN 83-7073-385-9.

[szafer-8] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[9] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[10] R.K. Brummitt. Report of the Nomenclature Committee for Vascular Plants: 60. „Taxon”. 58, 1, s. 280–292, 2009.

[4]

[5]

[3]

[6]

[7]

[1]

[2]

[8]

[9]

[10]