Wikipedia

Rodzimowierstwo bałtyjskie

Ruchy rewitalizujące tradycyjną religię Bałtów wśród współczesnych społeczeństw

Rodzimowierstwo bałtyjskie, rzadziej bałtyjskie neopogaństwo – kategoria autochtonicznych ruchów religijnych, rewitalizujących religię Bałtów wśród współczesnych społeczeństw bałtyjskich (głównie Litwinów i Łotyszy)[1]. Ruchy te sięgają początkami XIX wieku i zostały stłumione pod hegemonią Związku Radzieckiego; po jego upadku wznowiły działalność i rozkwitły wraz z przebudzeniem etnicznej i kulturowej tożsamości ludów bałtyckich, zarówno w ich krajach, jak i wśród społeczności emigrantów bałtyckich. Jednym z pierwszych ideologów odrodzenia religijnego Bałtów był poeta i filozof litewski z Prus, Vydūnas[2].

Romuvańska ceremonia rytualna.

Religie

edytuj

Dievturība

edytuj
Osobny artykuł: Dievturība.

Dievturība (łotewski wyraz złożony oparty na Dievs „Bóg” plus turēt „trzymać”, „podtrzymywać”, „widzieć”, „zachować”; dosłownie „Bogotrzymanie”[3]) rewitalizuje religię Łotyszy[4][5][6], również wśród społeczności emigrantów łotewskich w Kanadzie i Ameryce[7]. Charakteryzuje się monistycznym podejściem teologicznym do bałtyckiego pogaństwa[8], traktującym wszystkich bogów i boginie oraz całą naturę jako przejawianie się Dievów. Wspólnym poglądem jest to, że Dievy są równocześnie transcendentnym źródłem rzeczywistości, źródłem energii materii i prawem porządkującym Wszechświat[9].

Ruch powstał w 1925 roku, zapoczątkowany przez Ernesta Brastiņša wraz z wydaniem książki zatytułowanej „Odrodzenie łotewskiego Bogotrzymania” (łot. Latvijas Dievtuŗu Draudzi)[10][11]. Po aneksji Łotwy przez Związek Radziecki wyznawcy Dievturīby zostali stłumieni, ale ruch wciąż działał wśród łotewskich uchodźców. Od lat 90. Dievturi został przywrócony na Łotwie i zaczął się ponownie rozwijać; w 2011 roku liczył około 663 zarejestrowanych członków[12].

Druwi

edytuj

Druwi (staropruskie słowo oznaczające „wiara”, pokrewne do drzewo[13]; żmudzki: Druwē) jest bałtycką religią rodzimowierczą, odwołującą się do staropruskich korzeni i występującą najczęściej na Litwie. Wyznawcy utrzymują, że istnieją różnice w porównaniu z Romuvą, a także że dokładniej mówiąc Romuva może być uważana za szczególną formę Druwi[14].

Religia jest przede wszystkim reprezentowana instytucjonalnie przez „Akademię Bałtyjskiego Kapłaństwa Kurono” (lit. Baltųjų žynių mokykla Kurono), założoną w 1995 roku. Szkoli ona dojrzałych moralnie mężczyzn i kobiety od 18 roku życia do Darny jako kapłanów bałtyjskich[15]. Podobnie jak Romuvanie, uznają Vydūnasa za swojego ojca założyciela. Teologia Druwi ma charakter monistyczny[14].

Romuva

edytuj
 
Ślub romuvański.
Osobny artykuł: Romuva.

Romuva jest ruchem odrodzenia tradycyjnej religii etnicznej ludów bałtyckich, rewitalizującym praktyki religijne Litwinów przed ich chrystianizacją. Romuva deklaruje kontynuację żyjących bałtyjskich tradycji pogańskich, które przetrwały w folklorze i obyczajach[16][17][18].

