Rubeosaurus
Rubeosaurus – wyróżniany przez część autorów rodzaj ceratopsów z rodziny Ceratopsidae i podrodziny Centrosaurinae, żyjących w późnej kredzie (późny kampan, 75-74 mln lat temu) na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej. Obejmuje jeden gatunek, R. ovatus, który został opisany w 1930 roku przez Charlesa Gilmore'a pod nazwą Styracosaurus ovatus na podstawie skamieniałości pochodzących z montańskiej formacji Two Medicine. Holotyp obejmuje część kości ciemieniowej kryzy (USNM 11869)[1]. Do gatunku tego przypisywane są również dwa inne okazy: niekompletną czaszkę dorosłego osobnika oznaczoną MOR 492, obejmującą złączone niekompletne kości nosowe, fragment lewej kości przedszczękowej i zaoczodołowej, proksymalną część pośrodkowej przegrody ciemieniowej oraz prawą boczną przegrodę ciemieniową, oraz USNM 14765 – szkielet młodego osobnika, wcześniej przypisywany do gatunku Brachyceratops montanensis, obejmujący niekompletną czaszkę i kręgi tułowiowe, żebra, łopatkę, kości udowe i dwa paliczki[2].
 Holotyp R. ovatus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunki | |||
| |||
Rubeosaurus miał na kryzie jedną lub dwie pary dużych kolców. Kolce wewnętrznej, przyśrodkowej pary zakrzywiają się ku sobie, zamiast oddalać się na boki, jak to miało miejsce u styrakozaura; kolce drugiej pary u różnych osobników przybierały bądź formę długiego kolca, jak u dorosłych styrakozaurów, lub jedynie krótkiego kolca jak u niektórych osobników z rodzaju Einiosaurus. Okaz holotypowy R. ovatus miał jeszcze trzecią parę krótkich kolców, nie miał jej natomiast drugi znany okaz należący do tego gatunku (patrz niżej)[1]. Kolce R. ovatus były krótsze niż u S. albertensis, najdłuższy mierzył bowiem u okazu holotypowego 295 mm[3], a u drugiego znanego okazu – 327 mm[1]. Badania czaszki przeprowadzone przez Michaela Ryana, Roberta Holmesa i Anthony'ego Russella (2007) potwierdziły, że różnice w budowie czaszek S. albertensis i S. ovatus są na tyle istotne, że uzasadniają uznanie ich co najmniej za odrębne gatunki w obrębie rodzaju Styracosaurus; autorzy dopuszczali też możliwość, że S. ovatus może być dorosłym przedstawicielem rodzaju Brachyceratops lub reprezentować odrębny rodzaj[4]. Dodatkowy materiał kopalny S. ovatus (MOR 492) został opisany w 2010 roku przez Andrew McDonalda i Johna Hornera; przeprowadzona przez autorów analiza kladystyczna wykazała, że gatunek ten nie jest blisko spokrewniony z S. albertensis, lecz jest taksonem siostrzanym do rodzaju Einiosaurus. McDonald i Horner zaliczyli ten gatunek do odrębnego rodzaju nazwanego przez nich Rubeosaurus[1]. W 2011 roku McDonald uznał, że USNM 14765 reprezentuje R. ovatus, a nie Brachyceratops, co zapewniło większą ilość informacji dotyczących tego gatunku, w tym pierwsze dotyczące szkieletu pozaczaszkowego. Według analizy przeprowadzonej przez autora R. ovatus jest taksonem siostrzanym dla kladu obejmującego rodzaje Einiosaurus, Achelousaurus i Pachyrhinosaurus[2]. Z późniejszych analiz filogenetycznych wynika jednak, że Rubeosaurus ovatus jest taksonem siostrzanym gatunku Styracosaurus albertensis[5][6][7][8][9].
