Richard Haking
Richard Cyril Byrne Haking (ur. 24 stycznia 1862 w Halifaksie, zm. 9 czerwca 1945 w Old Mill Cottage) – brytyjski generał z okresu I wojny światowej, dowódca sił Mocarstw Sprzymierzonych w Gdańsku i na terytorium plebiscytowym w Prusach Wschodnich w 1920, Wysokim Komisarzem Ligi Narodów w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1921–1923. Odznaczony orderami: Imperium Brytyjskiego, Łaźni, św. Michała i św. Jerzego.
 Sir Richard Cyril Byrne Haking | |
 generał
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1881–1927 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się prawdopodobnie w Halifaksie jako syn duchownego. W 1881 został wcielony do Royal Hampshire Regiment. Przed 1914 wykładał w szkole sztabu generalnego (Staff College). W sierpniu 1914 powierzono mu dowództwo 5. brygady w składzie Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego (BEF) i wysłano na front zachodni pod rozkazami głównodowodzącego Sir Johna Frencha. 14 września został ranny w głowę, co wymagało trzech miesięcy rekonwalescencji.
Po powrocie do służby otrzymał w grudniu 1914 dowództwo 1. dywizji piechoty, a we wrześniu 1915 został dowódcą XI korpusu. Szybki awans w tym czasie zawdzięczał prawdopodobnie patronatowi Douglasa Haiga. Późniejsze starania Haiga, by powierzyć Hakingowi komendę nad armią, nie przyniosły już rezultatu i do końca wojny pozostawał on na stanowisku dowódcy korpusu.
Był wyznawcą przedwojennego poglądu, że najważniejszym czynnikiem pozwalającym wygrać bitwę jest charakter i postawa biorących w niej udział żołnierzy. Wydał książkę Company Training, która popierała tę tezę i dowodziła, że nacierający mają przewagę nad obrońcami. Książka miała co najmniej jedno wznowienie podczas pierwszej fazy wojny[1].
Uznawano go za dowódcę dążącego do walk na wyniszczenie, co służący pod jego rozkazami odczuwali jako bezcelowe i oburzające, dlatego jeszcze w trakcie działań wojennych uzyskał reputację "rzeźnika". Podobną etykietkę przypisano też innym generałom biorącym udział w I wojnie światowej, jednak zasadniczo dopiero po zakończeniu wojny. Do takiej opinii o Hakingu przyczyniła się zwłaszcza druga bitwa pod Fromelles, stoczona w trakcie bitwy nad Sommą rozgrywanej 80 km dalej na południe. W tej bitwie wysłał dwie dywizje (61. brytyjską i 5. australijską) do natarcia, które miało niezbyt określony cel taktyczny i zakończyło się fiaskiem, kosztowało zaś 7000 ofiar[2]. Australian War Memorial określił bitwę pod Fromelles jako "najgorsze 24 godziny w całej historii Australii."[3] Sposób przeprowadzenia natarcia krytykowany był m.in. przez dowodzącego australijską 15. brygadą gen. Harolda 'Pompey' Elliotta, który w swoich dwóch batalionach utracił 80% stanu (zabitych, rannych i wziętych do niewoli). Haking w reakcji na porażkę skrytykował 61. dywizję za to, że "nie miała dość ofensywnego ducha, by iść jak jeden mąż w wyznaczonym czasie" i podsumował rezultaty słowami: "Myślę, że atak, choć się nie powiódł, dobrze zrobił obu dywizjom..."[4]. Podobne rezultaty miała pierwsza bitwa pod Fromelles (bitwa o Aubers Ridge) w maju 1915, w której Haking dowodził brytyjską 1. dywizją tracąc 11600 żołnierzy, czy drugi dzień bitwy pod Loos we wrześniu 1915, gdzie stracił 8.000 żołnierzy.
Charakter działań wojennych w I wojnie światowej dla wszystkich uczestniczących w nich dowódców był trudny do zrozumienia w świetle ich wcześniejszych doświadczeń, większość wykazała jednak pewną zdolność adaptacji do nowego sposobu prowadzenia wojny. Haking co najmniej do 1916 nie przejawiał takiej umiejętności i najwyraźniej nie rozumiał bitew, w których dowodził. Podczas bitwy o Aubers Ridge domagał się kolejnych ataków, mimo ewidentnego fiaska pierwszego natarcia. W czasie ataku dwóch dywizji rezerwowych pod Loos, XI korpus nie zapewnił pokrycia ogniem artyleryjskim. Raporty Hakinga z bitwy pod Fromelles stwierdzały "Przygotowanie artyleryjskie było odpowiednie. Była wystarczająca ilość dział i amunicji. Drut został prawidłowo przecięty i nacierające bataliony miały otwartą drogę do nieprzyjacielskich okopów... Z dwoma wyszkolonymi dywizjami, pozycja powinna być wzięta po bombardowaniu artyleryjskim...". Tymczasem większość strat spowodowana była ogniem karabinów maszynowych ze stanowisk, które przetrwały ostrzał artylerii.
W listopadzie 1917 XI korpus odesłano do wzmocnienia frontu włoskiego po katastrofalnej bitwie pod Caporetto, ale w marcu 1918 powrócił on na front zachodni i został rozlokowany w Béthune, gdzie niemal natychmiast musiał stawiać czoła niemieckiej ofensywie wiosennej. Mimo iż niektóre związki korpusu zostały zniszczone, udało mu się obronić porty nad kanałem La Manche.
Po wojnie na przełomie 1918 i 1919 Haking uczestniczył w brytyjskiej sekcji komisji rozjemczej (Armistice Commission). W 1919 dowodził brytyjską misją wojskową w Rosji i prowincjach bałtyckich. W 1920 był dowódcą sił Mocarstw Sprzymierzonych w Gdańsku i na terytorium plebiscytowym w Prusach Wschodnich. Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska mianowany pierwszym stałym Wysockim Komisarzem Ligi Narodów na tym terytorium, objął urząd 24 stycznia 1921 i sprawował go do 3 lutego 1923. Po wyjeździe z Gdańska był w latach 1923-1927 głównodowodzącym Brytyjskich Sił Wojskowych w Egipcie. W 1927 przeszedł w stan spoczynku.
Przypisy
edytuj- ↑ The Great War – Les Carlyon – Pan McMillan Australia, 2006 s. 45.
- ↑ C. E. W. Bean – The Official History of Australia in the War of 1914-1918 – Volume III – The AIF in France:1916 – s. 442.
- ↑ Ross McMullin, "Disaster at Fromelles" (Wartime Magazine, Issue 36, 2006). awm.gov.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-09)]., dostęp 14 kwietnia 2007.
- ↑ C. E. W. Bean – The Official History of Australia..., s. 444.
Bibliografia
edytuj- Biogram w Oxford Dictionary of National Biography