Wikipedia

Rzęśl

Rzęśl (Callitriche L.) – rodzaj roślin należących do rodziny babkowatych (w dawniejszych systemach zwykle zaliczany do drobnej rodziny rzęślowatych Callitrichaceae). Należy do niego ok. 60[4]–75[5] gatunków występujących niemal na całej Ziemi[6], głównie na obszarach o klimacie umiarkowanym[7]. W Europie rośnie 11 gatunków[6], z czego 6 w Polsce: rzęśl długoszyjkowa (C. cophocarpa), hakowata (C. hamulata), jesienna (C. hermaphroditica, syn. C. autumnalis), wielkoowockowa (C. stagnalis), wiosenna (C. palustris, syn. C. verna)[8] i płaskoowockowa (C. platycarpa), a być może także C. brutia[9].

Rzęśl
Ilustracja
1 – rzęśl hakowata, 2 – rzęśl jesienna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

rzęśl

Nazwa systematyczna
Callitriche L.
Sp. Pl. 969. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Callitriche palustris L.[3]

Synonimy
  • Stellaria Séguier
  • Stellina P. Bubani[3][4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Są to rośliny wodne, rosnące w wodach stojących lub wolnopłynących. Po wyschnięciu zbiorników zwykle rosną nadal w mule dennym[7]. Szczególną cechą roślin z tego rodzaju jest zdolność do zapylenia zarówno przez wiatr (anemogamia), jak i przez wodę (hydrogamia)[6]. Niektóre gatunki bywają uprawiane w akwariach (np. rzęśl wielkoowockowa). Rośliny te bywają też wykorzystywane do oceny zanieczyszczenia środowiska ze względu na wrażliwość i specyficzne reagowanie na niektóre z zanieczyszczeń[6].

Morfologia i biologia

edytuj
 
Rzęśl wielkoowockowa
 
Rzęśl hakowata
Pokrój
Rośliny o cienkich łodygach, korzeniące się węzłach w przypadku rozwoju na powierzchni ziemi lub zakorzenione u nasady pędu i unoszące się w wodzie[5].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście delikatne. Zwykle zagęszczające się na szczycie pędu, a w przypadku jego unoszenia się na powierzchni wody – tworzące w takiej sytuacji rozetę liściową. Często nasady liści połączone są w węzłach linią. Blaszka liściowa równowąska do łopatkowatej, często wycięta na szczycie, zwykle całobrzega, rzadko ząbkowana. Wyraźna żyłka centralna[5].
Kwiaty
Drobne, niepozorne[7] i jednopłciowe. Kwiaty męskie i żeńskie występują pojedynczo w kątach liści lub razem w różnych układach. Okwiat zredukowany i nieobecny. Zalążnia powstaje z dwóch owocolistków, z dwoma szyjkami słupka wyprostowanymi lub wygiętymi. Kwiaty męskie z pręcikiem na nitce długiej lub krótkiej, z pylnikiem otwierającym się podłużnymi pęknięciami[5].
Owoce
Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki[5] przenoszone przez wodę (hydrochoria)[7].

Systematyka

edytuj

Rodzaj albo pojedynczo wyodrębniany był w monotypową rodzinę rzęślowatych Callitrichaceae, albo łączony był w niej z siostrzanym rodzajem – przęstką (Hippuris)[10]. Na przełomie XX i XXI wieku po uwzględnieniu odkryć o relacjach filogenetycznych opartych na badaniach molekularnych połączono te dwa rodzaje w plemię Callitricheae w obrębie rodziny babkowatych Plantaginaceae sensu lato[2][10][6].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
  4. ↑ a b c Callitriche L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-12].
  5. ↑ a b c d e Tianlu Min & Richard V. Lansdown: Callitrichaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-24].
  6. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 441, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 46–47, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ Jerzy Kruk, Tomasz Ilnicki, Zbigniew Osadowski. Czy Callitriche brutia występuje na terenie Polski?. „Słupskie Prace Biologiczne”. 8, s. 67-72, 2011. 
  10. ↑ a b Jiarui Chen, Michele Funston: Hippuridaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-24].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Rzęśl&oldid=72986819”