Sąd sejmowy (Królestwo Polskie)
Sąd sejmowy – konstytucyjny organ sądowniczy Królestwa Polskiego.
Podstawa prawna
edytujJego funkcjonowanie regulowały artykuły 116 oraz 152 konstytucji. Sąd ten nie był powiązany z sądownictwem powszechnym Królestwa Polskiego. Jego właściwość obejmowała rozpatrywanie spraw o zbrodnię stanu oraz o przestępstwa popełnione przez wyższych urzędników (senatorów, ministrów, radców i referendarzy stanu) w związku z pełnieniem przez nich urzędu. Akt oskarżenia mógł wnieść król, namiestnik lub Izba Poselska.
W skład sądu sejmowego wchodzili wszyscy senatorowie, przewodniczył mu prezes Senatu. Sąd ten został zlikwidowany wraz z sejmem w myśl postanowień Statutu Organicznego[1].
Sprawa Towarzystwa Patriotycznego
edytujZostał powołany raz, za zgodą króla Mikołaja I dla osądzenia osób podejrzanych o przynależność do Towarzystwa Patriotycznego. Składał się z 42 senatorów, jego obradom przewodniczył Piotr Bieliński (jako najstarszy senator, podczas gdy prezes Senatu był członkiem deputacji prowadzącej śledztwo w sprawie Towarzystwa). Sesje sądu odbywały się od 15 czerwca 1827 do maja 1828 w Pałacu Krasińskich w Warszawie.
Oskarżeni zostali: pułkownik Seweryn Krzyżanowski, kapitan Franciszek Majewski, Stanisław Sołtyk, ksiądz Konstanty Dembek, Wojciech Grzymała, Stanisław Zabłocki, Andrzej Antoni Plichta i Roman Załuski.
Przedstawiony im akt oskarżenia głosił, że winni są przynależenia do tajnej konspiracji, której celem było odzyskanie niepodległości Polski w takich granicach, w jakich pozostawała przed drugim rozbiorem.
Pod naciskiem opinii publicznej sąd wydał 22 maja 1828 dosyć niskie wyroki, uniewinniając oskarżonych od popełnienia zbrodni stanu. Jedynie Wincenty Krasiński złożył votum separatum[2]. Sentencja wyroku głosiła, że Towarzystwo tajne... nie było konspiracją, mającą na celu spełnienie zbrodni stanu, w art. 67 kodeksu karnego polskiego wymienionej, a przeto należenie do niego nie ustanawia odległego usiłowania zbrodni stanu[3]. Decyzją Wielkiego Księcia Konstantego publiczne ogłoszenie wyroku zostało wstrzymane do czasu zatwierdzenia go przez Cesarza.
Dopiero w marcu 1829 został zatwierdzony przez króla. Dwaj skazani Seweryn Krzyżanowski i Franciszek Majewski jako poddani rosyjscy mieli stanąć przed obliczem senatu w Sankt Petersburgu.
Przypisy
edytuj- ↑ Artur Korobowicz, Wojciech Witkowski: Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918). Kraków: Zakamycze, 2003, s. 138. ISBN 83-7333-146-8.
- ↑ Senator Wojewoda Wincenty Hrabia Krasiński oświadczył: że Towarzystwo Tajne istniało, i w późniejszych swoich stosunkach zbrodnicze zamiary powzięło. (Sąd sejmowy 1827-1829 na przestępców stanu : urzędowe akta zebrane staraniem Tadeusza Bieczyńskiego, wyd. Józef Ignacy Kraszewski, Poznań 1873, s. 54)
- ↑ Wyrok Sądu Seymowego Krolestwa Polskiego w sprawie naprzeciw hr. Sołtykowi, Krzyżanowskiemu, Majewskiemu, Dembkowi, Zabłockiemu, Grzymale, Plichcie i hr. Załuskiemu o zbrodnią stanu obwinionym w r. 1828 wydany Warszawa 1831, s. 209n.