Rychnowo (województwo warmińsko-mazurskie)
Rychnowo – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Grunwald, przy DK7. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.
| wieś | |
.jpg) Zajazd Austeria | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
257[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-106[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0474940 |
Położenie na mapie gminy Grunwald  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°35′09″N 20°05′12″E/53,585833 20,086667[1]
| |
We wsi znajduje się przystanek autobusowy, sklep, sala kinowa. Za wsią (ok. 2 km) w kierunku północno-zachodnim, w stronę wsi Durąg, na zboczu doliny rzeki Grabiczek znajduje się głaz narzutowy o obwodzie 17 m i wysokości 2,25 m.
Historia
edytujWieś założona w 1325 na obszarze 400 włók, na których powstały później wsie: Rychnowo, Szyldak, Gierzwałd. Lokacja wsi nastąpiła w 1325 r. W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1325, podlegała pod komturię w Ostródzie, były to dobra rycerskie o powierzchni 70 włók[4]. W czasie wojny polsko-krzyżackiej, w 1410 r. wieś została zniszczona, włącznie z kościołem. W 1514 r. niejaki Maciej z Rudna z Mazowsza zakupił w Rychnowie 19,5 włoki. W 1490 roku odbudowano kościół.
.jpg)
W 1518 r. kościół wyposażono w nowy ołtarz szafowy a w 1537 r. zakupiono organy. Z dokumentów z roku 1540 wynika, że w tym czasie Rychnowo należało do Waltera Sperlinga i Antoniego z Rychnowa. We wsi ponadto mieszkali: 17 chłopów czynszowych, czterech zagrodników, krawiec, młynarz i pastuch. Walter Sperling założył we wsi karczmę i sprzedawał rocznie 62 beczki piwa. W drugiej połowie XVI wieku wieś podupadła bowiem w roku 1577 nie uprawianych było 18 włók wiejskich i cztery włoki kościelne. W 1613 r. doszło do sporu o włoki kościelne (czynsz miał służyć na opłacanie pastora i nauczyciela) między trzema braćmi Birckhan z Gierzwałdu i trzema braćmi Eysack a Jakubem Finckiem. W 1650 r. wśród właścicieli wsi był także E. Kikoll.
W 1705 r. Zygmunt Kikoll zastawił 35 włók w Rychnowie niejakiemu von Polentzowi w zamian za udzielona pożyczkę. W 1713 roku w kościele pojawiły się nowe malowidła, których kopie znajdują się w replice kościoła w skansenie w Olsztynku. W 1735 r. Jerzy Kikoll sprzedał majątek ziemski w Rychnowie, liczący 30 włók, Adamowi Hoverbeckowi. W 1794 majątek przeszedł na własność niejakiego Auerswalda.
W 1800 roku majątek ten nabył Fryderyk von Kleist. Według danych z 1820 r. w majątku było 18 domów i 133 mieszkańców. W 1900 r. majątek ziemski Rychnowo Livonius sprzedała jakiemus Polakowi, za co nazwano go złym gospodarzem.
W 1925 r. wieś obejmowała obszar 800 ha i mieszkało w niej 337 osób. W 1939 r. we wsi było 325 mieszkańców.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[5]:
- Drewniany kościołek, zabytek budownictwa ludowego, zbudowany w 1713 jako kościół ewangelicki, na planie ośmioboku, z wolno stojąca dzwonnicą (ok. 1707). Strop kościoła ozdobiony jest polichromią, przedstawiającą scenę grzechu pierworodnego na tle fantastycznego krajobrazu ze zwierzętami. Na ścianach bocznych widoczne są postacie 11 Apostołów (bez św. Piotra) i portret Marcina Lutra (za ołtarzem). W ołtarzu tryptyk późnogotycki (1517) z rzeźbą koronowania Matki Boskiej. Kopia kościoła znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku
- Dawny pałac z XVII w., przebudowany w końcu XVIII wieku w stylu barokowym tworząc rezydencję. Nie posiada stylowego detalu, nakryty dachem mansardowym, do lewego boku przylega czteroboczna wieża. Obecnie dom zakonny Zgromadzenia Sióstr św. Teresy[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119070
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 17 września 2023 [dostęp 2022-11-17].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1128 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31.12.2017 woj. warmińsko-mazurskie
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 243
Bibliografia
edytuj- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 38
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.