Badania Holmesa i współpracowników (2020) nad czaszkami Styracosaurus albertensis doprowadziły autorów do wniosku, że wskazywane w literaturze różnice anatomiczne pomiędzy S. albertensis a R. ovatus w rzeczywistości mieszczą się w granicach zmienności wewnątrzgatunkowej S. albertensis. Na tej podstawie autorzy uznali R. ovatus za młodszy synonim S. albertensis[10]. Natomiast Wilson, Ryan i Evans (2020) w wyniku rewizji materiału kopalnego przypisywanego R. ovatus stwierdzili, że za skamieniałość przedstawiciela tego gatunku można uznać tylko okaz holotypowy USNM 11869; okaz MOR 492 został przez tych autorów ustanowiony holotypem odrębnego gatunku Stellasaurus ancellae. W ocenie Wilsona, Ryana i Evansa (2020) anatomia samego okazu holotypowego USNM 11869 nie uzasadnia wyróżniania odrębnego rodzaju Rubeosaurus; autorzy przenieśli gatunek R. ovatus do rodzaju Styracosaurus, utrzymując go jednak jako odrębny gatunek w obrębie tego rodzaju[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Andrew T. McDonald, John R. Horner: New Material of "Styracosaurus" ovatus from the Two Medicine Formation of Montana. W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press, 2010, s. 156–168. ISBN 978-0-253-35358-0.
- ↑ a b Andrew T. McDonald. A subadult specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with observations on other ceratopsids from the Two Medicine Formation. „PLoS ONE”. 6 (8): e22710, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0022710. (ang.).
- ↑ Charles W. Gilmore. On dinosaurian reptiles from the Two Medicine Formation of Montana. „Proceedings of the United States National Museum”. 77 (16), s. 1–39, 1930.
- ↑ Michael J. Ryan, Robert Holmes, Anthony P. Russell. A revision of the late Campanian centrosaurine ceratopsid genus Styracosaurus from the Western Interior of North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 27 (4), s. 94–962, 2007. DOI: 10.1671/0272-4634(2007)27[944:AROTLC]2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ Scott D. Sampson, Eric K. Lund, Mark A. Loewen, Andrew A. Farke i Katherine E. Clayton. A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (late Campanian) of southern Laramidia. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 280 (1766): 20131186, 2013. DOI: 10.1098/rspb.2013.1186. (ang.).
- ↑ David C. Evans i Michael J. Ryan. Cranial anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., a centrosaurine ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the evolution of ceratopsid nasal ornamentation. „PLoS ONE”. 10(7): e0130007, 2015. DOI: 10.1371/journal.pone.0130007. (ang.).
- ↑ Eric K. Lund, Patrick M. O’Connor, Mark A. Loewen i Zubair A. Jinnah. A new centrosaurine ceratopsid, Machairoceratops cronusi gen et sp. nov., from the upper sand member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah. „PLoS ONE”. 11(5): e0154403, 2016. DOI: 10.1371/journal.pone.0154403. (ang.).
- ↑ Michael J. Ryan, Robert Holmes, Jordan Mallon, Mark Loewen i David C. Evans. A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada. „Canadian Journal of Earth Sciences”. 54 (1), s. 1–14, 2017. DOI: 10.1139/cjes-2016-0110. (ang.).
- ↑ Kentaro Chiba, Michael J. Ryan, Federico Fanti, Mark A. Loewen i David C. Evans. New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana). „Journal of Paleontology”. 92 (2), s. 272–288, 2018. DOI: 10.1017/jpa.2017.62. (ang.).
- ↑ Robert B. Holmes, Walter Scott Persons, Baltej Singh Rupal, Ahmed Jawad Qureshi i Philip J. Currie. Morphological variation and asymmetrical development in the skull of Styracosaurus albertensis. „Cretaceous Research”. 107, Artykuł 104308, 2020. DOI: 10.1016/j.cretres.2019.104308. (ang.).
- ↑ John P. Wilson, Michael J. Ryan i David C. Evans. A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the ‘Styracosaurus-line' dinosaurs. „Royal Society Open Science”. 7 (4): Artykuł 200284, 2020. DOI: 10.1098/rsos.200284. (ang.).