Robinia

Robinia
	; Robinia akacjowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	robinia
	Nazwa systematyczna
	Robinia L.; Sp. Pl. 722. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Robinia pseudoacacia L.
Synonimy
	Pseudacacia Moench; Pseudo-acacia Duhamel;
	Pseudacacia Moench; Pseudo-acacia Duhamel;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Robinia, grochodrzew (Robinia L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje cztery gatunki drzew i krzewów^[4]^[5]. Wszystkie występują w Ameryce Północnej – w Appalachach oraz południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych oraz północno-zachodniej Meksyku^[6]. Rosną w górskich lasach w Appalachach oraz w okresowo suchych lasach i zaroślach, często na terenach skalistych i nad rzekami w południowej części Stanów Zjednoczonych i w Meksyku^[6].

Różne gatunki, ale głównie robinia akacjowa R. pseudoacacia, są rozpowszechnione w uprawie jako ozdobne. Gatunek ten jest inwazyjny w wielu częściach świata^[5]^[6]. W Polsce, poza powszechnie spotykaną i inwazyjną robinią akacjową, rzadziej uprawiane są także inne gatunki, a jako zdziczałe zarejestrowane zostały także robinia szczeciniasta R. hispida i robinia pośrednia R. × ambigua^[7]^[8].

Poza walorami ozdobnymi robinie sadzone są dla stabilizacji i wzbogacenia gleb, jako rośliny miododajne, w przypadku robinii akacjowej także dla drewna używanego jako konstrukcyjne i opałowe, dla jadalnych kwiatów i nasion, wykorzystania leczniczego, dla włókien (pozyskiwanych z kory), olejków eterycznych i barwników^[6].

Nazwa rodzajowa upamiętnia ogrodników francuskiego króla Henryka IV – Jeana Robina (1550–1629) i jego syna Vespasiana (1579–1662)^[6].

Morfologia

Robinia szczeciniasta

Pokrój: W przypadku robinii akacjowej – drzewa o wysokości zwykle do 25 m^[9], o nieregularnym, masywnym pokroju, z grubą, głęboko spękaną korą^[8]. W przypadku pozostałych gatunków krzewy i niewielkie drzewa o płytkiej korze^[8]. Na pędach u nasady liści często występują pary cierni^[9]. Często tworzą odrosty korzeniowe^[8]. Różne części roślin poza koronami kwiatów bywają ogruczolone (cecha zmienna u różnych gatunków)^[9].
Liście: Skrętoległe, sezonowe, nieparzystopierzasto złożone. Listki w liczbie od 5 do 25 naprzeciwległe lub skrętoległe^[9].
Kwiaty: Zebrane w zwisające grona wyrastające w kątach liści. Kwiaty motylkowe, pachnące, białe, różowe lub purpurowe. Kielich u nasady dzwonkowaty, z 5 nierównymi ząbkami. Pręcików 10, z czego 9 ma nitki zrośnięte, jeden jest wolny. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą liczne zalążki^[9].
Owoce: Spłaszczone strąki, często szczeciniaste^[9], o długości poniżej 10 cm^[10].

Systematyka

Rodzaj do lat 80. XX wieku dzielony był na ok. 20 gatunków, ale wówczas ich liczba została zweryfikowana – większość z nich uznana została za wynik zmienności wewnątrzgatunkowej, znacznej zwłaszcza w przypadku robinii szczeciniastej R. hispida^[8].

Pozycja systematyczna

Rodzaj zaliczany jest do plemienia Robinieae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)^[11]. Jako najbliżej spokrewniony rodzaj wskazywany jest Poissonia^[6]^[4]. Inne rodzaje tworzące tzw. grupę Robinia to: Olneya, Coursetia, Peteria, Genistidium i Sphinctospermum^[4].

Wykaz gatunków i mieszańców^[4]^[7]

Robinia × ambigua Poir. – robinia pośrednia
Robinia hispida L. – robinia szczeciniasta
Robinia × holdtii Beissn.
Robinia × margaretiae Ashe
Robinia neomexicana A.Gray – robinia nowomeksykańska
Robinia pseudoacacia L. – robinia akacjowa, r. grochodrzew
Robinia viscosa Michx. ex Vent. – robinia lepka

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Robinia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-12].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 799, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 470. ISBN 978-1-900347-80-8.
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 148, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jerzy Zieliński, Grzegorz Biel, Władysław Danielewicz, Dominik Tomaszewski, Magdalena Gawlak. Różowokwiatowe robinie (Robinia L., Fabaceae) dziczejące w Polsce. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”. 63, s. 9–33, 2015.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 287. ISBN 0-333-73003-8.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Genus Robinia L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-12]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].

[powo-4] Robinia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-12].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 799, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[legumes-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 470. ISBN 978-1-900347-80-8.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 148, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[ziel-8] Jerzy Zieliński, Grzegorz Biel, Władysław Danielewicz, Dominik Tomaszewski, Magdalena Gawlak. Różowokwiatowe robinie (Robinia L., Fabaceae) dziczejące w Polsce. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”. 63, s. 9–33, 2015.

[philips-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 287. ISBN 0-333-73003-8.

[E-10] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grin-11] Genus Robinia L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-12]. (ang.).

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]