Sąd Konstytucyjny (Albania)
Sąd Konstytucyjny w Albanii (sq.Gjykata Kushtetuese) jest najwyższym organem państwowym, który zapewnia zgodność obowiązujących aktów prawnych, przestrzeganie Konstytucji Albanii z 21 października 1998 roku oraz dokonuje ostatecznej jej wykładni. Dodatkowo gwarantuje przestrzeganie praw i wolności wszystkich obywateli Albanii. Sąd Konstytucyjny podlega jedynie Konstytucji. Funkcjonowanie Sądu Konstytucyjnego reguluje ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 10 lutego 2000 r[1].
| |
| Obszar właściwości | |
|---|---|
| Podstawa prawna | |
| Organizacja wewnętrzna | |
| Skład |
9 sędziów |
| Funkcjonowanie | |
| Siedziba | |
| Strona internetowa | |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Pozycja ustrojowa
edytujSąd Konstytucyjny jest najwyższym organem, która zapewnia zgodność obowiązujących aktów prawnych, przestrzeganie Konstytucji Albanii z 21 października 1998 roku oraz dokonuje ostatecznej jej wykładni[2]. Dodatkowo gwarantuje przestrzeganie praw i wolności wszystkich obywateli Albanii. Sąd Konstytucyjny podlega jedynie Konstytucji. Ma pełną organizacyjną, administracyjną i finansową niezależność do wykonywania konkretnych zadań przewidzianych w Konstytucji i ustawie. Sąd Konstytucyjny zarządza własnym budżetem, który w ramach budżetu państwa jest opracowywany przez sam Sąd i przedstawiany do zatwierdzenia przez Zgromadzenie Republiki Albanii. Działalność Sądu Konstytucyjnego jest nadzorowana i organizowana przez jej przewodniczącego lub w przypadku jego nieobecności, przez jednego z sędziów wyznaczonych przez Prezydenta.[potrzebny przypis]
Podstawy prawne
edytujRegulacje dotyczące funkcjonowania Sądu Konstytucyjnego określone są w Konstytucji Albanii[3] z 1998 r. oraz w ustawie o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii” z 2000 r[4].
Kompetencje
edytujZgodnie z art. 131 Konstytucji Albanii orzeka o[5]:
- zgodności ustawy z Konstytucją lub z umowami międzynarodowymi
- zgodności umów międzynarodowych z Konstytucją przed ich ratyfikowaniem
- zgodności aktów normatywnych organów centralnych i lokalnych z Konstytucją i z umowami międzynarodowymi
- sporach kompetencyjnych między władzami, jak i między władzą centralną a samorządem terytorialnym
- konstytucyjności partii i innych organizacji politycznych, jak też o ich działalności
- odwołaniu z urzędu Prezydenta Republiki i potwierdzeniu niemożności wypełniania przez niego obowiązków
- w sprawach związanych z wyborem i zakazem łączenia funkcji Prezydenta Republiki i deputowanych, jak i z potwierdzeniem ich wyboru konstytucyjności referendum i potwierdzenia jego wyników
- ostatecznym rozstrzygnięciu skarg indywidualnych o naruszenie praw konstytucyjnych do zgodnego z prawem postępowania sądowego, po uprzednim wyczerpaniu wszystkich środków prawnych dla obrony tych praw[6].
Skład
edytujNa podstawie art. 125 Konstytucji Albanii[7]
- składa się z dziewięciu członków, których powołuje Prezydent Republiki za zgodą Zgromadzenia[8];
- Sędziowie powoływani są na dziewięć lat, bez prawa ponownego powołania;
- Sędziowie są wybierani spośród prawników o wysokich kwalifikacjach i z doświadczeniem nie mniejszym niż 15 lat pracy w zawodzie;
- Jedna trzecia członkostwa jest odnawiana co trzy lata w jednej trzeciej, zgodnie z trybem określonym w ustawie „Dotyczącej organizacji i działania Sądu Konstytucyjnego Albanii”;
- Przewodniczący Sądu powoływany jest mianowany ze swego grona przez Prezydenta Republiki za zgodą Zgromadzenia na trzyletnią kadencję;
- Mandat sędziego rozpoczyna się w dniu ślubowania i kończy się tego samego dnia tego samego miesiąca, chyba że Konstytucja stanowi inaczej;
- Sędzia służy dalej, dopóki nie zostanie wyznaczony następca;
- Stanowiska sędziego nie można łączyć z żadną inną działalnością państwową, polityczną lub prywatną;
- Wynagrodzenie sędziego jest równe wynagrodzeniu Prezesa Sądu Najwyższego.
Wygaśnięcie mandatu sędziego
edytujZgodnie z art. 127 Konstytucji Albanii mandat sędziego Sądu Konstytucyjnego wygasa, jeśli sędzia[9]:
- popełnił przestępstwo;
- nie stawił się do służby bez powodu dłużej niż 6 miesięcy;
- osiąga wiek 70 lat;
- rezygnuje;
- uznany jest za niezdolnego do działania w drodze ostatecznej decyzji sądu[10].
- Wygaśnięcie mandatu sędziego stwierdza Sąd Konstytucyjny i ogłoszone jest orzeczeniem Sądu Konstytucyjnego.
- Wniosek o wypowiedzenie mandatu sędziego składa Prezes Sądu Konstytucyjnego.
