Ripsymia
Ripsymia – (gr.: ‘Ριψίμη, Ripsime, bułg.: Рипсимия, Ripsimija) żona bojara bułgarskiego z czasów cara Piotra I (927-969), komity Mikołaja. Matka cara Samuela i jego trzech braci[1].
Jan Skylitzes przedstawiając czterech braci władających pod koniec X wieku zachodnią Bułgarią mówi że byli synami jednego z wielmożnych komitów ( ἑνος τῶν παρὰ Βουλγάροις μέγα δυνηθέντων κόμητος ὄντες παίδες, enos ton para Boulgarois mega dynethenton kometos ontes paides). W rękopisie wiedeńskim nr 74 Kroniki Skylitzesa, znajduje się po tych słowach dopisek biskupa Dewolu Michała z 1118 roku, podający imiona ojca i matki Komitopulów: Νικόλαος ὀνομαζόμενος μητρός Ριψίμης, Nikolaos onomazomenos, metros Ripsimes[2]. Ripsymia urodziła Mikołajowi czterech synów: Dawida, Mojżesza, Aarona i Samuela.
O pochodzeniu rodziny nie sposób powiedzieć nic pewnego. Współczesny im historyk armeński Stefan z Taron twierdzi, że pochodzili z Armenii. Pogląd ten cieszy się pewnym uznaniem, szczególnie wśród historyków zachodnioeuropejskich[3]. Nawet jednak jeśli informacja o armeńskich korzeniach całej rodziny jest kwestionowana, armeńskie pochodzenie Ripsymii jest bronione znacznie energiczniej. Skłaniają do tego dwa względy:
- Matka Komitopulów nosiła pospolite imię armeńskie, pochodzące od imienia jednej z najbardziej czczonych męczenniczek wczesnego Kościoła Ormiańskiego[4]
- Synowie Mikołaja i Ripsymii zgodnie z armeńskim obyczajem otrzymali imiona starotestamentowe, co przy założeniu, że Mikołaj miał korzenie słowiańskie prowadzi dodatkowo do wniosku, że imiona nadała synom matka[1].
Nie brak i poglądów przeciwnych. N. Błagoew uważa, że Ripsymia była Bułgarką, córką cara Symeona I[5].
W 993 roku car Samuel uczcił pamięć matki inskrypcją wyrytą na marmurowej płycie nagrobnej w miejscowości German nad Jeziorem Prespańskim.
| komita Mikołaj | Ripsymia | ||||||||||
| Dawid | Mojżesz | Aaron | Samuel (panował 997–6 października 1014) | ||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. s. 58.
- ↑ W. Złatarski: Istorija na byłgarskata dyrżawa... Tom I. Cz. 2. s. 603-607.
- ↑ N. Adontz. Samuel l'Armenien. „Memoires de l’Academie Royale”. 38. s. 3 i nn. The New Cambridge Medieval History. T. 3. s. 584-585.
- ↑ D. M. Lang: Bułgarzy. s. 70.
- ↑ N. Błagoew: Bratjata. s. 16 i nn.
Bibliografia
edytuj- N. Adontz. Samuel l'Armenien, roi des Bulgares. „Memoires de l’Academie Royale de Belgique, Classe de Lettres”. 38, s. 3 i nn., 1938. Bruxelles: Palais des academies.
- D. M. Lang: Bułgarzy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00831-6.
- N. Błagoew: Bratiata Dawid, Moisej, Aaron i Samuił. Wyd. 37. Godisznik na Sofijski Uniwersitet, 1941-1942.
- The New Cambridge Medieval History. T. 3. Cambridge University Press, 2005. ISBN 0-521-36447-7.
- I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. Wrocław: Ossolineum, 2000. ISBN 83-04-04549-4.
- W. Złatarski: Istorija na byłgarskata dyrżawa prez srednite wekowe. Tom I. Istorija na Pyrwoto byłgarsko carstwo. Wyd. 2. Sofia: Nauka i izkustvo, 1971. OCLC 67080314. (bułg.).