Rocznik świętokrzyski dawny
Rocznik krakowski dawny, hist. Rocznik świętokrzyski dawny – obok rocznika kapituły krakowskiej, rocznika Traski i roczników wielkopolskich, jeden z najważniejszych zachowanych roczników (łac. annales) polskich.
 Karta 38v | |
| Data powstania |
1. poł. XII w. |
|---|---|
| Miejsce powstania | |
| Numer |
Rps 3312 II |
| Język | |
| Rozmiary |
21,5×14 cm |
| Liczba kart |
40 + II |
| Miejsce przechowywania | |
Historia
edytujRocznik powstał najprawdopodobniej w Gnieźnie lub Krakowie w 1. połowie XII w. i jest najstarszym zachowanym zabytkiem polskiej historiografii[1]. Przynajmniej od wieku XIII manuskrypt był własnością kapituły krakowskiej, od połowy XV w. znajdował się w klasztorze na Świętym Krzyżu, zaś w połowie XVIII w. znalazł się w zbiorach Biblioteki Załuskich i dalej dzielił losy biblioteki[1]. Na mocy traktatu ryskiego powrócił do Polski i trafił do zbiorów Biblioteki Narodowej[1]. W 1939 przewieziono go do Kanady, skąd powrócił po dwudziestu latach[1]. Manuskrypt jest dostępny on-line w bibliotece cyfrowej Polona[2].
Tekst rocznika został odkryty w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu w 1864 przez Wilhelma Arndta, który następnie wraz z Richardem Roepellem opublikował go w Monumenta Germaniae Historica[1]. Tytuł Rocznik świętokrzyski dawny został nadany przez Augusta Bielowskiego, pierwszego polskiego badacza rocznika[1].
Polskie roczniki były publikowane w Monumenta Poloniae Historica (tomy 2–6 z lat 1872–1893) i w dodatku pn. Monumenta Poloniae Historica Series Nova (dokończenie tomu 6. z roku 1962).
W 2016 rękopis został wpisany na Polską Listę Pamięci Świata UNESCO[3].
Opis
edytujZapiski rocznikarskie zostały umieszczone w jednej lub dwóch kolumnach na trzech czystych końcowych kartach wcześniejszego kodeksu[1]. Kodeks ten powstał na początku XII w., prawdopodobnie z północnej Francji jako dzieło szkoły w Laon[1]. Oryginalny manuskrypt zawiera Epistolae canonicae, glosę marginalną Walafrida Strabona i interlinearną Anzelma z Laon[1]. Cały kodeks składa się z 40 kart głównych i II dodatkowych[2]. Wymiary kodeksu to 21,5×14 cm[2]. Oprawa kodeksu z tektury i skóry pochodzi z XIX wieku[2].
Zawartość samego rocznika stanowią[1]:
- zapiski dotyczące lat 948–1119, skopiowane z niezachowanych Annales Regni Polonorum deperditi
- zapiski z lat 1119–1122, będące oryginalną kontynuacją powyższych wpisów
- informacja z 1136
- nieliczne uzupełnienia z XV w.
W roczniku znajdują się m.in. zapiski dotyczące przybycia czeskiej księżniczki Dobrawy do Polski (Dubrovka venit ad miskonem) i chrztu Mieszka I (Mysko dux baptizatur)[1].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k Rocznik świętokrzyski dawny. W: Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej (wersja elektroniczna). Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2003. ISBN 83-7009-433-3.
- ↑ a b c d Epistolae canonicae cum glossa Anselmi Laudunensis. Polona. [dostęp 2020-11-24].
- ↑ Rocznik świętokrzyski dawny na Polskiej Liście Pamięci Świata UNESCO. Biblioteka Narodowa, 2016-11-04. [dostęp 2016-11-05].
Bibliografia
edytuj- Czarciński I., Sieradzan W., Łacina średniowieczna, Toruń 2001, s. 24
Linki zewnętrzne
edytuj- Rocznik świętokrzyski dawny na stronie Polona.pl
- Władysław Semkowicz: Rocznik świętokrzyski dawny (1910) w bibliotece Polona