- Jeżeli stanowisko sędziego jest nieobsadzone, Prezydent Rzeczypospolitej, za zgodą Zgromadzenia, wyznacza w ciągu miesiąca nowego sędziego, który pozostaje na stanowisku do końca mandatu zmarłego sędziego.
- Sędzia Sądu Konstytucyjnego może zostać odwołany ze stanowiska przez Zgromadzenie przez dwie trzecie jego członków za naruszenie Konstytucji, popełnienie przestępstwa, niezdolności umysłowej lub fizycznej, lub działania i zachowanie, które poważnie dyskredytuje uczciwość i reputację sądową i osobę sędziego. Uchwała Zgromadzenia jest rozpatrywana przez Sąd Konstytucyjny, który po ustaleniu zaistnienia jednego z powyższych powodów stwierdza odwołanie sędziego Sądu Konstytucyjnego.
Odpowiedzialność sędziów
edytujZgodnie z art. 128 Konstytucji Albanii[9]
- Sędziowie cieszą się nienaruszalnością w wykonywaniu swoich czynności, mianowicie mają immunitet.
- Sędziowie nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności prawnej za opinie i głosy za rozpatrywane sprawy.
- Sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sądu Konstytucyjnego.
- Sędzia może być zatrzymany lub aresztowany jedynie w razie ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa lub bezpośrednio po jego popełnieniu.
- Właściwy organ powiadamia niezwłocznie Sąd Konstytucyjny.
- Jeżeli Sąd Konstytucyjny w ciągu 24 godzin nie wyrazi zgody na postawienie przed sądem aresztowanego sędziego, właściwy organ jest zobowiązany do jego uwolnienia.
- Decyzja Trybunału jest podejmowana większością głosów i musi być uzasadniona. Sędzia, od którego wymagana jest zgoda [do wniesienia oskarżenia], zostaje wysłuchany, ale nie bierze udziału w głosowaniu.
Składanie skargi do trybunału
edytujZgodnie z art. 134 Konstytucji Albanii
- Liczbę sędziów decydujących o przyjęciu skargi indywidualnej do rozpatrzenia określa ustawa.
- Sąd Konstytucyjny orzeka większością wszystkich swoich członków.
- Postępowanie przed Sądem Konstytucyjnym rozpoczyna się jedynie na wniosek:
- Prezydenta Republiki;
- Prezesa Rady Ministrów;
- nie mniej niż jednej piątej deputowanych;
- Przewodniczącego Najwyższej Kontroli Państwa;
- każdego sądu zgodnie z art. 145 ust. 2 Konstytucji;
- Adwokata Ludu;
- organów samorządu terytorialnego;
- organów wspólnot religijnych;
- partii politycznych i innych organizacji,
- osób indywidualnych.
Adwokat Ludu, organy samorządu terytorialnego, organy wspólnot religijnych oraz osoby indywidualne mogą przedstawiać wnioski jedynie w sprawach, które wiążą się z ich interesami[11].
Orzeczenia Sądu i ich publikacja
edytujZgodnie z art. 132 Konstytucji Albanii
- Sąd Konstytucyjny orzeka wspólnie. Decyzje podejmują tylko sędziowie, którzy uczestniczą w rozprawie.
- Orzeczenia mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne[12].
- Sąd Konstytucyjny ma prawo uchylania tylko tych aktów, które są przedmiotem jego badania.
- Orzeczenia wchodzą w życie w dniu ich opublikowania.
Stanowisko Sekretarza Generalnego
edytujArt. 14 ustawy o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 2000 r. stanowi, iż Sekretarz Generalny jest najwyższym urzędnikiem Sądu Konstytucyjnego, mianowanym przez Zgromadzenie Sędziów Sądu Konstytucyjnego spośród doświadczonych prawników[13]. Prowadzi działalność administracyjną Trybunału Konstytucyjnego, z upoważnienia jego przewodniczącego. Jego prawa i obowiązki są określone w niniejszej ustawie i regulaminie wewnętrznym.
Siedziba
edytujSiedziba Trybunału Konstytucyjnego znajduje się w stolicy Republiki Albanii w Tiranie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ On the organization and operation of the constitutional court of the Republic of Albania http://www.refworld.org/pdfid/4c1f7dc32.pdf
- ↑ Article 2 Function of the Constitutional Court http://www.refworld.org/pdfid/4c1f7dc32.pdf
- ↑ Konstytucja http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/albania98.html
- ↑ Albania: Law No. 8577 of 2000 on the Organization and Functioning of the Constitutional Court of the Republic of Albania | Refworld [online], refworld.org [dostęp 2024-04-26] (ang.).
- ↑ Sąd Konstytucyjny http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/albania98.html
- ↑ Decision http://www.balkaninsight.com/en/article/albanian-constitutional-court-opens-the-way-for-vetting-judges-12-22-2016
- ↑ art. 125 Konstytucji Albanii http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/albania98.html
- ↑ Judges http://www.gjk.gov.al/web/Composition_90_2.php
- ↑ a b Konstytucja Albanii [online], libr.sejm.gov.pl [dostęp 2020-07-09].
- ↑ Compossition http://www.gjk.gov.al/web/Composition_90_2.php
- ↑ Konstytucja art 134 http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/albania98.html
- ↑ Decisions http://www.gjk.gov.al/web/Decisions_92_2.php
- ↑ Article 14 Civil servants http://www.refworld.org/pdfid/4c1f7dc32.pdf
Bibliografia
edytuj- Konstytucja Republiki Albanii z 1998 r. art. 124 - art. 134
- Ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 2000 r.