Romuva działa przede wszystkim na Litwie, ale istnieją także zgromadzenia wyznawców w Australii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych[19] i Anglii[20]. Romuvanie przebywają również w Norwegii[21]. Praktykowanie Romuvy jest postrzegane przez wielu zwolenników jako forma dumy kulturowej, wraz z kultywowaniem tradycyjnych form sztuki, przekazywaniem folkloru bałtyjskiego, uprawianiem tradycyjnych świąt, graniem tradycyjnej muzyki bałtyjskiej, śpiewaniem tradycyjnych Dain lub hymnów i piosenek, a także aktywizmem ekologicznym i opieką nad miejscami świętymi[22].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Monika Hanley. Baltic diaspora and the rise of Neo-Paganism. The Baltic Times, 2010.
  2. ↑ Wiench, 1995
  3. ↑ С. И. Рыжакова. Латышское неоязычество: заметки этнографа
  4. ↑ J. Gordon Melton, Martin Baumann. Religions of the World, Second Edition: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices. — Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2010. — 3200.
  5. ↑ Carole M. Cusack, Alex Norman. Handbook of New Religions and Cultural Production. — Leiden, The Netherlands: BRILL, 2012. — 820.
  6. ↑ S. I. Ryzhakova. Диевтурîба: латышское неоязычество и истоки национализма. — Moscow: Institute of Ethnology and Anthropology of the Russian Academy of Sciences, 1999. - 35.
  7. ↑ Strmiska 2005 ↓, s. 20.
  8. ↑ Strmiska 2005 ↓, s. 21.
  9. ↑ Vilius Dundzila. The Ancient Latvian Religion - Dievturity. DIEVS. Lithuanian Quarterly Journal of Arts and Sciences, 1987.
  10. ↑ Dievturi presented Riga monument (Russian). DELFI. [dostęp 2013-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-29)].
  11. ↑ Latvian Encyclopedia of Religions: Neopagānisms / dievturi.
  12. ↑ Tieslietu ministrijā iesniegtie reliģisko organizāciju pārskati par darbību 2011. gadā. [dostęp 2012-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-26)]. (łot.).
  13. ↑ Brian Cooper. Russian Words for Forest Trees: A Lexicological and Etymological Study. Australian Slavonic and East European Studies, Miskin Hill Academic Publishing (ABN 27 712 504 809). s. 47-49
  14. ↑ a b Pokalbio tema KETURIOS KILNIOSIOS DRUWIO TIESOS. Druwi Portal.
  15. ↑ Kviečiame mokytis į baltų žynių “KURONO”. Druwi Portal.
  16. ↑ Dundzila (2007), s. 279, 296-298.
  17. ↑ Strmiska i Dundzila 2005 ↓, s. 247.
  18. ↑ Ignatow 2007 ↓, s. 104.
  19. ↑ Strmiska i Dundzila 2005 ↓, s. 278.
  20. ↑ Saulėgrįža Londono Romuvoje. [dostęp 2016-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
  21. ↑ Baltų Krivule Kurtuvėnuose 2011.06. 5.. [dostęp 2016-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-02)].
  22. ↑ Strmiska i Dundzila 2005 ↓, s. 244.

Bibliografia

edytuj
  • Gatis Ozoliņš: Die aktuelle kettische Dievturi-Bewegung; in: René Gmünder et al.: Der andere Glaube; Ergon Verlag, 2009. ISBN 978-3-89913-688-3
  • Michael F. Strmiska, Vilius Rudra Dundzila: Romuva: Lithuanian Paganism in Lithuania and America. W: Modern Paganism in World Cultures: Comparative Perspectives. Michael F. Strmiska (red.). Santa Barbara: ABC-CLIO, 2005, s. 241-298. ISBN 1-85109-613-2. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
  • Dundzila, V. R., Baltic Lithuanian Religion and Romuva in TYR vol. 3; Ultra Press, 2007.
  • Cultural Heritage and the Environment in Lithuania. W: Gabriel Ignatow: Transnational Identity Politics and the Environment. Lanham: Lexington Books, 2007. ISBN 978-0-73912-015-6. (ang.).
  • Misane, Agita. 2000. The Traditional Latvian Religion of Dievturiba in the Discourse of Nationalism. Religious Minorities in Latvia 4, no. 29: 33–52.
  • Wiench, Piotr. Neopaganism in CentralEastern Europe, Spoleczenstwo otwarte 4, 1995.; 5th World Congress of Central and Eastern European Studies in Warsaw, 1995.
  • Schnirelmann, Victor: “Christians! Go home”: A Revival of Neo-Paganism between the Baltic Sea and Transcaucasia. Journal of Contemporary Religion, Vol. 17, No. 2, 2002.
  • F. Michael Strmiska: Modern Paganism in World Cultures. ABC-CLIO, 2005. ISBN 978-1-85109-608-4.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Rodzimowierstwo_bałtyjskie&oldid=67139792”