Rurka (powiat gryfiński)
wieś w województwie zachodniopomorskim
Rurka (Rorike, Rorik, Rorka, Roreken – 1377 r., Rörchen – przed 1945 r.) – wieś w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Chojna[3][4], nad rzeką Rurzyca.
| wieś | |
 Kaplica templariuszy z pierwszej połowy XIII wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
210 |
| Strefa numeracyjna |
091 |
| Kod pocztowy |
74-500[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZGR |
| SIMC |
0773950 |
Położenie na mapie gminy Chojna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego  | |
 52°59′32″N 14°29′08″E/52,992222 14,485556[1]
| |
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0773966 | Przyciesie | osada |
| 0773972 | Rurczyna | osada |
Historia
edytuj- 1244 – pierwsza wzmianka, okolica nadana łącznie z ziemią bańską zakonowi templariuszy, którzy zbudowali na wyspie na rzece Rurzycy komturię złożoną z zamku i kaplicy otoczonych fosą[6];
- 1248 – poświęcenie w Rurce kaplicy templariuszy zbudowanej w stylu romańskim;
- 1261 – biskup kamieński Hermann von Gleichen wystawił w Rurce dokument fundacyjny dla komandorii templariuszy;
- 1312 – po kasacie zakonu templariuszy zabudowę przejęli joannici;
- 1373 – w wyniku konfliktu z mieszkańcami Chojny nastąpiło zniszczenie komandorii templariuszy.
- po 1945 – na podwalinach dawnego folwarku powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Zabytki
edytuj- Kaplica templariuszy w Rurce jest małą jednonawową budowlą, z prosto zamkniętym prezbiterium. Ściany kościoła wzniesiono z ciosów granitowych, układanych w regularne warstwy o wysokości 25–30 cm. W średniowieczu od strony północnej równolegle do kaplicy przebiegała w odległości 40 m fosa. W 1373 roku założenie zostało spalone przez mieszczan z Chojny i rycerzy pod przywództwem Wedla. W wieku XVII kościół został opuszczony i zamieniony na spichlerz. W drugiej połowie XIX wieku (ok. 1875) został przebudowany na gorzelnię. Dzięki odkryciu nasady krzyżowego sklepienia na gurtach prostokątnego chóru zakwestionowano przynależność tego zakonnego obiektu do wiejskich kościołów granitowych Pomorza i Wkrzanii. Kaplica w Rurce jest założeniem starszym, co poświadcza technika wykonania i przynależność formalna. E. Lambert, jak i A. Demurger zgodnie oceniają prostokątną nawę (15–20 m) i takowy chór (5–7 m) z przesklepieniem jako typowe rozwiązanie planistyczne charakterystyczne dla prowincji położonych między Bordeaux a Poitiers, gdzie już sto lat wcześniej opracowano technikę przesklepiania kolebkowego, krzyżowego na gurtach oraz kopułowego[7]. Po II wojnie światowej kaplica ulegała dalszej dewastacji. W roku 1999 podjęto badania archeologiczne wokół kaplicy i prace zabezpieczające. Obecnie kaplica jest własnością prywatną i podlega dalszej renowacji (stan na rok 2007)[8].
- Dwór z przełomu XVIII i XIX w.
- Kuźnia wieloboczna.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 118469
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1100 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-02-27].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 234, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Zbigniew Radacki, Studia i Rozprawy Materiały Zachodniopomorskie, Nowa Seria, t. II/III, 2005/2006, z. 2, Średniowieczne zamki, Suplement do monografii z 1976 roku.
- ↑ Piotr Skurzyński „Pomorze” Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2007 s. 47 ISBN 978-83-7495-133-3.