Roman Peszko
Roman Józef Peszko[a] (ur. 1 listopada 1893 w Krzemienicy, zm. między 13 a 14 kwietnia[2] 1940 w Katyniu) – kapitan administracji (piechoty) Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej[3].
 kapitan administracji
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 listopada 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
między 13 a 14 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
kierownik referatu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujBył synem Andrzeja i Marii z Bytnarów[4]. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Krakowie i szkoły oficerskiej w Trydencie[5]. Uczestnik I wojny światowej w szeregach cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej.
W Wojsku Polskim od 1918. 12 października 1919 w stopniu porucznika został przeniesiony z DOLK Kraków do 6 Dywizji Piechoty[6]. Następnie w szeregach 16 pułku piechoty. W jego szeregach walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. W 1924 w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 947 lokatą służył nadal w 16 pp. 26 lutego 1925 został przeniesiony z 16 pp do Korpusu Ochrony Pogranicza[7]. Służył w baonie KOP „Borszczów”. 26 maja 1926 została zawiązana spółdzielnia 14 baonu KOP z siedzibą w Borszczowie. Peszko wszedł w skład zarządu spółdzielni[8]. 8 sierpnia 1930 został powołany na XVI czteromiesięczny kurs unitarny w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie[9]. W 1931 został przeniesiony do 39 pułku piechoty[10]. Z dniem 1 marca 1934 został przeniesiony z 39 pułku piechoty do PKU Jarosław „celem odbycia praktyki poborowej”[11]. Z dniem 1 stycznia 1935 został wyznaczony na stanowisko kierownika I referatu PKU Jarosław[12][13]. Ostatni przydział z marca 1939 to kierownik I referatu ewidencji w KRU Jarosław[14].
Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 został wzięty do niewoli na drodze z Tarnopola na południe, 14 kilometrów od miejscowości Kopyczyńce. Według stanu z grudnia 1939 był jeńcem obozu w Kozielsku. Ostatnią wiadomość rodzina otrzymała w lutym 1940, był to list z Kozielska z datą 30 stycznia 1940. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[2] – lista wywózkowa 022/2 poz 68, nr akt 3110[15] z 9.04.1940[2]. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[2]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 07.05.1943. Figuruje liście AM-203-1351 i Komisji Technicznej PCK GARFF-45-01351. Przy szczątkach w mundurze kapitana znaleziono książeczkę oszczędnościową, świadectwo szczepień z Kozielska, wykręcany ołówek, zegarek na łańcuszku, łańcuszek z medalikiem, list z kopertą[16][17][18]. Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 115 i Nowym Kurierze Warszawskim nr 125.
W Archiwum Robla znajduje się: list wysłany przez siostrę ppor. rez. Michała Mazura. W liście Peszko (bez imienia) jest wspomniany, jako znajdujący się w tym samym miejscu co adresat listu (pakiet 01987-01). Peszko wymieniony jest na liście oficerów znajdującej się w kalendarzyku kpt. Feliksa Gadomskiego (pakiet 0747-06).
Był żonaty z Anną z Kozarów, miał dzieci: Adama, Marię, Stanisława, Macieja[4].
Upamiętnienie
edytuj- Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień majora. Awans zostały ogłoszone 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”
- Dąb Pamięci zasadzony przez Zespół Szkół im. Obrońców Westerplatte, ul Dąbrówki 211, Łańcut[13] oraz w Krakowie-Prokocimiu przez Publishing School[19]
Ordery i Odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych[14][20]
- Srebrny Krzyż Zasługi „ za zasługi w służbie wojskowej”[14][21][22]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[23]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[23]
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[24]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[24]
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986[25]
21 czerwca 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia[26].
Zobacz też
edytujUwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 29.
- ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 573.
- ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 188.
- ↑ a b Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 473.
- ↑ УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 587.
- ↑ Rozkaz nr 161, Kraków: Dowództwo Generalnego Okręgu w Krakowie, 12 października 1919, s. 2.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.6, nr 75), Warszawa: MSWojsk., 21 lipca 1925, s. 398.
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.6, nr 267), Warszawa, 28 września 1926, s. 8.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 12), Warszawa: MSWojsk., 28 czerwca 1930, s. 262.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.12, nr 3), Warszawa: MSWojsk., 26 marca 1931, s. 123.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.15, nr 2), Warszawa: MSWojsk., 26 stycznia 1934, s. 9.
- ↑ Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 5 z 25 lutego 1935 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. Jan Tarczyński (nadzór merytoryczny). T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 613. ISBN 978-83-63050-46-7..
- ↑ a b Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty, Warszawa: MSWojsk., 1935, s. 38.
- ↑ a b c Rybka R. Stepan K., Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 291, 848.
- ↑ J. Tucholski, op cit, s. 643.
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 178.
- ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
- ↑ The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 131
- ↑ Sadzenie Dębu Pamięci [online], publishingschool.pl [dostęp 2019-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-29].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-26].
- ↑ „Dziennik Personalny”, R.19, nr 3, MSWojsk., 11 listopada 1938, s. 40.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-26].
- ↑ a b BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2019-09-28].
- ↑ a b na podstawie http://www.muzeumkatynskie.pl/pl/13223/11387/fotografia_roman_peszko_w_mundurze_kpt_39_pp_mk_707_ik.html
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-26].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- The Katyn Forest Massacre : hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952.